تاملاتی در باب توریسم
سیما صراف
1.صنعت توریسم باید وزارتخانه داشته باشد
حدود بیست سال پیش بود که نخستین همایش رییسان ادارات سیر وسیاحت استان های کشور به همت سازمان مراکز ایرانگردی و جهانگردی در تهران برگزار شد و برخی روسای حاضر در همایش مشکلات صنعت توریسم را از ابعاد مختلف بررسی کردند. حاصل این هم اندیشی آن بود که صنعت توریسم باید وزارتخانه داشته باشد. اکنون حدود بیست سال از آن زمان می‌گذرد و در این مدت بارها و بارها همایش ها، سمینارها و گردهمایی های گوناگون دیگری در باره صنعت توریسم کشور و بررسی علل و عواملی که مانع از حرکت صحیح و سریع صنعت توریسم در کشورمان می‌شود برگزار شده، و در همه آنها نیاز به وجود یک مدیریت منسجم و سپس برنامه ریزی دقیق در زمینه صنعت توریسم به طور عمده مشهود بوده است.
آنچه تاکنون برای کارشناسان و دست اندرکاران صنعت توریسم ایران مسلم شده این است که اگر صنعت توریسم دارای وزارتخانه شود و یا به صورت معاونتی در نهاد ریاست جمهوری درآید،، به این وسیله جریانات و فعالیت های زیادی که از طریق سازمان های مختلف صورت می‌گیرد، صنعت توریسم تا به حال می‌بایست پیشرفت زیادی در کشور کرده باشد ولی از آنجا که هیچیک از این سازمان ها با دیگری همکاری تنگاتنگ ندارد، رشد مطلوبی در این صنعت دیده نمی شود.

۲.در ایران کسی علاقه به جذب توریست ندارد
چند سال پیش مدیر یک موسسه اتریشی که در زمینه انتخاب، آموزش، برنامه ریزی و کمک به رشد و توانایی مدیران موسسه خود فعالیت می‌کرد، به ایران آمده و در گفت وگو با یک مجله گردشگری گفته بود: امکانات ایران برای جذب توریست به طور باورنکردنی زیاد است. ایران سرزمین وسیعی است که در آن به فاصله یک ساعت می‌توانید در یک گوشه اسکی کنید و در یک گوشه شنا. مناظر طبیعی ایران بسیار متنوع و دلپذیر است. آثار تاریخی ایران هم به طور غیرقابل تصوری زیاد است. در ایران نژاد و اقوام گوناگونی زندگی می‌کنند که دیدن آنها برای دیگران جذابیت ویژه ای دارد. در کمتر نقطه ای از جهان این همه تنوع وجود دارد ولی نکات منفی آن هم کم نیست. یکی اینکه ظاهرا هیچ کس علاقه ای ندارد توریست به ایران بیاید. دیگر اینکه توریست هایی که به ایران می‌آیند اغلب افراد سالخورده ای هستند که صرفا برای بازدید آثار فرهنگی و تاریخی می‌آیند و به صورت ماشینی از نقطه ای به نقطه دیگر برده می‌شوند. اینها ایران را همچون یک موزه می‌بینند و در نمی یابند مردم کوچه و خیابان چه می‌کنند و چه هستند. این در حالی است که در دانشگاه وین یک کرسی تحقیقاتی در باره توریسم وجود دارد و افراد آن در تمام زمینه های توریسم تحقیق می‌کنند. دامنه این تحقیقات بسیار وسیع است. آنها در مورد اینکه مشتریان یک هتل یا رستوران چه چیزهایی را می‌پسندند یا رفتار توریست ها و میزان پولی که علاقمندند و می‌توانند خرج کنند ، تحقیق می‌کنند. در اتریش موسساتی که در باره صنعت توریسم تحقیق می‌کنند در باره مسایل فرهنگی کشورهای دیگر هم تحقیق می‌کنند.زیرا مردم هرکشور سلیقه های ویژه دارند و این نکته‌ای است که در جلب توریست اهمیت دارد. در این زمینه ها ما هنوز کار جدی انجام نداده ایم.

3. توریست راضی، بهترین مبلغ
اغلب دست اندرکاران و فعالان صنعت گردشگری، بهترین تبلیغ برای جلب توریست را عرضه خوب سرویس و خدمات می‌دانند. توریستی که راضی برمی گردد، بهترین مبلغ است. براساس تحقیقات صورت گرفته در این زمینه، هنگامی که یک مهمان از رستورانی راضی خارج می‌شود، به‌طور میانگین موضوع را فقط با دو نفر در میان می‌گذارد، ولی هنگامی که ناراضی است آن را به ۱۱ نفر خواهد گفت. این موضوعی قابل تعمق است.

4. نکته آخر
بنابر گزارش سازمان جهانی جهانگردی، ۱۰ عامل برای توریست ها جذابیت دارد. از این ده عامل پنج شش مورد در ایران موجود است مثل طبیعت خاص. اما صرف داشتن یک چیز مهم نیست.، بلکه عرضه آن مهم تر است. این کار توریست نیست که بیاید آب و هوای ایران را کشف کند. بلکه ما هستیم که باید آن را به نحو مناسبی عرضه کنیم. شیخ اجل سعدی علیه الرحمه درباب اول کتاب بوستان، اززبان انوشیروان، خطاب به فرزند و جانشین خود، هرمز چهارم، در آیین مملکت داری، مهمان نوازی و رفتار با سیاح و مسافر چنین می‌گوید:
نکو بایدت نام و نیکی قبول
نکو دار بازرگان و رسول
بزرگان، مسافر به جان پرورند
که نان نکویی به عالم برند
تبه گردد آن مملکت عنقریب
کزو خاطر آزرده آید غریب
غریب آشنا باش و سیاح دوست
که سیاح، جلاب نام نکوست
نکودار ضیف و مسافر عزیز
وز آسیب شان برحذر باش نیز