مسافر  صندلی شماره‌3
کامران کرمی
گرچه موفقیت مذاکرات هسته‌ای با رهبری وزیر امور خارجه همیشه خندان ایران گره خورده و بی‌شک او سوپراستار گروه مذاکره‌کننده است و سهم بزرگی در توافق جامع دارد، اما مطمئنا او تنها نیست و در این میان مردی در سایه وجود دارد که مهندسی گفت‌وگوها را برعهده داشته است. هر قدر که در مقابل دوربین‌ها و خبرنگاران کمرنگ است، در پشت در‌های بسته نقش مهم و پر‌رنگی دارد. دیپلمات عینکی و کم‌حاشیه که آرام است و آهسته می‌آید و آهسته می‌رود. کمتر دیده می‌شود، کمتر مصاحبه می‌کند و کمتر حرف می‌زند. او ضلعی از مثلت مذاکره‌کننده ایران است که از ۲۵ سالگی در دستگاه دیپلماسی فعال بوده است اما تا همین چند ماه پیش کمتر کسی نامش را شنیده بود. او مجید تخت‌روانچی است، معاون اروپا و آمریکای وزارت خارجه ایران و مرد سوم تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای.

مجید تخت‌روانچی دیپلمات برجسته وزارت امور خارجه ایران، بی‌تردید در توافق ژنو در آذر ۹۲، بیانیه لوزان در فروردین ۹۴ و توافق جامع وین در ۲۳ تیر ۹۴ نقش کلیدی داشته است؛ کسی که در عمده مذاکرات محرمانه حضور فعالانه‌ای داشته و با طرح‌ریزی شکل مذاکرات نقش بسزایی در پیشبرد آن داشته است. دیپلماتی که زاده ۲۳ مهر ۱۳۳۷ در تهران است. در آمریکا مهندسی عمران در دانشگاه کانزاس خوانده است و در همانجا فوق‌لیسانس این رشته را دریافت کرده است. تخت‌روانچی مدرک کارشناسی ارشد اقتصاد سیاسی از دانشگاه فوردهام آمریکا نیز داراست. او مدرک دکترای علوم سیاسی خود را نیز در سال ۸۹ از دانشگاه برن سوئیس دریافت کرده است.
تخت‌روانچی از سال 1365 به جمع دیپلمات‌های کشور وارد شد. او در این سال به‌عنوان معاون اداره مجامع بین‌المللی فعالیت می‌کرد و تا سال 67 در این سمت باقی ماند. در سال 1367 به‌عنوان رییس اداره سازمان ملل وزارت امور خارجه منصوب شد. او یک سال در این سمت فعال بود. یک سال سرنوشت‌ساز سالی که ایران قطعنامه 598 را پذیرفت و به جنگ هشت ساله با عراق پایان داد. مجید تخت‌روانچی نقش فعالی در مذاکرات مربوط به قطعنامه داشت. او از سال 1368 تا سال 71 رایزن نمایندگی جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان ملل در نیویورک بود. و از سال 71 تا سال 75 سفیر نمایندگی ایران در سازمان ملل بود.همچنین این دیپلمات باسابقه از سال 75 تا سال 77 سفیر و معاون نماینده دائم ایران در سازمان ملل بود. در آن زمان کمال خرازی مسوولیت نمایندگی دائم ایران در سازمان ملل را برعهده داشت.

پس از انتخاب کمال خرازی به‌عنوان وزیر امور خارجه دولت اصلاحات، تخت‌روانچی از نیویورک به تهران کوچ کرد و به‌عنوان دستیار ویژه وزیر از سال 77 تا سال 81 فعالیت کرد. روانچی پس از آن تا سال 85 سفیر ایران در سوئیس و لیختن‌اشتاین بود و از سال 85 تا 88 به‌عنوان مشاور وزیر خارجه فعالیت می‌کرد. او در دولت دهم (دوم احمدی‌نژاد) سمتی در وزارت خارجه نداشت چون پیشتر تقاضای بازنشستگی کرده بود تا اینکه با پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری 92 و انتخاب محمد جواد ظریف به‌عنوان وزیر امور خارجه از او دعوت به کار شد و مسوولیت حساس معاونت آمریکا و اروپای وزارت‌خارجه در ۱۳ شهریور ۱۳۹۲ به او داده شد و جایگزین علی‌اصغر خاجی، معاون سابق اروپا و آمریکای وزارت امورخارجه شد. او با زبان‌های انگلیسی، فرانسه و آلمانی آشنایی دارد، متاهل و دارای دو فرزند است.
کارنامه پر‌و پیمان دیپلماتیک روانچی باعث شد که جواد ظریف او را در تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای قرار دهد. روانچی سابقه فراوانی در مذاکرات حساس جمهوری اسلامی ایران با کشورهای مختلف دارد. جدای از نقش‌آفرینی در مذاکرات پذیرش قطعنامه ۵۹۸ ، در مذاکرات هسته‌ای سال ۸۲ نیز یکی از اعضای تیم مذاکره‌کننده به ریاست حسن روحانی بود. تخت‌روانچی یکی از اعضای برجسته حلقه مشهور به نیویورک بود، حلقه‌ای که از جواد ظریف و صادق خرازی (سفیر سابق ایران در فرانسه) نیز به‌عنوان اعضای آن یاد می‌شود.

حلقه‌ای که در هشت سال وزارت کمال خرازی نقش مهمی در دستگاه دیپلماسی ایران ایفا کرد. جواد ظریف در مقطعی نماینده ایران در سازمان ملل بود، صادق خرازی سفیر ایران در فرانسه بود و روانچی دستیار ویژه وزیر خارجه بود. تخت‌روانچی و ظریف در سال ۱۳۵۸ عضو انجمن اسلامی دانشجویان در اروپا و کانادا بودند، دوستی دیرینه آنها با عضویت روحانی در مجمع تشخیص مصلحت نظام قوت بیشتری گرفت.

مجید تخت‌روانچی درمذاکرات اتمی در عموم دیدار‌ها حضور فعال داشت اما بازهم کمتر دیده شد. او نقش مهمی در توافق ژنو بازی کرد که زیربنای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) شد. نقشی فراتر از دیگران، نقشی در حد مهندس یک مذاکره حساس. خیلی‌ها او را عقل منفصل دکتر ظریف می‌دانند. ترکیب تحصیلات آکادمیک در مقطع دکترای علوم سیاسی از دانشگاه (برن) سوئیس و تجربیات گرانبهایی که در حساس‌ترین بزنگاه‌های دیپلماتیک ایران کسب کرده است.
اکنون این دیپلمات آرام، یکی از اعضای اصلی تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران است. عضوی که بیشتر از عباس عراقچی در حاشیه قرار دارد اما شواهد نشان می‌دهد که او فقط از نگاه بیرونی دیپلماتی حاشیه‌نشین است و در رفع پیچیدگی‌های مسائل سیاست خارجی ایران نقش اساسی ایفا می‌کند. هم او بود که توانست در کمتر از سه ماه روابط آشوب‌زده ایران و انگلستان پس از حمله به سفارت این کشور در تهران را بهبود ببخشد و شرایطی را مهیا کند که به سرعت کاردارهای غیرمقیم دو کشور انتخاب شوند و روابط دو کشور رونقی تازه بگیرد.

مثلث کنونی تیم مذاکره‌کننده ایران بی‌گمان نقش بسیار مهمی در حل و فصل یکی از مهم‌ترین پرونده‌های بین‌المللی پس از فروپاشی شوروی در دهه 90 ایفا کرده است. نقشی که حاصل شناخت از محیط بین‌المللی و روحیات تیم‌های مذاکره‌کننده، تسلط بر زبان انگلیسی و شناخت از مباحث فنی و تکنیک‌های گفت وگو است. به‌نظر می‌رسد با توجه به سیاست تعامل و تنش‌زدایی با همسایگان و نظام بین‌الملل در دولت حسن روحانی، ارتباط و گفت‌وگو با دولت‌های اروپایی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. حوزه‌ای که بی‌گمان با تجربه‌های ارزشمند مجید تخت‌روانچی گره‌خورده است و می‌تواند مسیر تعامل طرفین را وارد کانال‌های جدیدی کند.