رویش اقتصاد ملی با اتاق بازرگانی پویا
جواد باقری شیروانی * بسیاری از کارشناسان اقتصادی بر این باورند که شرایط امروز بازارهای نفت، تیر خلاص بر کشورهایی است که همه ارزش‌ آن‌ها مبتنی بر اقتصاد تک‌محصولی است. سال‌هاست که گفته می‌شود جداسازی بودجه عمومی از بودجه نفتی، جهش و تحول اقتصادی برای یک اقتصاد پویا و بالنده است. اما اکنون این پرسش مطرح می‌شود که برای تحقق این راهبرد چه باید کرد؟ پاسخ دادن به این پرسش در چند کلمه خلاصه می‌شود: توسعه صادرات غیرنفتی.
بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد در سال‌های دور و نزدیک تقریبا همه مسئولان اقتصادی کشور بر اهمیت صادرات و خروج از اقتصاد تک‌محصولی تاکید کرده‌اند؛ اما واقعیت این است که در این عرصه و جلوگیری از خام‌فروشی آنطور که شایسته اقتصاد بزرگ ایران است، توفیق نداشته‌ایم و در تجارت خارجی ایران، این واردات و خام‌فروشی است که همچنان حرف اول را می‌زند.
از این‌رو همان‌طورکه بارها صاحب‌نظران تاکید کرده‌اند، باید راهبرد توسعه صادرات بر راهبرد جایگزینی واردات مقدم شمرده شود. البته این که واردات به کلی حذف شود، حرف درستی نیست، زیرا برای انتقال از مرحله سنتی به مرحله تولید صنعتی و گذراندن مراحل توسعه اقتصادی، واردات کالاهای سرمایه‌ای و واسطه‌ای با فناوری مناسب، زمینه‌ساز تحول صنعتی و اجتماعی در کشور است.
اما اگر سیاست‌ها و برنامه‌ریزی کشور در جهت تشویق و توسعه صادرات طرح‌ریزی شده باشد، در چنین شرایطی استعداد واردات به‌طورطبیعی به سمت مواد اولیه موردنیاز تولید متمایل خواهد شد.
مسلما گام برداشتن در این مسیر، رفاه و عدالت اجتماعی، اشتغال پایدار، ارتقاء قدرت اقتصادی و افزایش تاثیرگذاری کشور در معادلات اقتصادی و سیاسی منطقه و جهان را درپی‌خواهد داشت.
از سوی دیگر توجه به صادرات غیرنفتی در کنار تولید با هدف صادرات، دنیای جدیدی از اقتصاد را به تصویر می‌کشد که توسعه یکی ازدستاوردهای آن خواهد بود.
از این‌رو باید نگاه بخش صنعت، معدن و تجارت بر تولید صادرات‌گرا استوار باشد و برای تحقق این مهم و به سرمنزل مقصود رساندن تولید باید به‌گونه‌ای عمل کنیم که زمینه‌های حضور و افزایش قدرت رقابت‌پذیری در بازارهای جهانی فراهم شود.
در این راستا برنامه مسئولان بخش‌خصوصی و در رأس آن‌ها اتاق بازرگانی به عنوان سکاندار اصلی این بخش قدرتمند و دولتمردان برای اداره کشور باید بر اساس توسعه و گسترش صادرات غیرنفتی و قرار گرفتن تولید و تجارت در کنار یکدیگر پی‌ریزی شود.
از سوی دیگر تغییر قواعد بازی در تجارت نقش مهمی در رویش گروه مهمی از صادرکنندگان بازی می‌کند، صادرکنندگان برای توسعه کشور و نفت‌زدایی از اقتصاد ایران باید متحد شوند. بدون تردید در تحقق این ماموریت مهم اتاق بازگانی نقش مهمی بر عهده دارد. با این باور ماموریت اصلی اتاق بازرگانی، رقابتی نگه‌داشتن صنایع ایران از مسیر چانه‌زنی با دولت و بهبود محیط کسب‌وکار است.
بنابراین برای رقابتی نگه‌داشتن صنایع باید سیاست ارزی از سیاست حمایت از واردات به سیاست حمایت از تولید و تجارت تغییر کند. همچنین باید تاکید کرد همانطور که حراست از مرزهای جغرافیایی برای هر کشور از اهمیت خاصی برخوردار است، حفاظت از مرزهای اقتصادی نیز جایگاه خاص خود را داراست؛ این دو مهم در نهایت مکمل یکدیگر و تضمین‌کننده اهداف اقتصادی کشور هستند. در تبیین این موضوع باید خاطرنشان کرد؛ بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته صادرات را محور توسعه پایدار می‌دانند و عملکرد مناسب و تسهیل صادرات در کل فعالیت‌های تولیدی و اقتصادی یک کشور تاثیرگذار است. به بیان ساده هر کشوری که بخواهد روی پای خود بایستد باید تولیدات داخلی خود را در عرصه بین‌الملل به رقابت بگذارد تا به هدف اصلی خود برسد و این همه جز با صادرات پایدار میسر نمی‌شود، لذا اهمیت و ضرورت حضور کالاهای ساخت یک کشور در بازار جهانی و در فضای اقتصاد بین‌المللی از مهم‌ترین عوامل توسعه است که نقش صادرات در این بین به اندازه‌ای مهم است که بسیاری از کارشناسان، صادرات را تنها مسیر برای توسعه اقتصادی یک کشور در بازار جهانی می‌دانند. با توجه به نکات ذکر شده ضرورت توجه بیشتر به صادرات غیرنفتی و گسترش آن، حضور فعال در عرصه بازارهای خارجی و همچنین تشویق و ترغیب صادرکنندگان ایرانی؛ این سربازان عرصه اقتصادی بیشتر نمایان می‌شود. در پایان خاطرنشان می‌شود در شرایط امروز اقتصاد ایران، باید برای تثبیت جایگاه تولید و صادرات در نظام اقتصادی کشور چه از طریق مذاکرات با نهادهای سیاست‌گذاری و دولت و چه از طریق تقویت جایگاه کاندیداهای حامی تولید و صادرات برای انتخابات اتاق بازرگانی همت گمارد.
به امید آن روز
*عضو هیات رئیسه خانه صنعت ، معدن
وتجارت خراسان رضوی