چراغ بافت فرسوده روشن می‌شود؟
بر مبنای آمارهای موجود ۱۸ میلیون نفر از جمعیت شهری کشور در بافت‌های فرسوده زندگی می‌کنند، در کشور ما ۵۵ هزار هکتار بافت فرسوده، ۱۷ هزار هکتار بافت تاریخی و ۵۴ هزار هکتار بافت حاشیه شهری موجود است، یعنی یک سوم جمعیت کشور در بافت‌های فرسوده زندگی می‌کنند. این در حالی است که هم‌اکنون وضعیت بافت‌های فرسوده و سکونتگاه‌های غیررسمی نامطلوب است. براساس آخرین ممیزی دولت مساحت بافت فرسوده تصویب شده در شهر تهران برابر با ۳۲۶۷ هکتار است که حدود ۵ درصد از کل مساحت شهر تهران را شامل می‌شود که در ۸۱۷ هزار قطعه و در حدود ۳۰ هزار بلوک شهری پراکنده شده است.
بر مبنای آمارهای موجود 18 میلیون نفر از جمعیت شهری کشور در بافت‌های فرسوده زندگی می‌کنند، در کشور ما 55 هزار هکتار بافت فرسوده، 17 هزار هکتار بافت تاریخی و 54 هزار هکتار بافت حاشیه شهری موجود است، یعنی یک سوم جمعیت کشور در بافت‌های فرسوده زندگی می‌کنند. این در حالی است که هم‌اکنون وضعیت بافت‌های فرسوده و سکونتگاه‌های غیررسمی نامطلوب است. براساس آخرین ممیزی دولت مساحت بافت فرسوده تصویب شده در شهر تهران برابر با 3267 هکتار است که حدود 5 درصد از کل مساحت شهر تهران را شامل می‌شود که در 817 هزار قطعه و در حدود 30 هزار بلوک شهری پراکنده شده است.
مدیرکل راه و شهرسازی استان تهران، در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، ضمن گلایه از وضعیت بد پرداخت تسهیلات نوسازی در سال گذشته و توقف آن در سال‌جاری، از برنامه‌های آتی دولت برای بهبود این شرایط می‌گوید.
متن گفت‌وگو با فریبرز واحدی را در زیر بخوانید:
چرا برنامه‌های نوسازی در سال‌های اخیر به‌رغم آنکه در ابتدا تصور می‌شد قابل اجرا است، موفق نبوده است؟
در ادبیات نوین نگرش حاکم باید از نگرش صرفا کالبدی جدا شود و برنامه‌ها از حالت سخت‌افزاری صرف به نرم‌افزاری اجتماعی و اقتصادی سوق پیدا کند. وزارت راه و شهرسازی طبق رسالت قانونی خود اقدامات اجرایی خوبی را در بافت‌های فرسوده با همکاری شهرداری‌ها و شهروندان ساکن محلات با هدف ارتقاء سرانه‌های خدمات شهری انجام داده یا در دست انجام دارد. برنامه‌هایی با اهدافی همچون تمرکززدایی و تشکیل مدیریت شهری کارآمد، پاسخگو و حساب‌پذیر کردن مدیریت شهری نسبت به شهروندان محلی و رای دهندگان خصوصا گروه‌های محروم و برقراری ارتباط موثر میان محققان و دانشگاهیان، نمایندگان شهرداری‌ها و سایر دستگاه‌های ذی‌ربط، تصمیم‌گیران و سایر سیاست‌گذاران حول موضوع ظرفیت سازی شهری. اما در عمل می‌بینیم که اغلب اقدامات گذشته پروژه محور و با اهداف کالبدی برنامه‌ریزی شده است که منجر به این شد تا اهداف نوسازی و بهسازی جامع محله‌های بافت فرسوده در حد تئوری باقی مانده و اجرایی نشود.
توان دولت برای حل و فصل مشکلات و موانع موجود نوسازی تا چه حد با برنامه‌های موجود همخوانی دارد؟
مشکل قابل توجه فرسودگی شهری در کل کشور(در حال حاضر حدود 70 هزار هکتار بافت فرسوده شهری در کشور وجود دارد) به‌طور عام و در استان تهران به‌طور خاص، قابل تخفیف و مداخله صرف توسط دستگاه‌های دولتی نیست و مشارکت فعال شهرداری‌ها و بخش خصوصی را مطالبه می‌کند. حجم پروژه‌های تعریف شده جهت نوسازی بافت‌های فرسوده شهری تهران سالانه بالغ بر یک تا دو درصد از مساحت کل بافت فرسوده این شهر را شامل می‌شود و با فرض ثابت ماندن مساحت چنین حوزه‌هایی (چنین پیش فرضی عملا ناممکن است) در یک دوره 10 ساله، بخش دولتی با مداخلات مستقیم، توان نوسازی تقریبی 10 درصد این حوزه‌ها را خواهد داشت. بدیهی است توان نظام اداری و فنی دولتی و اعتبارات آن در این بخش پاسخگوی این حجم مشکل نیست.
وزارت راه و شهرسازی طی یکسال اخیر مدام از رویکردها و سیاست‌های تازه در بافت‌های فرسوده می‌گوید این سیاست‌ها بر چه محورهایی استوار است؟
سیاست جدید وزارت راه و شهرسازی به نحوی است که ساخت مسکن تنها به‌عنوان بخشی از برنامه‌ها باشد، سیاست اصلی هم بسترسازی در بافت‌های فرسوده برای حضور سایر کنشگران در بافت‌ها مثل انبوه‌سازان، مردم، تقویت سازندگان محلی، آموزش، بهداشت، امنیت، اشتغال، تسهیل‌گری و اطلاع‌رسانی در این خصوص است.
بنا بود با آغاز اقدامات اصلاحی، پرداخت وام به متقاضیان سرعت بگیرد، هرچند که این تسهیلات تنها نیمی از این نیازها را پاسخ می‌دهد، اما با کاهش سهمیه تسهیلات وام فرسوده در سال گذشته و نهایتا قطع آن در سال جاری سرنوشت بافت‌های فرسوده در هاله‌ای از ابهام قرار گرفت و این در حالی است که در سال‌های اخیر متولیان امر با این تفکر که مردم به نوسازی و حمایت نیاز دارند تمام تلاش خود را برای تشویق مردم انجام داده‌اند، نظیر راه‌اندازی دفاتر خدمات نوسازی با هدف ارائه مشاوره تسهیل‌گری، اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی نسبت به قوانین نوسازی، اشاعه فرهنگ تجمیع و....
جایگاه افزایش سقف وام نوسازی از 30 میلیون تومان به 50 میلیون تومان در بهبود شرایط موجود در محدوده‌های هدف چیست؟
باید بپذیریم که تسهیلات یکی از مهم‌ترین مشوق‌های ساکنان بافت‌های فرسوده برای نوسازی مناطق است و این در حالی است که بانک‌ها طی سال‌های ۹۲ و ۹۳ برای بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده شهری تنها به ۵۳ هزار متقاضی وام پرداخت کرده‌اند، این در حالی است که قرار بود طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده و موافقت بانک مرکزی این عدد ۲۰۰ هزار واحد مسکونی را پوشش بدهد، همچنین غیر از بانک‌های عامل سایر بانک‌ها نیز با وجود تاکید بانک مرکزی حاضر به پرداخت و ارائه تسهیلات نیز هستند. هر چند برنامه‌های اجرایی بسیاری همچون بسته‌های تشویقی و پرداخت وام به ساکنان برای جلب مشارکت‌های اجتماعی در دستور کار قرار دارد، اما استراتژی‌های تامین منابع مالی را نمی‌توان نادیده انگاشت.
علاوه‌بر افزایش سقف وام، برنامه‌های آتی دولت برای تامین مالی نوسازی در بافت فرسوده چیست؟
طبق آیین‌نامه تدوین شده برای تامین مالی فعالیت‌های احیاء و بهسازی بناست تا از هر سه ابزار تامین مالی بازار پول، سرمایه و بیمه که در کشور وجود دارد استفاده شود که امیدوارم در سال آینده به تصویب برسد یعنی تلاش بیشتر ما بر این است که تسهیلات تنها راه چاره نباشد، از طرفی وزارت راه و شهرسازی طرح تملک و تنظیم مجدد زمین را می‌تواند به عنوان یک آلترناتیو فعال کند، طرحی که می‌توان از طریق املاک عمومی یک بلوک شهری را تملک کرده و ساخت‌وسازها را انجام داد یا از طریق اعطای ودیعه اجاره به مالکان ساخت و ساز را رونق داد تا منافع حاصله میان مالکان و سرمایه‌گذاران تقسیم شود.
مدیرکل راه و شهرسازی استان تهران، در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، ضمن گلایه از وضعیت بد پرداخت تسهیلات نوسازی در سال گذشته و توقف آن در سال‌جاری، از برنامه‌های آتی دولت برای بهبود این شرایط می‌گوید.
متن گفت‌وگو با فریبرز واحدی را در زیر بخوانید:
چرا برنامه‌های نوسازی در سال‌های اخیر به‌رغم آنکه در ابتدا تصور می‌شد قابل اجرا است، موفق نبوده است؟
در ادبیات نوین نگرش حاکم باید از نگرش صرفا کالبدی جدا شود و برنامه‌ها از حالت سخت‌افزاری صرف به نرم‌افزاری اجتماعی و اقتصادی سوق پیدا کند. وزارت راه و شهرسازی طبق رسالت قانونی خود اقدامات اجرایی خوبی را در بافت‌های فرسوده با همکاری شهرداری‌ها و شهروندان ساکن محلات با هدف ارتقاء سرانه‌های خدمات شهری انجام داده یا در دست انجام دارد. برنامه‌هایی با اهدافی همچون تمرکززدایی و تشکیل مدیریت شهری کارآمد، پاسخگو و حساب‌پذیر کردن مدیریت شهری نسبت به شهروندان محلی و رای دهندگان خصوصا گروه‌های محروم و برقراری ارتباط موثر میان محققان و دانشگاهیان، نمایندگان شهرداری‌ها و سایر دستگاه‌های ذی‌ربط، تصمیم‌گیران و سایر سیاست‌گذاران حول موضوع ظرفیت سازی شهری. اما در عمل می‌بینیم که اغلب اقدامات گذشته پروژه محور و با اهداف کالبدی برنامه‌ریزی شده است که منجر به این شد تا اهداف نوسازی و بهسازی جامع محله‌های بافت فرسوده در حد تئوری باقی مانده و اجرایی نشود.
توان دولت برای حل و فصل مشکلات و موانع موجود نوسازی تا چه حد با برنامه‌های موجود همخوانی دارد؟
مشکل قابل توجه فرسودگی شهری در کل کشور(در حال حاضر حدود 70 هزار هکتار بافت فرسوده شهری در کشور وجود دارد) به‌طور عام و در استان تهران به‌طور خاص، قابل تخفیف و مداخله صرف توسط دستگاه‌های دولتی نیست و مشارکت فعال شهرداری‌ها و بخش خصوصی را مطالبه می‌کند. حجم پروژه‌های تعریف شده جهت نوسازی بافت‌های فرسوده شهری تهران سالانه بالغ بر یک تا دو درصد از مساحت کل بافت فرسوده این شهر را شامل می‌شود و با فرض ثابت ماندن مساحت چنین حوزه‌هایی (چنین پیش فرضی عملا ناممکن است) در یک دوره 10 ساله، بخش دولتی با مداخلات مستقیم، توان نوسازی تقریبی 10 درصد این حوزه‌ها را خواهد داشت. بدیهی است توان نظام اداری و فنی دولتی و اعتبارات آن در این بخش پاسخگوی این حجم مشکل نیست.
وزارت راه و شهرسازی طی یکسال اخیر مدام از رویکردها و سیاست‌های تازه در بافت‌های فرسوده می‌گوید این سیاست‌ها بر چه محورهایی استوار است؟
سیاست جدید وزارت راه و شهرسازی به نحوی است که ساخت مسکن تنها به‌عنوان بخشی از برنامه‌ها باشد، سیاست اصلی هم بسترسازی در بافت‌های فرسوده برای حضور سایر کنشگران در بافت‌ها مثل انبوه‌سازان، مردم، تقویت سازندگان محلی، آموزش، بهداشت، امنیت، اشتغال، تسهیل‌گری و اطلاع‌رسانی در این خصوص است.
بنا بود با آغاز اقدامات اصلاحی، پرداخت وام به متقاضیان سرعت بگیرد، هرچند که این تسهیلات تنها نیمی از این نیازها را پاسخ می‌دهد، اما با کاهش سهمیه تسهیلات وام فرسوده در سال گذشته و نهایتا قطع آن در سال جاری سرنوشت بافت‌های فرسوده در هاله‌ای از ابهام قرار گرفت و این در حالی است که در سال‌های اخیر متولیان امر با این تفکر که مردم به نوسازی و حمایت نیاز دارند تمام تلاش خود را برای تشویق مردم انجام داده‌اند، نظیر راه‌اندازی دفاتر خدمات نوسازی با هدف ارائه مشاوره تسهیل‌گری، اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی نسبت به قوانین نوسازی، اشاعه فرهنگ تجمیع و....
جایگاه افزایش سقف وام نوسازی از 30 میلیون تومان به 50 میلیون تومان در بهبود شرایط موجود در محدوده‌های هدف چیست؟
باید بپذیریم که تسهیلات یکی از مهم‌ترین مشوق‌های ساکنان بافت‌های فرسوده برای نوسازی مناطق است و این در حالی است که بانک‌ها طی سال‌های ۹۲ و ۹۳ برای بهسازی و نوسازی بافت‌های فرسوده شهری تنها به ۵۳ هزار متقاضی وام پرداخت کرده‌اند، این در حالی است که قرار بود طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده و موافقت بانک مرکزی این عدد ۲۰۰ هزار واحد مسکونی را پوشش بدهد، همچنین غیر از بانک‌های عامل سایر بانک‌ها نیز با وجود تاکید بانک مرکزی حاضر به پرداخت و ارائه تسهیلات نیز هستند. هر چند برنامه‌های اجرایی بسیاری همچون بسته‌های تشویقی و پرداخت وام به ساکنان برای جلب مشارکت‌های اجتماعی در دستور کار قرار دارد، اما استراتژی‌های تامین منابع مالی را نمی‌توان نادیده انگاشت.
علاوه‌بر افزایش سقف وام، برنامه‌های آتی دولت برای تامین مالی نوسازی در بافت فرسوده چیست؟
طبق آیین‌نامه تدوین شده برای تامین مالی فعالیت‌های احیاء و بهسازی بناست تا از هر سه ابزار تامین مالی بازار پول، سرمایه و بیمه که در کشور وجود دارد استفاده شود که امیدوارم در سال آینده به تصویب برسد یعنی تلاش بیشتر ما بر این است که تسهیلات تنها راه چاره نباشد، از طرفی وزارت راه و شهرسازی طرح تملک و تنظیم مجدد زمین را می‌تواند به عنوان یک آلترناتیو فعال کند، طرحی که می‌توان از طریق املاک عمومی یک بلوک شهری را تملک کرده و ساخت‌وسازها را انجام داد یا از طریق اعطای ودیعه اجاره به مالکان ساخت و ساز را رونق داد تا منافع حاصله میان مالکان و سرمایه‌گذاران تقسیم شود.
ارسال نظر