استانداران خراسان در عهد پهلوی - ۵
هادی پژوهش
۱- تخته قاپو کردن در سراسر کشور و خراسان: تخته قاپو اصطلاحی ترکی است. رضاخان در اوایل سلطنت خود با هدف کنترل خوانین ایلات و عشایر و جلوگیری از سرکشی آن‌ها، ایل‌ها و طایفه‌های عشایر دام‌دار و کوچ‌رو را تخته قاپو کرد.
در اجرای این سیاست، عشایر را از منطقه‌ای به منطقه دیگر کوچ می‌دادند و برای چرای دام‌هایشان حدود تعیین می‌کردند. آن‌ها را از شهرها دورساخته و سران عشایر را محدود می‌نمودند.
۲- در سال ۱۳۱۴ خورشیدی دولت تصمیم گرفت تا بعد از تخته قاپو نمودن عشایر، آن‌ها را ساکن کرده و از حالت حرکت از قشلاق به ییلاق و برعکس باز دارد؛ لذا تشکیلاتی را سازماندهی کردند تا در جهت اسکان و یکجانشینی عشایر اقدام نمایند.
۱- تخته قاپو کردن در سراسر کشور و خراسان: تخته قاپو اصطلاحی ترکی است. رضاخان در اوایل سلطنت خود با هدف کنترل خوانین ایلات و عشایر و جلوگیری از سرکشی آن‌ها، ایل‌ها و طایفه‌های عشایر دام‌دار و کوچ‌رو را تخته قاپو کرد.
در اجرای این سیاست، عشایر را از منطقه‌ای به منطقه دیگر کوچ می‌دادند و برای چرای دام‌هایشان حدود تعیین می‌کردند. آن‌ها را از شهرها دورساخته و سران عشایر را محدود می‌نمودند.
۲- در سال ۱۳۱۴ خورشیدی دولت تصمیم گرفت تا بعد از تخته قاپو نمودن عشایر، آن‌ها را ساکن کرده و از حالت حرکت از قشلاق به ییلاق و برعکس باز دارد؛ لذا تشکیلاتی را سازماندهی کردند تا در جهت اسکان و یکجانشینی عشایر اقدام نمایند.
هادی پژوهش
۱- تخته قاپو کردن در سراسر کشور و خراسان: تخته قاپو اصطلاحی ترکی است. رضاخان در اوایل سلطنت خود با هدف کنترل خوانین ایلات و عشایر و جلوگیری از سرکشی آن‌ها، ایل‌ها و طایفه‌های عشایر دام‌دار و کوچ‌رو را تخته قاپو کرد.
در اجرای این سیاست، عشایر را از منطقه‌ای به منطقه دیگر کوچ می‌دادند و برای چرای دام‌هایشان حدود تعیین می‌کردند. آن‌ها را از شهرها دورساخته و سران عشایر را محدود می‌نمودند.
۲- در سال ۱۳۱۴ خورشیدی دولت تصمیم گرفت تا بعد از تخته قاپو نمودن عشایر، آن‌ها را ساکن کرده و از حالت حرکت از قشلاق به ییلاق و برعکس باز دارد؛ لذا تشکیلاتی را سازماندهی کردند تا در جهت اسکان و یکجانشینی عشایر اقدام نمایند. مسئولیت اجرای این امر به نیروهای ژاندارمری واگذار شد و در این رابطه ورق‌هایی تنظیم نموده بودند که رئیس طایفه آن را امضاء و تایید می‌کرد؛ چنانچه گواهی می‌شد که طایفه توپکانلو در قریه حسین‌آباد نیشابور اسکان یافته‌اند، طرح مذکور ضمن ایجاد محدودیت برای عشایر بهعلت فقدان برنامه و عدم‌مطالعه جامع در خصوص رفع نیازهای اولیه عشایر از جمله چگونگی تعلیف دام‌ها و اختلاف روستائیان با تازه سکونت‌یافتگان ناموفق و لطمه‌ای بزرگ به تولید گوشت کشور و فرآورده‌های دامی بود.
۳- طراحی و ایجاد شهر فریمان: فریمان روستایی بین راه مشهد به جام و باخرز و افغانستان بود و دارای اراضی وسیع جهت کشاورزی بود. این ده جزء املاک اختصاصی رضاخان قلمداد شد، رضاخان تصمیم گرفت در آنجا شهری مدرن با تمام امکانات رفاهی مانند رامسر در شمال ایجاد نماید و درصدد بود در سایه توسعه و رشد آن، آنجا را به تدریج به مرکز سیاسی و اداری استان تبدیل کند و مشهد منحصرا همانند سایر شهرهای مذهبی نقش زیارتی داشته باشد. نقشه شهر فریمان توسط مهندسان مشاور شهرسازی ترسیم شد و به تصویب رضاخان رسید، در آن نقشه، ساختمانی سه طبقه برای ادارات دولتی و موسسات و مدارس پیش‌بینی شده بود و در آن هتل‌ها، پارک‌ها و خیابان‌های عریض و متعدد و میادین طرح‌ریزی شده بود. اجرای طرح به عهده فتح‌ا... پاک‌روان، استاندار خراسان گذاشته شد. عملیات ساختمانی شهر فریمان قبل از سال ۱۳۱۳ خورشیدی شروع شد، برای تهیه معمار و بنا و درودگر و آهنگر و کارگر با مشکل روبه‌رو شدند، لذا ضمن کمک گرفتن از شهرهای مجاور باز به علت کمبود نیروی کاری، فرمانداران و بخشداران و ماموران نظامی مؤظف شدند تا به زور کارگران و مردم عادی را دستگیر و برای بیگاری به فریمان اعزام کنند. چنانچه تعدادی از کارکنان دولت و متشخصین را از مشهد به بیگاری بردند؛ رضاخان در سال ۱۳۱۳ که برای شرکت در هزاره فردوسی به مشهد آمد برای بازدید از روند کار به فریمان سفر کرد.
۴- واگذاری املاک خالصه درگز به عشایر قشقایی: رضاخان تعداد زیادی از عشایر ایل قشقایی را به منظور تضعیف قدرتشان به شمال خراسان کوچ داد و مقدار زیادی از اراضی خالصه را واگذار نمود. پس از عزل و خروج رضاخان از ایران تعداد زیادی از آن‌ها درگز را ترک و به موطن اصلی خود مراجعت نمودند.
۵- کشف حجاب که قبلا در این خصوص به تفصیل گزارش داده شد.
۶- تلاش برای تغییر الفبای خط فارسی از عربی به لاتین: این تصمیم پس از سفر رضاخان به ترکیه و ملاحظه تغییر خط و برخی دیگر از نمادهای شرقی به نمادهای غربی اتخاذ شد اما برخی از اندیشمندان با این موضوع مخالفت نموده و رضاخان را با توجیهاتی از این کار منع کردند.
۱- تخته قاپو کردن در سراسر کشور و خراسان: تخته قاپو اصطلاحی ترکی است. رضاخان در اوایل سلطنت خود با هدف کنترل خوانین ایلات و عشایر و جلوگیری از سرکشی آن‌ها، ایل‌ها و طایفه‌های عشایر دام‌دار و کوچ‌رو را تخته قاپو کرد.
در اجرای این سیاست، عشایر را از منطقه‌ای به منطقه دیگر کوچ می‌دادند و برای چرای دام‌هایشان حدود تعیین می‌کردند. آن‌ها را از شهرها دورساخته و سران عشایر را محدود می‌نمودند.
۲- در سال ۱۳۱۴ خورشیدی دولت تصمیم گرفت تا بعد از تخته قاپو نمودن عشایر، آن‌ها را ساکن کرده و از حالت حرکت از قشلاق به ییلاق و برعکس باز دارد؛ لذا تشکیلاتی را سازماندهی کردند تا در جهت اسکان و یکجانشینی عشایر اقدام نمایند. مسئولیت اجرای این امر به نیروهای ژاندارمری واگذار شد و در این رابطه ورق‌هایی تنظیم نموده بودند که رئیس طایفه آن را امضاء و تایید می‌کرد؛ چنانچه گواهی می‌شد که طایفه توپکانلو در قریه حسین‌آباد نیشابور اسکان یافته‌اند، طرح مذکور ضمن ایجاد محدودیت برای عشایر بهعلت فقدان برنامه و عدم‌مطالعه جامع در خصوص رفع نیازهای اولیه عشایر از جمله چگونگی تعلیف دام‌ها و اختلاف روستائیان با تازه سکونت‌یافتگان ناموفق و لطمه‌ای بزرگ به تولید گوشت کشور و فرآورده‌های دامی بود.
۳- طراحی و ایجاد شهر فریمان: فریمان روستایی بین راه مشهد به جام و باخرز و افغانستان بود و دارای اراضی وسیع جهت کشاورزی بود. این ده جزء املاک اختصاصی رضاخان قلمداد شد، رضاخان تصمیم گرفت در آنجا شهری مدرن با تمام امکانات رفاهی مانند رامسر در شمال ایجاد نماید و درصدد بود در سایه توسعه و رشد آن، آنجا را به تدریج به مرکز سیاسی و اداری استان تبدیل کند و مشهد منحصرا همانند سایر شهرهای مذهبی نقش زیارتی داشته باشد. نقشه شهر فریمان توسط مهندسان مشاور شهرسازی ترسیم شد و به تصویب رضاخان رسید، در آن نقشه، ساختمانی سه طبقه برای ادارات دولتی و موسسات و مدارس پیش‌بینی شده بود و در آن هتل‌ها، پارک‌ها و خیابان‌های عریض و متعدد و میادین طرح‌ریزی شده بود. اجرای طرح به عهده فتح‌ا... پاک‌روان، استاندار خراسان گذاشته شد. عملیات ساختمانی شهر فریمان قبل از سال ۱۳۱۳ خورشیدی شروع شد، برای تهیه معمار و بنا و درودگر و آهنگر و کارگر با مشکل روبه‌رو شدند، لذا ضمن کمک گرفتن از شهرهای مجاور باز به علت کمبود نیروی کاری، فرمانداران و بخشداران و ماموران نظامی مؤظف شدند تا به زور کارگران و مردم عادی را دستگیر و برای بیگاری به فریمان اعزام کنند. چنانچه تعدادی از کارکنان دولت و متشخصین را از مشهد به بیگاری بردند؛ رضاخان در سال ۱۳۱۳ که برای شرکت در هزاره فردوسی به مشهد آمد برای بازدید از روند کار به فریمان سفر کرد.
۴- واگذاری املاک خالصه درگز به عشایر قشقایی: رضاخان تعداد زیادی از عشایر ایل قشقایی را به منظور تضعیف قدرتشان به شمال خراسان کوچ داد و مقدار زیادی از اراضی خالصه را واگذار نمود. پس از عزل و خروج رضاخان از ایران تعداد زیادی از آن‌ها درگز را ترک و به موطن اصلی خود مراجعت نمودند.
۵- کشف حجاب که قبلا در این خصوص به تفصیل گزارش داده شد.
۶- تلاش برای تغییر الفبای خط فارسی از عربی به لاتین: این تصمیم پس از سفر رضاخان به ترکیه و ملاحظه تغییر خط و برخی دیگر از نمادهای شرقی به نمادهای غربی اتخاذ شد اما برخی از اندیشمندان با این موضوع مخالفت نموده و رضاخان را با توجیهاتی از این کار منع کردند.
ارسال نظر