خریدهای شب عید را چگونه مدیریت کنیم؟

درآمد، مخارج، هزینه‌های خانه و کنترل آن می‌تواند برای هر زوجی یا هر فردی به یک کابوس تبدیل شود و زندگی را برایشان سخت کند. خانم‌های محترم در اوایل زندگی مشترک با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند و مساله «پول» یکی از مهم‌ترین دغدغه‌هایی است که همیشه بانوی ایرانی دارد، اما با مدیریت مخارج خانه می‌شود با نگرانی کمتری به زیبایی‌های زندگی توجه کرد، گرچه این روزها می‌دانیم که هزینه‌های زندگی به چه شکل سر به فلک کشیده است، از این رو می‌خواهیم روش‌هایی برای مدیریت هزینه‌های زندگی و اصول مدیریت مخارج (ویژه شب عید) را توضیح بدهیم.

درآمد، مخارج، هزینه‌های خانه و کنترل آن می‌تواند برای هر زوجی یا هر فردی به یک کابوس تبدیل شود و زندگی را برایشان سخت کند. خانم‌های محترم در اوایل زندگی مشترک با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند و مساله «پول» یکی از مهم‌ترین دغدغه‌هایی است که همیشه بانوی ایرانی دارد، اما با مدیریت مخارج خانه می‌شود با نگرانی کمتری به زیبایی‌های زندگی توجه کرد، گرچه این روزها می‌دانیم که هزینه‌های زندگی به چه شکل سر به فلک کشیده است، از این رو می‌خواهیم روش‌هایی برای مدیریت هزینه‌های زندگی و اصول مدیریت مخارج (ویژه شب عید) را توضیح بدهیم. امیدواریم با به‌کار بستن این روش‌ها بتوانید خانه و خانواده خود را کنترل کنید.

۱- هزینه‌ها را پیش‌بینی کنید

باید بدانید که خریدهای ضروری خانه‌تان چه چیزهایی هستند، لیستی از آنها تهیه کنید و مبلغ احتمالی آن را تخمین بزنید. هر بخش از خانه، خریدهای خاص خود را دارد که این روزها عمده‌ترین مخارج، خریدهای لازم برای آشپزخانه است. می‌توانید خریدهای روزانه را از خریدهای ماهانه و قبض‌هایی که دو ماه یک بار باید پرداخت شود، جدا کنید. برای درست خرج کردن مبلغی که در نظر گرفته‌اید، به این نمونه توجه کنید؛ شما ۵۰ هزار تومان برای خرید مواد غذایی پروتئینی در نظر می‌گیرید، شما و همسرتان ممکن است به خوردن ماهی بیشتر از گوشت و مرغ علاقه داشته باشید، بنابراین مبلغ بیشتری برای خرید ماهی اختصاص می‌دهید تا بتوانید مخارج خانه را با بودجه‌بندی‌تان هماهنگ کنید.

۲- پول‌تان را از دسترس خارج کنید

درآمد همسرتان یا خود شما ممکن است کم نباشد اما همیشه به آخر ماه که می‌رسد کم می‌آورید، این مساله یک دلیل اصلی دارد، شما بیشتر از درآمدتان خرج می‌کنید. برای اینکه بتوانید جلوی این کار را بگیرید همان روزی که حقوق همسرتان یا شما را به حساب‌تان می‌ریزند، مبلغی از آن را به حسابی جداگانه انتقال دهید تا فعلا دست نخورده باقی بماند و در صورت نیاز به آن حساب مراجعه کنید. بهتر است به اندازه هزینه‌هایی که برای خرج خانه پیش‌بینی کرده‌اید در حساب اصلی‌تان نگه دارید و بقیه را تا جایی که امکان دارد به حساب نیاورید.

۳- با جعبه راز، پس‌انداز کنید

در شرایط مالی سخت، پس‌انداز کردن بسیار مشکل به نظر می‌رسد، اما اگر بتوانید این کار سخت را در روزهای راحتی انجام بدهید در موارد خاصی که نیاز پیدا می‌کنید لحظات بهتری خواهید داشت. از خرده پول‌هایتان آغاز کنید، به سراغ کیف پول‌تان بروید و یک اسکناس متوسط دو یا پنج هزار تومانی بردارید و در یک جعبه کوچک یا حتی قوری تزئینی درون ویترین قرار بدهید. سعی کنید هر روز این کار را تکرار کنید، خواهید دید که در آخر ماه پس‌انداز قابل توجهی دارید. البته باید با وسوسه‌های برداشتن پول از این پس‌انداز به‌طور جدی مقابله کنید تا در انجام این کار سخت موفق شوید، وقتی عادت کنید کار ساده‌تر می‌شود.

۴- خواسته‌هایتان را با همسرتان هماهنگ کنید

می‌خواهید مراسم عروسی‌تان را در بهترین تالار شهر بگیرید؟ کمتر از لیموزین را به عنوان ماشین عروس نمی‌پسندید؟ لباس عروس‌تان باید ده متر حریر ابریشم داشته باشد؟ در الهیه یک خانه ۱۲۰ متری برای سکونت می‌خواهید؟ مهمانی‌های پس از ازدواج‌تان هم باید بیشتر از یک میلیون تومان خرج بردارد؟ بعد هم توقع دارید خانه‌تان رنگ آرامش بگیرد؟ خیر با درآمد دو میلیونی از پس این مخارج بر نمی آیید. پس اگر به زندگی و خانواده‌تان علاقه دارید کاری نکنید به‌خاطر قرض‌های یک مهمانی سه ساعته یا خرید جواهرات سی میلیونی، همسرتان سه شیفت کار کند، سعی کنید در حد دارایی‌اش از او توقع داشته باشید تا زندگی‌تان را به خوشی آغاز کنید و به خوبی ادامه بدهید.

۵- به ویژگی‌های یک خرید خوب، دقت کنید

برای خرید کردن به چه چیز کالا توجه می‌کنید؟ قیمت؟ کیفیت؟ یا برند آن؟ بهتر است برای صرفه‌جویی در هزینه‌ها به همه چیز توجه کنید. کالایی که قیمت کمتری دارد شاید در زمان کوتاه‌تری از کار بیفتد و مجبور باشید دوباره وقت و هزینه زیادی برای تعمیر آن صرف کنید یا حتی دوباره مجبور به خرید یکی دیگر شوید. می‌توانید به کالاهایی که قیمت نسبتا بیشتر اما کیفیت بالاتری دارند هم توجه کنید تا پول‌تان از بین نرود. برای خریدهای جزئی هم می‌توانید به حراجی‌ها توجه کنید، برخی برندهای بسیار خوب جشنواره فصلی دارند، یا در روزهایی خاص تخفیف ویژه می‌دهند، در این شرایط شما با هزینه کمتری می‌توانید خرید بهتری داشته باشید.

۶- حواس‌تان به آینده باشد

این یکی مخصوص شب عید است، سعی کنید این وسوسه و همهمه مردم، دست شما را نلرزاند. درست است که این ماه‌ها پول بیشتری در اختیارتان است و کمی هم باید به فکر عید و مراسمش باشید. اما با هوشمندی و خارج کردن خودتان از این شرایط می‌توانید موفق شوید. کافی است چند روز قصد هر خرید غیرضروری که دارید با خود بگویید کمی عقبش می‌اندازم و بیشتر فکر کنید. معمولا با گذشت چند ساعت می‌فهمید که واقعا به آن خرید نیاز داشتید یا نه! این یک تکنیک بسیار کاربردی است. در آخر حواستان را بیشتر جمع کنید.

7- فهرست آرامش

توجه به چند نکته ساده می‌تواند تنش‌های ما را هنگام خرید به حداقل ممکن برساند و آستانه تحمل و صبر و شکیبایی‌مان را بالا ببرد. خرید کردن، از ضرورت‌های زندگی است که می‌توان آن را به چند طبقه تقسیم کرد؛ خریدهای ضروری و فوری (مانند موادغذایی و دارو)، خریدهای ضروری که فوریتی ندارند (مانند خرید پوشاک) و خریدهایی که نه ضروری هستند و نه فوری (مانند خرید اتومبیل) و خریدهای تفننی که فقط برای تفریح و سرگرمی انجام می‌شوند (مانند خرید یک گلدان کریستال). نکته‌های مهمی که باید هنگام خرید به آنها توجه داشته باشیم، در نظر گرفتن اولویت‌ها، اعتبار مالی و ضرورت وسیله‌ای است که قرار است خریداری شود. قبل از اقدام به خرید باید فهرستی از هزینه‌های ضروری زندگی تهیه و هزینه‌های آنها را برآورد کنید تا کمتر دچار تنش و استرس شوید.

در این مورد کارشناسان اقتصاد خانواده می‌گویند: تهیه لیست مایحتاج‏ و اولویت‏بندی آنها به شکل خریدهای ضروری، خریدهای ضروری که فوریتی ندارند و خریدهایی که نه ضروری هستند و نه فوری و خریدهای تفننی که فقط برای تفریح و سرگرمی انجام می‏شوند جلوی وسواس و دودلی هنگام خرید و پشیمانی احتمالی در آینده را تا حدی خواهد گرفت. این بحث در ایام پایانی سال به‌دلیل مشغله زیاد، فرصت کم، شلوغی بازار و جو روانی حاکم بر اجتماع مبنی بر لزوم خرید کردن بیشتر ضروری به نظر می‏رسد، زیرا موارد یاد شده انتخاب صحیح کالا و تصمیم‏گیری در خصوص خریدن یا نخریدن آن سخت‏تر می‌شود و در بعضی مواقع خریدهای انجام شده و هزینه‏های صرف شده مطلوب جلوه نمی‏کند که همین مساله می‏تواند خود بعدا بحران‏های اقتصادی یا بحران‏های عاطفی را بر خانواده سبب شود، به همین منظور لازم است در خصوص خریدهای شب عید با رعایت نکاتی مدیریت کافی به عمل آوریم تا سال جدید را با خاطره خوش از سال قبل شروع کنیم.

برخی کارشناسان اقتصاد خانواده، برای آنکه بتوانید خرید شب عید را به درستی انجام دهید دو پیشنهاد دارند؛ نخست آنکه توصیه می‌کنند خرید به روزهای پایانی سال موکول نشود؛ چرا که مشغله زیاد، فرصت کم، شلوغی بازار و جو روانی لزوم خرید کردن، جلوی انتخاب درست و خرید مناسب را خواهد گرفت. مناسب‏تر است برای همه خریدهای ضروری خانواده یک برنامه سالانه یا حداقل فصلی داشته باشیم که بر حسب نیاز و اولویت داشتن به تدریج در طول یک زمان دراز مدت به شکل کاملا منطقی این خریدها انجام شود. نه اینکه همه خریدها به چهار پنج روز آخر سال که اتفاقا وضعیت عرضه و تقاضا برابر نیست و اکثر کالاها افزایش قیمت دارند موکول شود.

در قدم دوم تلاش می‏شود لیستی از مایحتاج ضروری برای خریدن کردن را با در نظر گرفتن نیازهای همه اعضای خانواده فراهم و اولویت‏بندی شود و تحقیق شود کالاهای مورد نظر در کدام مکان و چه فروشگاهی وجود دارد و قیمت کدام فروشگاه مناسب‏تر است و با در دست داشتن این لیست به همان فروشگاه‏های مناسب رفت، نه اینکه بدون داشتن لیست ضروریات و بدون اطلاع از قیمت‏ها صرفا با دیدن وسایل، به شکل احساسی تصمیم به خرید گرفته شود، زیرا خرید کردن باید بر اساس نیاز و ضرورت باشد نه احساسی و با توجه به زرق و برق کالاها. خرید به شکل احساسی و بدون مدیریت باعث خواهد شد که پول‏های خود را صرف خرید کالاهای غیر ضروری نماییم و دست آخر پول کافی برای خرید کالاهای ضروری نداشته باشیم.

هر خانواده حکم یک دولت کوچک را دارد، که دارای درآمد مشخص و هزینه‏های مشخص است، بنابراین از همان ابتدا باید اصول تقسیم بودجه را یاد گرفت و با برنامه‏ریزی مالی آن را به سایر اعضای خانواده نیز یاد داد. این اقدام باعث می‏شود تمام اعضا در مورد هزینه‏ها و دخل و خرج اطلاع داشته باشند. به همین خاطر وقتی صحبت خرید مخصوصا خرید شب عید پیش می‏آید هر فرد درصدی از درآمد خانواده را صاحب می‌شود و به فراخور مبلغ تعلق گرفته به وی، با رعایت اولویت‏بندی برنامه‏ریزی برای خرید عید خود دارد. این روند تقسیم منابع مالی خانواده باعث خواهد شد که تبعیض و دلخوری بین اعضای خانواده کمتر شود. این اقدام زمانی موثرتر خواهد بود که خانواده به‌طور دسته‌جمعی خریدهای خود را انجام دهد؛ چرا که تصمیم‏گیری جمعی در خریدها هم درصد خطا و اشتباه را در خرید کاهش می‏دهد و هم رفتارهای ایثارگری به معنای واگذار کردن حق‌تقدم خرید خود به دیگری را افزایش می‏دهد.

نکته جالب توجه دیگری که کارشناسان اقتصاد خانواده در مورد خریدهای شب عید به آن اشاره می‌کنند این است که در شب‌ها وسواس فکری و تردید و دودلی هنگام خرید، در میان ایرانیان زیاد دیده می‏شود. چراکه خیلی از ما مطمئن نیستیم وسیله‏ای که قصد داریم برای آن هزینه کنیم ضروری است یا نه. پس از اولویت‏بندی خریدها در صورت امکان، ساعات اولیه روز را به خرید اختصاص دهید، چون هم خیابان‌ها و مراکز خرید خلوت‏ترند، هم فروشندگان صبر و حوصله بیشتری دارند. از سوی دیگر رنگ و جنس و ماهیت اجناس نیز در طول روز بهتر قابل شناسایی است تا عصر یا شب. در نتیجه می‏توان اجناس مورد نیاز را راحت‏تر و صرف زمان بیشتر و با ریسک و خطای کمتر تهیه کرد و مهم‏تر از همه اینکه گیر افتادن در گره‏های کور ترافیکی، اعصاب را خرد نمی‏کند تا یک خرید هیجانی به جای خرید منطقی داشته باشیم.

توصیه دیگر کارشناسان اقتصاد خانواده این است که تا حد امکان با عجله به خرید نروید و همیشه برای خرید‏ زمان‏بندی داشته باشید. اول کالاهایی را بخرید که انتخاب آن‏ها به زمان بیشتری نیاز دارد و اولویت اول را دارند و بعد برای اجناس جزئی‏تر و کم اولویت‏تر وقت بگذارید.با رعایت مسائل یاد شده هم از خریدهای غیرضروری و انباشته و انبار کردن وسایل زاید جلوگیری می‏شود، هم خریدهای مناسب انجام می‏شود و دست آخر اینکه خانواده را از گرفتار شدن در بحران‏های اقتصادی ناشی از خریدهای غیرضروری نجات می‏دهد و آرامش و آسایش و شادکامی را به خود و اعضای خانواده در این ایام پایانی سال هدیه می‏دهد.

8-برنامه‌ریزی کنید و از قبل قیمت‌ها را بررسی کنید

قبل از رفتن به بازار تصمیم بگیرید به چه چیزی نیاز دارید، نه اینکه با دیدن وسایل، تصمیم به خرید بگیرید. خرید باید براساس نیاز و ضرورت باشد، نه احساس و توجه به زرق و برق. بهتر است از یک جا خرید نکنید، زیرا شاید در مکان دیگری برخی از کالا‌ها را بتوانید با قیمت ارزان‌تری بخرید. برخی از اقلام موردنیاز را هم می‌توان از عمده فروشی‌ها تهیه کرد، یعنی اگر در بین اقوام چند خانواده به یک کالا احتیاج دارند، بهتر است آن را به صورت عمده تهیه و بین آنها تقسیم کرد.