در گفت‌وگو با نرسی قربان مطرح شد:
مجمع کشورهای صادر‌کننده گاز به دنبال تشکیل کارتل نیست
نخستین بار با پیشنهاد و دعوت ایران، کارشناسان عالی رتبه مهم‌ترین کشورهای تولید‌کننده و صادر‌کننده گاز دنیا در اسفندماه ۱۳۷۹ در تهران گردهم آمدند و زمینه برپایی نخستین اجلاس وزیران این کشورها را در اردیبهشت‌ماه ۱۳۸۰ در تهران فراهم کردند. اخیرا نیز اجلاس سران کشورهای عضو مجمع کشورهای صادر‌کننده گاز در تهران و سالن اجلاس سران کشورها تشکیل شد و ده رئیس دولت در آن شرکت کردند. در این بین برای بررسی نقش آینده این مجمع در بازار انرژی جهان و نقش بازیگران در این مجمع به گفت‌وگو با دکتر نرسی قربان کارشناس بین‌المللی انرژی پرداخته ایم که از نظرتان می گذرد:
آیا می‌توان گفت که با توجه به ترکیب اعضا قطب‌بندی‌هایی در این مجمع وجود دارد؟
در حال حاضر به‌نظر می‌آید که تعاملات در مورد صنعت گاز مورد علاقه این مجمع است.
آیا می‌توان گفت که با توجه به ترکیب اعضا قطب‌بندی‌هایی در این مجمع وجود دارد؟
در حال حاضر به‌نظر می‌آید که تعاملات در مورد صنعت گاز مورد علاقه این مجمع است.
نخستین بار با پیشنهاد و دعوت ایران، کارشناسان عالی رتبه مهم‌ترین کشورهای تولید‌کننده و صادر‌کننده گاز دنیا در اسفندماه 1379 در تهران گردهم آمدند و زمینه برپایی نخستین اجلاس وزیران این کشورها را در اردیبهشت‌ماه 1380 در تهران فراهم کردند. اخیرا نیز اجلاس سران کشورهای عضو مجمع کشورهای صادر‌کننده گاز در تهران و سالن اجلاس سران کشورها تشکیل شد و ده رئیس دولت در آن شرکت کردند. در این بین برای بررسی نقش آینده این مجمع در بازار انرژی جهان و نقش بازیگران در این مجمع به گفت‌وگو با دکتر نرسی قربان کارشناس بین‌المللی انرژی پرداخته ایم که از نظرتان می گذرد:
آیا می‌توان گفت که با توجه به ترکیب اعضا قطب‌بندی‌هایی در این مجمع وجود دارد؟
در حال حاضر به‌نظر می‌آید که تعاملات در مورد صنعت گاز مورد علاقه این مجمع است. در عین حال در این مجمع مانند اوپک یکسری تغییرات را شاهد خواهیم بود که در آینده ایجاد خواهد شد، ولی نمی‌توان به‌طور قطع قطب‌بندی‌های آینده را در این مجمع صرفا مورد پذیرش یا انکار قرار داد.
تا چه حد کشورهای عضو مجمع تولید‌کنندگان گاز خواهان یک قیمت عادلانه برای گاز مرتبط و هماهنگ با نفت خام هستند؟
قیمت عادلانه از دید صادر‌کنندگان و مصرف‌کنندگان محل اختلاف است. در این حال در دنیای امروزی اینکه قیمت گاز به نفت مربوط باشد زیر سوال است و بسیاری معتقد هستند که بازار نفت و گاز از هم جداست.یعنی بازار گاز بیشتر منطقه‌ای ولی بازار نفت بیشتر جهانی است. چنانچه امروزه گاز در آمریکا نزدیک چهار دلار به ازای هر میلیون بی‌تی‌یو است در صورتی که در ژاپن این رقم ۹ دلار است.در این بین کشورهای عضو مجمع خواهان قیمت عادلانه برای گاز هستند، ولی این لزوما به آن معنی نیست که این قیمت باید هماهنگ با قیمت نفت خام باشد.
مجمع کشورهای صادر‌کننده گاز تاکنون تا‌چه میزانی در کنترل تولید و تعیین سازوکار برای قیمت‌گذاری در بازارهای جهانی گاز موفق بوده است؟
هدف این مجمع کنترل تولید و تعیین قیمت گاز در بازارهای جهانی نبوده است که بگوییم موفق بوده یا نه بلکه هدف این گروه از کشورها بیشتر تعامل بوده است. در این حال این مجمع با توجه به نگاه منفی نسبت به کارتل، خود را کارتل نمی‌داند و خود را مجمع هماهنگ‌کننده صنعت گاز جهان می‌داند.
تا چه حدی می‌توان امیدوار بود که مجمع صادر‌کنندگان گاز در آینده نبض بازار جهانی گاز را به دست گیرد؟
اگر منظور از به‌دست گرفتن نبض بازار جهانی گاز کنترل قیمت‌ها توسط این مجمع باشد که اصولا جزو اهداف آن نیز نیست و می‌توان گفت که فعلا علائمی از آن مشاهده نمی‌شود.
مجمع کشورهای صادر‌کننده گاز تا چه حد می‌تواند زمینه‌ساز همگرایی‌های آینده در بین کشورهای دارنده گاز برای تشکیل یک قطب تاثیرگذار در معادلات آینده انرژی در جهان باشد؟
بدون شک این مجمع می‌تواند زمینه‌ساز همگرایی‌های آینده و تعامل با سازمان‌های مشابه مثل اوپک و IEA و تعامل با سازمان ملل در مورد تغییرات آب و هوایی و.. باشد. گاز یکی از مهم‌ترین حامل‌های انرژی در ۳۰ سال آینده خواهد بود و کشورهایی که بیش از ۷۰ درصد ذخایر گاز جهان را دارا هستند عضو این مجمع هستند.
به‌نظر شما با توجه به وابستگی اروپا به گاز روسیه، روسیه از عضویت در مجمع کشورهای صادر‌کننده گاز به دنبال چه اهدافی است؟
روسیه فعلا بزرگ‌ترین تولید‌کننده و صادر‌کننده گاز در جهان است و به نسبت وزن خود بی‌شک باید در این مجمع جای مناسبی داشته باشد. عضویت این کشور در مجمع با در نظر گرفتن منافع دراز مدت روسیه در صنعت گاز مانند کنترل در صادرات به اروپا و اتکای اروپا به روسیه است. هم‌اکنون نیز این کشور سیاست‌های کلی مجمع را هدایت می‌کند هر چند ممکن است سایر اعضا این سیاست‌ها را مورد پذیرش قرار ندهند.
نقش قطر به‌عنوان بزرگ ترین تولید‌کننده ال ان جی و قرار گرفتن جایگاه مجمع در دوحه در مجمع کشورهای صادر‌کننده گاز در آینده چه خواهد بود؟
قطر بزرگ‌ترین صادر‌کننده گاز مایع ان‌ال‌جی و فرآورده‌های نفتی تولید شده از گاز GTL است و به‌رغم جمعیت اندک و قلمروی کوچک توانسته است نفوذ بسیار زیادی را در مجمع داشته باشد. در آینده نیز نفوذ این کشور حفظ خواهد شد، چراکه موقعیت تولیدی این کشور باعث می‌شود تا همچنان نقش عمده‌ای در مجمع داشته باشد.در این راستا در واقع قطر در کنار روسیه وزنه‌های مهم این مجمع هستند؛ چراکه قدرت در مجمع به قدرت اعضا در بازار و قدرت صادرات و تولید گاز است نه به جمعیت و موقعیت جغرافیایی آنان.
نگاه آمریکا به تشکیل مجمع کشورهای صادر‌کننده گاز و قدرت‌گیری این مجمع در کوتاه مدت و بلند مدت چیست؟
آمریکا و غرب به‌طور کلی با هر نوع هماهنگی صادر‌کنندگان کالاها موافقت ندارد. ولی از آنجا که احتمال تاثیرگذاری این مجمع در حال حاضر بر قیمت و تعاملات گازی بسیار محدود است نگرانی چندانی ندارند. در این حال نگرانی غرب بیشتر از عملکرد کارتلی این مجمع است در حالی که این کارکرد از اهداف این مجمع نیست یعنی مجمع هماهنگ‌کننده صنعت گاز است تا کنترل‌کننده قیمت گاز.
آیا عوامل لازم برای همگرایی موفق مجمع صادر‌کنندگان گاز وجود دارد و می‌توان به موفقیت مجمع کشورهای صادر‌کننده گاز و برطرف کردن چالش‌ها در افزایش نقش و تاثیرگذاری جهانی آن امیدوار بود؟
بدون شک تعامل تولید‌کنندگان و صادر‌کنندگان گاز با یکدیگر برای صنعت گاز یک پدیده مثبت می‌تواند باشد، ولی اینکه این مجمع بتواند کلیه چالش‌های موجود (مانند چالش‌های روسیه با اوکراین بر سر گاز) را برطرف کند در حال حاضر قابل پیش‌بینی نیست.
راهبردهای ایفای نقش موثر ایران در مجمع کشورهای صادر‌کننده گاز و در مقایسه با کشورهایی نظیر قطر و روسیه چیست؟
در حال حاضر روسیه بزرگ‌ترین صادر‌کننده گاز و همچنین بزرگ‌ترین صادر‌کننده از طریق خط لوله انتقال گاز است. قطر نیز بزرگ‌ترین صادر‌کننده گاز مایع (LNG) و فرآورده‌های نفتی که از طریقROEبدست می‌آید است. ایران در حال حاضر صادرات نسبتا کمی به ترکیه و ارمنستان دارد و از ترکمنستان تقریبا به همان میزان گاز وارد می‌کند؛ بنابراین هر چند ایران بالاترین تولید‌کننده و مصرف‌کننده گاز منطقه است، اما ایران یک صادر‌کننده عمده نیست. ایران امیدوار است که در آینده با صادرات گاز به پاکستان و اروپا و همچنین ایجاد واحدهای LNG به صادر‌کننده عمده تبدیل شود. تا آن زمان نقش ایران در مجمع کشورهای صادر‌کننده گاز محدود خواهد بود.
آیا می‌توان گفت که با توجه به ترکیب اعضا قطب‌بندی‌هایی در این مجمع وجود دارد؟
در حال حاضر به‌نظر می‌آید که تعاملات در مورد صنعت گاز مورد علاقه این مجمع است. در عین حال در این مجمع مانند اوپک یکسری تغییرات را شاهد خواهیم بود که در آینده ایجاد خواهد شد، ولی نمی‌توان به‌طور قطع قطب‌بندی‌های آینده را در این مجمع صرفا مورد پذیرش یا انکار قرار داد.
تا چه حد کشورهای عضو مجمع تولید‌کنندگان گاز خواهان یک قیمت عادلانه برای گاز مرتبط و هماهنگ با نفت خام هستند؟
قیمت عادلانه از دید صادر‌کنندگان و مصرف‌کنندگان محل اختلاف است. در این حال در دنیای امروزی اینکه قیمت گاز به نفت مربوط باشد زیر سوال است و بسیاری معتقد هستند که بازار نفت و گاز از هم جداست.یعنی بازار گاز بیشتر منطقه‌ای ولی بازار نفت بیشتر جهانی است. چنانچه امروزه گاز در آمریکا نزدیک چهار دلار به ازای هر میلیون بی‌تی‌یو است در صورتی که در ژاپن این رقم ۹ دلار است.در این بین کشورهای عضو مجمع خواهان قیمت عادلانه برای گاز هستند، ولی این لزوما به آن معنی نیست که این قیمت باید هماهنگ با قیمت نفت خام باشد.
مجمع کشورهای صادر‌کننده گاز تاکنون تا‌چه میزانی در کنترل تولید و تعیین سازوکار برای قیمت‌گذاری در بازارهای جهانی گاز موفق بوده است؟
هدف این مجمع کنترل تولید و تعیین قیمت گاز در بازارهای جهانی نبوده است که بگوییم موفق بوده یا نه بلکه هدف این گروه از کشورها بیشتر تعامل بوده است. در این حال این مجمع با توجه به نگاه منفی نسبت به کارتل، خود را کارتل نمی‌داند و خود را مجمع هماهنگ‌کننده صنعت گاز جهان می‌داند.
تا چه حدی می‌توان امیدوار بود که مجمع صادر‌کنندگان گاز در آینده نبض بازار جهانی گاز را به دست گیرد؟
اگر منظور از به‌دست گرفتن نبض بازار جهانی گاز کنترل قیمت‌ها توسط این مجمع باشد که اصولا جزو اهداف آن نیز نیست و می‌توان گفت که فعلا علائمی از آن مشاهده نمی‌شود.
مجمع کشورهای صادر‌کننده گاز تا چه حد می‌تواند زمینه‌ساز همگرایی‌های آینده در بین کشورهای دارنده گاز برای تشکیل یک قطب تاثیرگذار در معادلات آینده انرژی در جهان باشد؟
بدون شک این مجمع می‌تواند زمینه‌ساز همگرایی‌های آینده و تعامل با سازمان‌های مشابه مثل اوپک و IEA و تعامل با سازمان ملل در مورد تغییرات آب و هوایی و.. باشد. گاز یکی از مهم‌ترین حامل‌های انرژی در ۳۰ سال آینده خواهد بود و کشورهایی که بیش از ۷۰ درصد ذخایر گاز جهان را دارا هستند عضو این مجمع هستند.
به‌نظر شما با توجه به وابستگی اروپا به گاز روسیه، روسیه از عضویت در مجمع کشورهای صادر‌کننده گاز به دنبال چه اهدافی است؟
روسیه فعلا بزرگ‌ترین تولید‌کننده و صادر‌کننده گاز در جهان است و به نسبت وزن خود بی‌شک باید در این مجمع جای مناسبی داشته باشد. عضویت این کشور در مجمع با در نظر گرفتن منافع دراز مدت روسیه در صنعت گاز مانند کنترل در صادرات به اروپا و اتکای اروپا به روسیه است. هم‌اکنون نیز این کشور سیاست‌های کلی مجمع را هدایت می‌کند هر چند ممکن است سایر اعضا این سیاست‌ها را مورد پذیرش قرار ندهند.
نقش قطر به‌عنوان بزرگ ترین تولید‌کننده ال ان جی و قرار گرفتن جایگاه مجمع در دوحه در مجمع کشورهای صادر‌کننده گاز در آینده چه خواهد بود؟
قطر بزرگ‌ترین صادر‌کننده گاز مایع ان‌ال‌جی و فرآورده‌های نفتی تولید شده از گاز GTL است و به‌رغم جمعیت اندک و قلمروی کوچک توانسته است نفوذ بسیار زیادی را در مجمع داشته باشد. در آینده نیز نفوذ این کشور حفظ خواهد شد، چراکه موقعیت تولیدی این کشور باعث می‌شود تا همچنان نقش عمده‌ای در مجمع داشته باشد.در این راستا در واقع قطر در کنار روسیه وزنه‌های مهم این مجمع هستند؛ چراکه قدرت در مجمع به قدرت اعضا در بازار و قدرت صادرات و تولید گاز است نه به جمعیت و موقعیت جغرافیایی آنان.
نگاه آمریکا به تشکیل مجمع کشورهای صادر‌کننده گاز و قدرت‌گیری این مجمع در کوتاه مدت و بلند مدت چیست؟
آمریکا و غرب به‌طور کلی با هر نوع هماهنگی صادر‌کنندگان کالاها موافقت ندارد. ولی از آنجا که احتمال تاثیرگذاری این مجمع در حال حاضر بر قیمت و تعاملات گازی بسیار محدود است نگرانی چندانی ندارند. در این حال نگرانی غرب بیشتر از عملکرد کارتلی این مجمع است در حالی که این کارکرد از اهداف این مجمع نیست یعنی مجمع هماهنگ‌کننده صنعت گاز است تا کنترل‌کننده قیمت گاز.
آیا عوامل لازم برای همگرایی موفق مجمع صادر‌کنندگان گاز وجود دارد و می‌توان به موفقیت مجمع کشورهای صادر‌کننده گاز و برطرف کردن چالش‌ها در افزایش نقش و تاثیرگذاری جهانی آن امیدوار بود؟
بدون شک تعامل تولید‌کنندگان و صادر‌کنندگان گاز با یکدیگر برای صنعت گاز یک پدیده مثبت می‌تواند باشد، ولی اینکه این مجمع بتواند کلیه چالش‌های موجود (مانند چالش‌های روسیه با اوکراین بر سر گاز) را برطرف کند در حال حاضر قابل پیش‌بینی نیست.
راهبردهای ایفای نقش موثر ایران در مجمع کشورهای صادر‌کننده گاز و در مقایسه با کشورهایی نظیر قطر و روسیه چیست؟
در حال حاضر روسیه بزرگ‌ترین صادر‌کننده گاز و همچنین بزرگ‌ترین صادر‌کننده از طریق خط لوله انتقال گاز است. قطر نیز بزرگ‌ترین صادر‌کننده گاز مایع (LNG) و فرآورده‌های نفتی که از طریقROEبدست می‌آید است. ایران در حال حاضر صادرات نسبتا کمی به ترکیه و ارمنستان دارد و از ترکمنستان تقریبا به همان میزان گاز وارد می‌کند؛ بنابراین هر چند ایران بالاترین تولید‌کننده و مصرف‌کننده گاز منطقه است، اما ایران یک صادر‌کننده عمده نیست. ایران امیدوار است که در آینده با صادرات گاز به پاکستان و اروپا و همچنین ایجاد واحدهای LNG به صادر‌کننده عمده تبدیل شود. تا آن زمان نقش ایران در مجمع کشورهای صادر‌کننده گاز محدود خواهد بود.
ارسال نظر