مراحل ایجاد‌«حس‌تعلق» در شهرهای‌جدید
سعید فتح‌اللهی‌راد* در شماره قبل مطالبی در خصوص لزوم حل مشکلات در شهرهای جدید به‌دلیل اسکان حجم قابل توجهی از سر ریز جمعیت کلانشهرها ارائه شد. در آن گزارش، طرح آراستگی نظام شهری به‌عنوان ایده‌ای پیشنهادی برای ایجاد نظم و ترتیب، آراستگی و در نهایت پدید آوردن انگیزه سکونت در این شهرها که در نهایت منجر به رونق اقتصاد و فرهنگ و حل و فصل بحران سکونتی در این شهرهای جدید می‌شود، مطرح شد.
این یک واقعیت است که سیما و منظر شهرهای جدید ما هنوز آن طور که باید تصویر یک شهر آراسته با ظاهر شهری مطلوب را برای شهروندان متبادر نمی‌کند و این موضوع یکی از اصلی‌ترین عوامل عدم ایجاد حس تعلق و دلبستگی در ساکنان این شهرها و تبدیل شدن آنها به یک محیط خوابگاهی صرف است. موضوعی که این شهرها را از رسیدن به اهداف اولیه و اصلی خود دور می‌کند. هفته گذشته نظام آراستگی شهری به‌عنوان یک ایده مدیریتی نوین مطرح شد که با استفاده از آن می‌توان در فازها یا مراحل گوناگونی نظیر نهادسازی، طراحی، آموزش و فرهنگسازی، اجرا و پیاده‌سازی، ممیزی و ... از طریق مشارکت همه‌جانبه کلیه اعضای فعال و ساکن در یک شهر جدید اعم از تمام نهادها و سازمان‌ها، مسوولان، مردم و... سیمای شهر جدید را به سمت شهری آراسته با استانداردهای مطلوب شهری سوق داد. که مهم‌ترین ویژگی آن مشارکت فعالانه همه ارگان‌ها، نهادها و ساکنان و شهروندان موجود در این شهرها به منطور رسیدن به یک فضای شهری دلخواه، مطلوب و سرآمد در آراستگی است.در این شماره قصد داریم به اختصار مراحل اجرای این ایده مدیریت شهری را تشریح کنیم.
مراحل اجرای طرح آراستگی شهری
اجرای نظام آراستگی شامل هفت فاز اجرایی است.
فاز نهادسازی:
مهم‌ترین سرفصل‌ها و اقدامات اجرایی در این مرحله عبارتند از: انعقاد قرارداد با مشاور و ایجاد ستاد نظام آراستگی شهری، تعیین ترکیب اعضا و ماموریت و وظایف و تشکیل کمیته راهبری نظام آراستگی شهر (با حضور مقامات ارشد شهری)؛ تعیین ترکیب اعضا و ماموریت و وظایف و تشکیل کمیته‌های تخصصی نظام آراستگی شهر (با حضور متخصصان جهت طراحی استانداردها و چک لیست‌های ممیزی)، تعیین ترکیب و اعضای تعیین ماموریت و وظایف و تشکیل تیم‌های اجرایی؛ تعیین ترکیب و اعضای تعیین ماموریت و وظایف، تشکیل تیم‌های ممیزی؛ شناسایی و فعال‌سازی NGO‌ها، شناسایی و اخذ حمایت از صنایع و شرکت‌های فعال در شهر، مذاکره و جلب حمایت مقامات شهری(امام جمعه، نماینده شهر در مجلس، نمایندگان شورا و ...)
فاز طراحی:
طراحی ارزش‌ها، ماموریت، چشم‌انداز؛ اهداف ونقشه راه آراستگی شهر است.
طراحی استانداردهای آراستگی به تفکیک مغازه‌ها، منازل و مجتمع‌های مسکونی، معابر، فضاهای عمومی، سازمان‌ها، علائم و تابلوها،
طراحی رویکردها و فرآیندهای نظام آراستگی به تفکیک فرآیندهای طراحی، فرآیندهای آموزشی، فرآیندهای فرهنگسازی و ترویج، فرآیندهای ممیزی، فرآیندهای انگیزشی
طراحی چک لیست‌های ممیزی آراستگی حوزه‌های شهری به تفکیک:
مغازه‌ها
منازل و مجتمع‌های مسکونی
معابر
فضاهای عمومی
سازمان‌ها
علائم و تابلوها
فاز آموزش و فرهنگسازی:
طراحی محتوا و ارائه آموزش‌های لازم در مدارس
طراحی محتوا و ارائه آموزش‌های لازم در مساجد و فعال‌سازی ائمه جماعات
طراحی محتوا و ارائه آموزش‌های لازم در فرهنگسراها و سراهای محلات
طراحی، چاپ و توزیع بروشورها
طراحی و نصب بیلبوردها و پوسترها
زمینه‌سازی طرح موضوعات ترویجی پروژه در رسانه‌ها و نشریات شهری
ایجاد سایت اینترنتی برای اطلاع‌رسانی و ترویج نظام آراستگی شهری
فاز اجرا و پیاده‌سازی
برگزاری جلسات تیم اجرایی و پیگیری برای اجرای استانداردها در حوزه منازل و مجتمع‌های مسکونی
برگزاری جلسات تیم اجرایی و پیگیری برای اجرای استانداردها در حوزه مغازه‌ها
برگزاری جلسات تیم اجرایی و پیگیری برای اجرای استانداردها در حوزه سازمان‌ها
برگزاری جلسات تیم اجرایی و پیگیری برای اجرای استانداردها در حوزه معابر
برگزاری جلسات تیم اجرایی و پیگیری برای اجرای استانداردها در مکان‌های عمومی
فاز ممیزی:
انجام ممیزی‌ها در سطح مجتمع‌ها
انجام ممیزی‌ها در سطح مغازه‌ها
انجام ممیزی‌ها در سطح معابر
انجام ممیزی‌ها در سطح مکان‌های عمومی
و در نهایت فاز معرفی و تقدیر برترین‌ها:
انتخاب برترین‌ها به تفکیک: فروشگاه، تعمیرگاه، مجتمع مسکونی، سازمان و ناحیه شهری و محله آراسته
برگزاری جشن و معرفی برترین‌ها و اعطای جوایز
فاز برنامه‌ریزی و استقرار ستاد دائمی آراستگی شهر برای حفاظت و ارتقای دستاوردها
استقراردبیرخانه دائمی
پیگیری تکمیل فعالیت‌های اجرایی
استمرار فعالیت‌های آموزشی و فرهنگسازی
استمرار ممیزی‌ها و تقدیر از برترین‌ها
اجرای هر یک از این مراحل ساختار اجرایی و مدیریتی خاص خود را می‌طلبد که باید در درون دستگاه‌ها و ارگان‌های مدیریتی شهرهای جدید تشکیل و در سطح شهری پیاده‌سازی و اجرا شود.
*دکترای مدیریت و مشاور سازمان‌ها