میراث باقی‌مانده از دولت‌های نهم و دهم؛
بی‌مهری‌های مسکن مهر
مجید مظلومی علی طیب نیا، وزیر اقتصاد و دارایی معتقد است نیمی از پایه پولی و تورم کشور، ناشی از پروژه‌های مسکن مهر است. حیطه دخالت دولت در اقتصاد از دیرباز مورد توجه بسیاری از اقتصاددانان بوده است. پدرعلم اقتصاد، آدام اسمیت، معتقد است که هر فردی به دنبال حداکثر کردن منافع شخصی خود است و اگر افراد در تصمیم‌گیری‌های خود آزاد باشند، حاصل فعالیت آنها در مجموع، ثروت جامعه را به حداکثر می‌رساند. از همین روی، وی حداقل دخالت دولت در اقتصاد را پیشنهاد می‌کند. اسمیت و دیگر هم فکرانش دو وظیفه اصلی برای دولت قائلند: ایجاد امنیت و اجرای عدالت.
مجید مظلومی علی طیب نیا، وزیر اقتصاد و دارایی معتقد است نیمی از پایه پولی و تورم کشور، ناشی از پروژه‌های مسکن مهر است. حیطه دخالت دولت در اقتصاد از دیرباز مورد توجه بسیاری از اقتصاددانان بوده است. پدرعلم اقتصاد، آدام اسمیت، معتقد است که هر فردی به دنبال حداکثر کردن منافع شخصی خود است و اگر افراد در تصمیم‌گیری‌های خود آزاد باشند، حاصل فعالیت آنها در مجموع، ثروت جامعه را به حداکثر می‌رساند. از همین روی، وی حداقل دخالت دولت در اقتصاد را پیشنهاد می‌کند. اسمیت و دیگر هم فکرانش دو وظیفه اصلی برای دولت قائلند: ایجاد امنیت و اجرای عدالت. از این رو اگر دولت حتی با هدف افزایش رفاه جامعه، در اقتصاد دخالت کند، موجب نقض اصل آزادی فردی می‌شود و سبب می‌گردد بخشی از ثروت جامعه در جهت امور غیرمولد مصرف گردد. وابستگی دولت ایران به درآمدهای نفتی موجب افزایش اندازه و حجم مداخلات دولت در اقتصاد شده است. نمونه این دخالت‌ها در بخش‌های متعددی از قبیل بازار پول و نرخ بهره، بازار ارز، بازار کالا و خدمات و به خصوص بازار مسکن به چشم می‌خورد. وضعیت مسکن از موضوعات چالش برانگیز در دولت‌های نهم و دهم بوده است. دولت نهم با اجرای طرح‌هایی
از جمله مسکن مهر به دنبال تغییر در وضعیت بازار مسکن بود که هر کدام اثرات محسوسی در اقتصاد و تعادل این بازار داشت. در ابتدا طرح مسکن مهر در قالب بند دال تبصره ۶ قانون بودجه سال ۱۳۸۶ مطرح شد و سپس بر مبنای قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن، به صورت پیوسته در دستور کار دولت وقت قرار گرفت. البته ذکر این نکته نیز ضروری است که این طرح که در حقیقت شامل اجاره بلندمدت زمین جهت احداث مسکن است، در طرح جامع مسکن نیز پیشنهاد شده بود. مبنای اصلی مسکن مهر بر این امر مبتنی است که ارزش زمین، بخش قابل توجهی از هزینه تمام شده مسکن را به خود اختصاص می‌دهد. این سهم در کل کشور در دوره ۳۵ ساله برابر ۴۰ درصد و در دهه اخیر برابر ۴۵ درصد بوده است. بنابراین با حذف یا کاهش ارزش زمین از هزینه تمام شده مسکن، می‌توان تا حدود زیادی هزینه مسکن را کاهش داد. به همین جهت طرح مسکن مهر بر اجاره بلندمدت زمین جهت احداث مسکن مبتنی است. مشکلات مسکن مهر همشهری آنلاین در مصاحبه‌ای با رئیس اتحادیه صنف مشاوران معاملات املاک مشهد آورده است، مسکن مهر با شعار« مسکن برای همه» آغاز شد که در اجرای آن دهک‌های خاصی از جامعه را هدف قرار داده بود، اما
متأسفانه به علت جانمایی غلط، اجرای این پروژه‌ها در مشهد با اقبال لازم روبه‌رو نشد و نتوانست قیمت‌ها را تعدیل کند. مسکن مهر مشهد در گلبهار، بینالود و منطقه قرقی اجرا شد که فقط خواسته‌های گروه خاصی را پوشش می‌داد که باز هم به علت دوری مسافت و نبود زیرساخت‌های لازم، حتی آن‌طور که انتظار می‌رفت مورد استقبال این دهک‌ها نیز قرار نگرفت. صادق عابدزاده سعیدی معتقد است، اگر هزینه‌های سرسام‌آوری که برای تامین زیرساخت‌های لازم در این مناطق صورت گرفت به بازسازی بافت فرسوده اختصاص می‌یافت، از تاثیرگذاری بیشتری برخوردار بود. چراکه بسیاری از آپارتمان‌های مسکن مهر عملا بدون استفاده باقی مانده است و کسانی هم که در ابتدا ثبت‌نام کرده‌اند قصد انتقال آن را دارند که این تصمیم آنها به‌دلیل نبود امکانات زیر بنایی و برآورده نشدن انتظارات‌شان در این پروژه است. البته عده‌ای در این آپارتمان‌ها سکونت دارند، اما به دلایل ذکر شده این پروژه در مشهد موفق نبوده و از اهداف خود دور مانده است. در حال حاضر حدود 30 هزار مسکن مهر در گلبهار ساخته شده اما استقبال خوبی از آن نشده است و اکثر این آپارتمان‌ها خالی از سکنه‌اند؛ چراکه هزینه رفت‌وآمد برای
اقشار کم‌درآمد هدف این پروژه، در درازمدت به صرفه نخواهد بود. عرضه و تقاضا در بازارهای مختلف قیمت‌ها را مشخص می‌کند و در مسکن مهر سرمایه‌گذاری‌هایی شده که در حال حاضر از آنها به صورت بهینه استفاده نمی‌شود که اگر با مطالعه انجام می‌شد مثمرثمر‌تر بود. پیامدهای طرح مسکن مهر به گزارش فارس، وزیر اقتصاد با بیان اینکه در حوزه کنترل تورم، مهار رشد نامتناسب نقدینگی در دستور کار دولت قرار گرفته است، در مورد اجرای طرح مسکن مهر گفت: ساخت مسکن ارزان قیمت برای عامه مردم مقدس است و همه ما وظیفه داریم در این مسیر حرکت کنیم، اما متاسفانه برای تولید مسکن ارزان قیمت به رشد نقدینگی و منابع بانک مرکزی متوسل شدیم. اگر بگوییم چیزی حدود نیمی از کل پایه پولی و نقدینگی کشور به مسکن مهر مربوط می‌شود شاید تعجب آور باشد، اما واقعیت این است که ما برای تحقق یک هدف مقدس به یک ابزار نامناسب متوسل شدیم. علی طیب نیا، وزیر اقتصاد و دارایی معتقد است نیمی از پایه پولی و تورم کشور، ناشی از پروژه‌های مسکن مهر است. در پایان در ابتدا به این مطلب اشاره شد که آدام اسمیت معتقد است، دخالت دولت موجب هدر رفتن ثروت جامعه و در نتیجه دور شدن از منافع شخصی
افراد جامعه می‌شود. آمارهای مربوط به پروژه مسکن مهر و تاثیر آن در وضعیت کلی بازار مسکن و تورم نیز نشان‌دهنده همین مطلب است. یعنی هرقدر هم که نگاه دولت در اجرای طرح‌ها مقدس و در جهت کمک به اقشار کم توان جامعه باشد، باز هم موجب تلف شدن بخشی از رفاه جامعه و فاصله گرفتن از منافع جامعه می‌شود.
ارسال نظر