حمایت همه‌جانبه از سهامداران؛ خط مشی «سازمان»
هدیه لطفی سازمان بورس و اوراق بهادار کشور متولی انتظام بازار سرمایه کشور است. مسوولان این سازمان با نظارت دقیق بر عملکرد شرکت‌های بورسی مانع از بی‌نظمی در بازار و عدم شفافیت شده‌اند. طی ماه‌هایی که بازار سهام روند افزایش داشت بارها مسوولان بورسی با تاکید بر ضرورت فاصله گرفتن از رفتارهای هیجانی بر تحلیلگری در این بازار تاکید کرده‌اند. در شرایط افت بازار نیز همین روند ادامه داشت. در شرایط کنونی مسوولان سازمان خویشتن‌داری را به معامله‌گران توصیه کرده‌اند.
علی صالح‌آبادی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، با اشاره به تحولات اخیر در بورس اظهار کرد: ما در همه شرایط در کنار مردم هستیم و در روزهای رونق و رکود خود را در کنار سرمایه‌گذاران می‌دانیم.
وی ادامه داد: شاخص بازار سهام همواره باید روند افزایشی یا کاهشی داشته باشد که اگر روند بلندمدت آن مدنظر قرار گیرد، بسیار معقولانه‌تر است.
صالح‌آبادی گفت: هفته گذشته با وجود روند کاهش شاخص‌های بازار هم بنده و هم وزیر اقتصاد در گفت‌وگو با رسانه ملی و دیگر رسانه‌ها بارها توصیه‌های لازم را به مردم کردیم.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به اینکه همواره به دغدغه‌ مردم توجه داریم، گفت: از ابتدای هفته جاری سازوکاری را اجرایی کردیم که شاهد آثار مثبت آن در بازار بودیم.
وی در پاسخ به نقد کارشناسان در مورد سازوکار اجرایی جدید تاکید کرد: طرحی که از ابتدای هفته جاری اجرا شد، جهت اطمینان‌بخشی به بازار بود که جلوی هیجان کاذب را گرفت.
سخنگوی سازمان بورس و اوراق بهادار افزود: همه مردم انتظار دارند که در زمان هیجان روانی در کنار آنان باشیم، بنابراین با اجرای این سازوکار جدید بسیاری از مردم در تماس‌هایی از سازمان بورس تشکر کردند.
صالح‌آبادی با اشاره به اینکه همواره جلوی هیجان کوتاه‌مدت را با سازوکارهای مختلف خواهیم گرفت، گفت: در سازوکارهای حمایتی ضمن آنکه در عرضه و تقاضا نقشی نداشته باشیم، جو کاذب را کنترل خواهیم کرد.
حمایت از بازار سرمایه در دولت یازدهم
حیدر مستخدمین‌حسینی، رئیس اسبق هیات مدیره بورس، با اشاره به اینکه باید عرضه و تقاضا در بورس به شکل شفافی انجام شود، گفت: بازار سرمایه یکی از مهم‌ترین بازارهای مالی تلقی می‌شود که نقش تاثیرگذاری در اقتصاد ایفا می‌کند.
وی ادامه داد: پیشرفت کشورهای بزرگ، صنعتی و در حال توسعه با عامل پیش‌برندگی بازار سرمایه آغاز می‌شود و در یک بررسی اجمالی کشورها، پیش‌برندگی آنان ناشی از توجه به بازار سرمایه آن بوده است.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی و پروژه‌های توسعه‌ای یکی از نقش‌های کلیدی بازار سرمایه است، گفت: بازار سرمایه باید همچنان حمایت شده تا نقش اساسی ایفا کند.
مستخدمین حسینی تاکید کرد: در برنامه دولت جدید و وزارت اقتصاد حمایت از بازار سرمایه و تامین مالی بنگاه‌ها از این طریق لحاظ شده تا بانک‌ها به تنهایی بحث تامین مالی را به دوش نکشد.
وی با بیان اینکه تامین مالی یکی از مهم‌ترین ساختارهای بازار سرمایه است، تاکید کرد: علاقه‌مندی مردم به سرمایه‌گذاری در بورس نسبت به ۱۰ سال گذشته در کنار بانک‌‌ها، بیشتر شده و این نقدینگی‌ها نیز اخیرا در همین مسیر متمرکز شد. این کارشناس اقتصادی در پایان تاکید کرد: سیاست یکپارچه و هماهنگی دستگاه‌ها در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی در آینده نتیجه مثبت خواهد شد.

تجویز راه‌حل سریع و کوتاه‌مدت برای بازار سرمایه
علی سنگینیان، مدیرعامل تامین سرمایه امین، نیز اقدام اخیر مسوولان بازار سرمایه در تغییر رویه‌های معاملاتی، را از روی اضطرار و به دلیل شرایط خاص بازار صورت دانست و گفت: بدیهی است این تغییرات پس از مرتفع شدن شرایط یادشده، به روند عادی خود برمی‌گردد؛ پس قابل بررسی و دفاع است.
وی با اشاره به اینکه فعالان بازار بهتر می‌دانند که رشد شتابان قیمت‌ها در ۹ ماه اول سال جاری، معلول چند عامل اصلی است، گفت: ازجمله آنها می‌توان به رشد روزافزون نقدینگی در سال‌های اخیر و به تبع آن افزایش تورم و کاهش ارزش پولی ملی و همچنین بهبود چشم‌انداز سرمایه‌گذاری پس از انتخاب دولت امید و تدبیر اشاره کرد.
سنگینیان در ادامه افزود: مسوولان بازار سرمایه هم تلاش کردند از شرایط ایجاد شده برای توسعه کمی و کیفی بازار استفاده کنند و در مواقع مقتضی هم هشدارهای لازم به سرمایه‌گذاران برای آگاهی از ریسک‌های مرتبط با بازار هم داده شده است.
وی خاطرنشان کرد: از سوی دیگر به زعم بسیاری از کارشناسان، کاهش‌های اتفاق افتاده در ۲ ماه اخیر نیز ناشی از اتمام اثر مثبت حجم نقدینگی و کاهش ارزش پول ملی بر بازار بود؛به‌عبارت دیگر، با جذب کامل اثرات ناشی از افزایش نرخ دلار در بازار، انتظار برخی از سرمایه‌گذاران برای کسب بازده‌های سریع از بازار، برآورده نشد و از این‌رو، شاهد افزایش عرضه سهام از طرف این سرمایه‌گذاران و شکننده شدن بازار از اواسط دی‌ماه بودیم.
سنگینیان انتشار اخبار منفی از بودجه سالانه و بدعت‌گذاری مجلس در تعیین برخی نرخ‌های حیاتی و اثرگذار بر بازار سرمایه، بدون توجه به تبعات منفی آن بر بازار و کاهش ثروت ملی را عامل تشدید فضای شکننده ایجاد شده دانست و گفت: این عوامل بستر را برای افت بیشتر بازار و افزایش فشار فروش سهام آماده ترکرد.
وی افزود: در این شرایط، انتظار می‌رفت، سازمان بورس و اوراق بهادار به‌عنوان نماینده بازار سرمایه، پیگیری‌های لازم برای حفظ حقوق سهامداران را از مجلس و دولت، انجام دهد و از نمایندگان بخواهد با توجه شرایط خاص بازار، تهدید جدیدی برای فضای سرمایه‌گذاری ایجاد نکنند که این تلاش‌ها هم از مجاری مختلف و حتی به صورت مستقیم از طریق برخی سرمایه‌گذاران حقوقی انجام شد، اما گویا مجلس چندان به موضوع توجه نکرد و تصویب دوباره قیمت‌گذاری، به‌رغم ایراد شورای نگهبان به مصوبه یاد شده، موید فضای غیرحمایتی مجلس است.
معاون مطالعات اقتصادی و توسعه بازار سابق بورس اوراق بهادار تهران تاکید کرد: اقدام بعدی سازمان بورس و اوراق بهادار هم درخواست از سهامداران حقوقی برای حمایت از بازار و فرو کاستن از شرایط هیجانی بود که متاسفانه به دلیل عدم هماهنگی سرمایه‌گذاران حقوقی و شاید هم استراتژی‌های مختلف آنان به نتیجه نرسید.
وی گفت: از این‌رو، استفاده از ابزارهای در اختیار بورس یعنی تغییر برخی رویه‌های معاملاتی و محدود کردن سفارش‌های فروش به عنوان راه‌حل سریع و کوتاه‌مدت تجویز شد که به نظر من که طرفدار ثبات رویه‌های معاملاتی هستم، در شرایط موجود ناگزیر بود.
بنا به به عقیده سنگینیان، این سیاست به متولیان بازار و همچنین به سرمایه‌گذاران فرصت خواهد داد با بررسی دوباره اطلاعات و دقت بیشتر، تصمیمات سنجیده‌تری اتخاذ کنند؛ تجربه سه روزه اجرای آن هم موید این ادعا است.
سنگینیان در پایان تاکید کرد: البته اگرچه از تصمیم اتخاذ شده دفاع می‌کنم، اما به نحوه اخذ تصمیم و اجرای آن انتقاد دارم که عمدتا مربوط به ساختار نظارتی بازار است؛ به عبارت دیگر بهتر بود، این تصمیم از طرف بورس تهران و فرابورس ایران، اعلام و اجرا می‌شد و مقام ناظر اجرای مستقیم تغییر رویه معاملاتی را عهده‌دار نمی‌شد؛ در این صورت، ضمن حفظ و تقویت جایگاه دستگاه‌های اجرایی بازار، برداشت‌های موجود در مورد دخالت مقام ناظر در بازار هم مرتفع می‌شد.
وضعیت بازار سرمایه بحرانی نیست
شاهین شایان‌آرانی از کارشناسان بازار سرمایه نیز معتقد است: اوضاع بورس بحرانی نیست و روند معاملات کاملا طبیعی است.وی در مورد طرح ویژه سازمان بورس نیز که برای حمایت از سرمایه‌گذاران که براساس آن از صبح تا ظهر فروش سهام برای سهامداران محدود و بعد از ۱۲ تا ۱۲:۳۰ محدودیت فروش برداشته می‌شود، گفت: محدودیت دلهره و ترس ایجاد می‌کند، وقتی تقاضا برای فروش زیاد است این موضوع باید عارضه‌یابی شود و علت را جست‌وجو کرد نه جلوی آن را گرفت.وی افزود: عارضه‌یابی علت افزایش صف فروش و تحقیق در مورد آن مهمتر از محدود کردن فروش سهام است و این قضیه به مانند محدود کردن سپرده‌گذاران بانکی برای برداشت سرمایه‌شان از بانک و تبدیل سپرده‌شان به پول نقد است که اصلا منطقی نیست.
شایان‌آرانی تصریح کرد: این نوع برخورد با سرمایه‌گذاران بازار سرمایه نگران‌کننده است زیرا معتقد نیستم که وقتی تقاضا برای فروش زیاد است بازار حتما با یک بحران مواجه است.
این کارشناس اظهار کرد: محدود کردن فروش سهام در بازار سرمایه پیام خوبی ندارد و نباید سهامدار را از حق طبیعی خود محروم کرد تا شاخص‌ها به صورت تصنعی مثبت شود.