سفر به زادگاه آجری من

محمدحسن طالبیان
معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری

استان خوزستان، با توجه به موقعیت جغرافیایی‌اش، یکی از کانون‌های اولیه شکل‌گیری زندگی یکجانشینی بوده و از این‌رو، جاذبه‌های تاریخی بسیاری را در دل خود جای داده است. همچنین جاری بودن رودهای پرآبی چون کارون و کرخه که دلیل اصلی تمرکز جمعیت در این منطقه بوده‌اند، خود به عنوان جاذبه‌های طبیعی قابل مطرح شدن هستند و با ایجاد سدهای متعدد بر این رود‌ها در سال‌های اخیر، تفرجگاه‌های طبیعی دیگری نیز به این منطقه افزوده شده است. در همین حال، نقاطی از این استان که در ارتفاعات قرار گرفته‌اند نیز چهره‌ای متفاوت به طبیعت این منطقه بخشیده‌اند. از سوی دیگر، به‌دلیل گرمای هوا در فصل تابستان، معماری خانه‌ها در این خطه به گونه‌ای بوده که تحمل شرایط سخت آب و هوایی در تابستان امکان‌پذیر شود.

دزفول، زادگاه من، شهری است که از این جهت حرف‌های زیادی برای گفتن دارد؛ دیاری که به شهر آجری مشهور است. در این شهر، زندگی در سه طبقه در جریان است؛ طبقه زیرین که اهالی این شهر به لهجه محلی به آن «شوادون» می‌گویند که به معنای شبستان است،‌ طبقه میانی یا اصلی و همینطور پشت‌بام خانه‌ها که در ماه‌های ابتدایی بهار و پاییز مورد استفاده قرار می‌گرفته است. علاوه‌بر دیدن خانه‌های قدیمی در بافت تاریخی شهر، بازدید از بازار قدیم دزفول، پل قدیم و امامزاده سبزقبا که بنا به روایات برادر امام رضا (ع) است، می‌تواند در برنامه سفر گردشگران به این شهر گنجانده شود. اما قرار گرفتن دزفول در کنار جریان دائمی رودخانه دز، ویژگی مهم دیگری است که این شهر را برای بازدیدکنندگان خاطره‌انگیزتر می‌کند. غارهای صخره‌ای دست‌ساز که در دل کوه‌های مجاور این رودخانه کنده شده‌اند هم مکان‌های دیگری هستند که لطف دیدن آنها را نباید از دست داد. این غارها که در واقع مکانی برای در امان ماندن از گرمای تابستان هستند، «کت» نامیده می‌شوند و فضایی خانوادگی برای یک تفریح آبی یک‌روزه‌ به‌شمار می‌آیند.