آتش سوزی مراتع و جنگل‌‌‌ها فقط به از دست رفتن زمین ختم می‌‌‌شود؟
سوخت «آب و هوا» با جنگلسوزی
بر اساس این گزارش، آتش‌‌‌سوزی‌‌‌ها در سال‌‌‌های گذشته، حتی در مکان‌‌‌های غیرمنتظره‌‌‌ای مانند مناطق منجمد دائمی، افزایش یافته است. آتش‌‌‌سوزی‌‌‌ها می‌توانند به اموال و جان انسان‌‌‌ها آسیب وارد کنند و تنوع زیستی و تغییرات اقلیمی را تحت‌تاثیر قرار دهند. آتش‌‌‌سوزی‌‌‌های جنگلی به طور بالقوه می‌توانند یک چرخه تقویت‌‌‌کننده تغییرات اقلیمی را به وجود بیاورند، جایی که افزایش گرما و آب‌‌‌وهوای خشک باعث افزایش آتش‌‌‌سوزی‌‌‌ها می‌‌‌شود و در نتیجه، این آتش‌‌‌سوزی‌‌‌های بزرگ کربن بیشتری را به جو بازمی‌‌‌گردانند و به گرمایش جهانی دامن می‌‌‌زنند. حتی یک جرقه در یک جنگل خشک می‌تواند آتش‌‌‌سوزی را آغاز کند که صدها هزار هکتار را دربر می‌‌‌گیرد.
اگرچه صاعقه می‌تواند باعث آتش‌‌‌سوزی در جنگل‌‌‌ها شود، اما بیشتر آتش‌‌‌سوزی‌‌‌ها به وسیله انسان‌‌‌ها ایجاد می‌‌‌شوند: سیگار، تجهیزات الکتریکی ناکارآمد، سوزاندن زباله‌‌‌ها و آتش‌‌‌سوزی‌‌‌های کم‌‌‌خاموش‌‌‌شده تنها تعدادی از منشأهای آتش‌‌‌سوزی در جنگل‌‌‌ها هستند. بسته به آب‌‌‌وهوا، جرقه‌‌‌های کوچک می‌توانند کل جنگل‌‌‌ها و شهرها را در عرض چند روز از میان ببرند، همه چیز را در مسیر خود بسوزانند و هوا را با دود غلیظی که حتی از فضا هم قابل مشاهده است، آلوده کنند.
این گزارش در ادامه سراغ آتش‌‌‌سوزی‌‌‌های اخیر زاگرس رفته است. نگارنده در این باره با ارجاع به اخبار منتشرشده در این باره اضافه میکند: آتش‌‌‌سوزی در نقاط مختلف جنگل‌‌‌های زاگرس در شهرستان مریوان از روز پنج‌شنبه ۱۲ مرداد آغاز شد و با وجود یک مرحله اطفای حریق، مجددا شاهد شعله‌‌‌ور شدن آتش بودیم. آتش‌‌‌سوزی جنگل در مریوان به‌‌‌رغم اینکه چند روز بعد مهار شد اما دوباره به خاطر وزش باد و برخی عوامل دیگر شعله‌‌‌ور شد. برآورد اولیه، از وقوع حریق در حدود ۴۵۰ هکتار از عرصههای جنگلی زاگرس حکایت داشت که بنا به اعلام مدیرکل منابع طبیعی استان کردستان برای اعلام رقم دقیق‌‌‌تر نیاز به نقشه‌‌‌برداری و بررسی‌‌‌های بیشتر وجود دارد. «بهزاد شریفی‌‌‌پور» اعلام کرد که برای اطفای حریق در جنگل‌‌‌های مریوان از سه بالگرد استفاده شد.
بالگرد آب‌‌‌پاش اول در همان عصر روز پنج‌شنبه و دو بالگرد آب‌‌‌پاش دیگر در صبح روز شنبه به این منطقه اعزام شدند و این سه بالگرد تا به فعالیت خود ادامه دادند. در عملیات اطفای حریق جنگل‌‌‌های شهرستان مریوان، حدود ۱۵۰ نفر از اعضای انجمن‌‌‌های محیط‌‌‌‌‌‌زیستی استان و سایر نیروهای مردمی و جوامع محلی نیز حضور داشتند. در این عملیات علاوه بر نیروهای منابع طبیعی و مردمی، عواملی از مرزبانی شهرستان مریوان، سپاه و ارتش، ستاد مدیریت بحران استان، استانداری و فرمانداری مریوان نیز حضور داشتند.
آتش‌‌‌سوزی جنگل‌‌‌ها، کابوس تکراری
پس از شرح وضعیت حریق زاگرس و مریوان، گزارش «هر سال چه مقدار از جنگل‌‌‌های جهان به خاکستر تبدیل می‌‌‌شود؟» به تجربه‌‌‌های جهانی پرداخته است که نشان می‌‌‌دهد آتش‌‌‌سوزی‌‌‌های شدید جنگل‌‌‌ها از نظر تعداد و اندازه در سراسر جهان رو به افزایش است. نگارنده با بیان این گزاره می‌افزاید: مشکلی که بنا به استناد مقالات بین‌‌‌المللی منتشرشده در ژورنال‌‌‌های علمی و البته رسانه‌‌‌های جهان و البته در اشل جهانی تا حدودی به دلیل رها شدن زمین‌‌‌های کشاورزی سنتی است. اما در ایران علاوه بر فقدان برنامه حفاظت و رهاشدگی سرزمین، سیاستگذاری غلط، از بحران بهره‌‌‌برداری و برداشت‌‌‌های شخصی نیز رنج می‌‌‌برد. بنابراین به نظر می‌‌‌رسد آتش‌‌‌سوزی جنگل‌‌‌ها به یک کابوس تکراری در سراسر جهان و نه‌‌‌تنها در تابستان تبدیل شده است.
این یک مشکل بدتر با نسل ششم آتش‌‌‌سوزی‌‌‌ها -یا آتش‌‌‌سوزی‌‌‌های بزرگ جنگل‌‌‌ها- است که به دلیل خشکسالی و گرم شدن کره زمین شدیدتر و خاموش کردن آن دشوار است. تنها در اسپانیا، در نیمه اول سال ۲۰۲۳، بیش از ۶۵ هزار هکتار در آتش سوخت که ۵۵ درصد از کل زمین‌‌‌های سوخته در اتحادیه اروپا را تشکیل می‌‌‌دهد. این کشور از نظر کل مساحت سوخته در اروپا، در رتبه اول قرار دارد و پس از آن فرانسه با ۲۱۲۷۳ هکتار، رومانی با ۱۹۹۰۹ هکتار و پرتغال با ۷۰۶۱ هکتار قرار دارند. آتش‌‌‌سوزی‌‌‌های اسپانیا عمدتا بوته‌‌‌زارها و جنگل‌‌‌های باز را از بین برده است. مشکل به رها شدن زمین‌‌‌های کشاورزی سنتی و محیط‌‌‌های روستایی مربوط می‌‌‌شود.
رائول آریاس، تکنسینی از واحد دفاع از جنگل در منطقه مورسیا، در شرق اسپانیاست. او تاکید دارد تغییرات اقلیمی که ما در حال تجربه آن هستیم و رها شدن دنیای روستایی که باعث افزایش بار سوخت گیاهی در جنگل‌‌‌ها می‌‌‌شود، این آتش‌‌‌سوزی‌‌‌ها را شدیدتر میکند و بیشتر رخ می‌‌‌دهد. ما دوره‌‌‌های خوبی را سپری می‌‌‌کنیم. چالش بزرگ در بحران آتش‌‌‌سوزی جنگل‌‌‌ها، پیشگیری از وقوع آتش است. ما باید با ایجاد شکاف بر روی زمین و استفاده از توده‌‌‌های جنگلی که برای کاهش این سوخت‌‌‌ها داریم، مانع از گسترش آتش به مناطق دیگر شویم.
هوش مصنوعی به کمک اطفای حریق می‌‌‌آید
اگر در ایران همچنان با شاخه درخت، بیل یا دمنده و در معدود مواردی بالگرد به دنبال رفع حریق هستیم، دنیا به دنبال یافتن راهکارهای بهتری برای حفاظت از عرصههای خود است. در این گزارش به گفته‌‌‌ای از پتر اولیسک، از فدراسیون آتش‌‌‌نشانان اتحادیه اروپا اشاره شده است. اولیسک می‌‌‌گوید: آنچه اکنون می‌‌‌بینیم این است که آتش‌‌‌سوزی جنگل‌‌‌ها در اروپای مرکزی و شمالی در حال وقوع است، ما نه‌‌‌تنها در زمان واکنش، بلکه در مرحله آماده‌‌‌سازی باید همکاری کنیم. ما باید اطلاعاتی را در مورد بهترین شیوه‌‌‌های پیشگیری از آتش‌‌‌سوزی به اشتراک بگذاریم؛ بسیار مهم است که قابلیت‌‌‌های خاص را به اشتراک بگذاریم. مانند آتش‌‌‌نشان‌‌‌ها، هواپیماها، هلی‌‌‌کوپترها و... زیرا اگر مجبور شویم همه آنها را بخریم، بسیار گران خواهد بود و این برای ایجاد همکاری بین کشورها بسیار ضروری است.
جنگل‌‌‌ها مزایای بسیار زیادی برای کره زمین فراهم می‌‌‌کنند، به همین دلیل است که جلوگیری از آتش‌‌‌سوزی و پیشنهاد استراتژی‌‌‌هایی برای کاهش آسیب‌‌‌پذیری آنها ضروری است. کارشناسان در حال حاضر استفاده از پهپادها، ماهواره‌‌‌ها و شبکه‌‌‌های حسگر را همراه با تکنیک‌‌‌های هوش مصنوعی پیشنهاد می‌‌‌کنند که می‌تواند تضمین کند که پیشگیری و تشخیص آتش‌‌‌سوزی سریع‌‌‌تر و دقیق‌‌‌تر است.
پیشگیری از اطفای حریق اهمیت بیشتری دارد. این گزارش با تاکید بر این نکته می‌‌‌افزید: در یک نگاه کلان باید نگرش‌‌‌ها را اصلاح کنیم و قبل از اینکه به خاموش کردن آتش جنگل فکر کنیم باید به پیشگیری از وقوع آتش‌‌‌سوزی در جنگل‌‌‌ها فکر کنیم. قبل از اینکه به تغییر کاربری و چندده متر اضافه شدن به زمین‌‌‌های کشاورزی فکر کنیم، باید به اقناع مردم فکر کنیم که به تخریب دست نزنند. باید ارزش اکولوژیک جنگل برای همگان توضیح داده شود تا از خسارت آنها به جنگل جلوگیری شود. وقتی با روستاییان صحبت می‌‌‌کنیم که درخت بلوط کهنسال را از بیخ و بن از بین برده تا چند متر زمین برای ایجاد تاکستان یا ایجاد زمین زراعی درست کنند، متوجه نیستند که چه چیز باارزشی را از بین برده‌‌‌اند.
درختی که مثلا سالانه ۲۰۰ لیتر ذخیره آب برای همین کشاورز داشته ولی او نمی‌‌‌داند. وقتی از یک هکتار زمین صد درخت بیرون می‌‌‌آورید یعنی ۲۰ هزار لیتر آب از زمین خود دریغ کرده‌‌‌اید. اکسیژن موجود در طبیعت به واسطه همین جنگل است وقتی جنگل از بین می‌‌‌رود حتی نفس کشیدن هم برای مردم سخت می‌‌‌شود. ما باید این واقعیت‌‌‌های ساده ولی حیاتی را برای مردم بازگو کنیم. باید این دانش به اقتصاد و به پول برای کشاورز و مردمی تبدیل شود که چون دانشی در این زمینه ندارند سبب تخریب جنگل می‌‌‌شوند. اگر این پول سر سفره مردم بیاید آنها خود پیشگام حفاظت از جنگل‌‌‌های خود می‌‌‌شوند.
