بناهای تاریخی زیر ذره‌بین احیا

گروه گردشگری، شیما رئیسی: برخی کارشناسان معتقدند بهتر بود به جای عنوان صندوق برای مجموعه متولی احیای بناهای تاریخی، از لفظ بنیاد استفاده می‌شد که در واقع به مفهوم هویتی اساسنامه این تشکل نیز نزدیک‌تر است؛ چرا که صندوق برپشتیبانی مالی نهاد تاکیدکرده؛ در حالی‌که مجموعه احیا که با عنوان صندوق احیا معرفی شده است، بعد نرم‌افزاری را تامین کرده و نقش یک کاتالیزور را ایفا می‌کند. به گزارش «دنیای اقتصاد» احسان ایروانی، مدیر عامل صندوق احیا، در نشست سیاست‌گذاری، مدیریت واگذاری و بهره‌برداری از ساختمان‌های ارزشمند که عصر دوشنبه ۴خرداد ماه در ساختمان وزارت راه و شهرسازی برگزار شد، ضمن تایید اظهارات فوق، به معرفی صندوق احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی به‌عنوان یک موسسه غیردولتی وابسته به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری پرداخت و افزود: این موسسه در سال ۸۵ و با هدف فراهم آمدن بستر قانونی موضوع احیا و بهره‌برداری از بناها و اماکن تاریخی و فرهنگی، به واسطه سرمایه‌گذاری بخش خصوصی داخلی و خارجی و با هدف ارتقای سطح حفاظت و تضمین بقای این آثار و ارزش‌های آن و انطباق ظرفیت‌های آن با نیازهای معاصر شکل گرفت.

اروپا، این تجربه را از سر گذرانده

در بخشی از این نشست دکتر محمدسعید ایزدی، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری و علیرضا خزائلی، مدیرعامل بهسازی و نوسازی شهر قزوین به‌منظور معرفی تجربه احیای مجموعه سعدالسلطنه، پرسش‌هایی درخصوص عدم حضور پررنگ و تاثیرگذار بخش خصوصی در زمینه احیا و همچنین ضرورت ورود و حضور جوانان و شرکت‌های تازه‌وارد معماری و عمران مطرح و از سوی کارشناسان و متصدیان امر پاسخ داده شد. ایروانی درخصوص مشارکت بخش خصوصی گفت: ما هنوز در ابتدای راه هستیم و سعی‌مان بر این است تا با احیا و بهره‌برداری از بناهای شاخص، الگوسازی کرده و مشارکت و توجه عمومی را جلب کنیم؛ از این‌رو، مشارکت فعال بخش خصوصی در این پروژه‌ها و گسترش آگاهی عمومی، نقطه ایده‌آل ما است. دکتر ایزدی نیز در همین رابطه افزود: این بحث‌ها ۳۰ سال پیش در اروپا مطرح شده و اکنون مردم در حال لمس تجربه عملی این بهره‌برداری‌ها هستند؛ بنابراین گام رو به جلو در کشور ما هم این است که مردم در این برنامه‌ها دخیل باشند.

جلسات منظم با مجلس داریم

احسان ایروانی در حاشیه این نشست، در پاسخ به پیگیری‌های «دنیای اقتصاد» پیرامون برنامه‌های صندوق در رابطه با تعاملات این صندوق با دادگستری و نیز حمایت مجلس از احیای بناهای تاریخی، به خبرنگار ما گفت: تا کنون ۲۵ کارشناس دادگستری برای پیگیری امور حقوقی طرح‌های احیا آموزش دیده‌اند. وی ادامه داد: تا پیش از این کارشناسانی با این تخصص که بتوانند در زمینه بحث‌های اقتصادی و فنی احیا اظهارنظر کنند نداشتیم؛ اما اکنون این افراد به‌عنوان کارشناسان رسمی دادگستری در این حوزه، حد و حدودها را در نرخ‌گذاری مزایده‌ها و سایر ملاحظات قانونی تعیین می‌کنند.

ایروانی در توضیح چگونگی پیشرفت طرح حمایت از بناهای تاریخی مجلس نیز تصریح کرد: این طرح در حال پیشرفت است و ما در همین راستا جلسات منظمی را با نمایندگان خانه ملت با هدف رسیدن به تفاهم در زمینه جزئیات مفاد این طرح برگزار می‌کنیم. مدیرعامل صندوق احیا به رئوس کلی مفاد این طرح اشاره کرد و گفت: اصلاح قانون نظام مهندسی ساختمان‌ها، مصوب شده در دهه هفتاد که با نادیده گرفتن بافت تاریخی و فرسوده شهرها تدوین شده، یکی از مهم‌ترین موضوعات گفت‌وگوهای ما با مجلسی‌ها است. تعریف مشوق برای حمایت از مالکان خصوصی در قالب تامین بودجه، اصلاح قانون‌ها و روندها نیز از دیگر مفاد این طرح است.

وی همچنین مشخص شدن نحوه تعامل سازمان و دستگاه‌های مختلف در حوزه احیا؛ راه‌اندازی پایگاه یا نهاد متولی حمایت از مالکان و حفاظت از بافت‌های تاریخی و تامین زیرساخت‌های بافت‌های تاریخی با در نظرگرفتن مدل و ساختار این بافت‌ها را از دیگر موارد مطرح شده در این طرح برشمرد.

ایروانی همچنین به تدوین سند ملی احیای بناهای تاریخی و تفاوت آن با طرح مجلس اشاره کرد و گفت: این طرح در دولت و در راستای تعریف تعاملات با وزارت راه و شهرسازی مطرح شده است؛ در این طرح علاوه بر بافت‌های تاریخی که مدنظر صندوق احیا است، به احیا، بهسازی و نوسازی بافت‌های قدیمی که لزوما تاریخی هم نیستند پرداخته شده؛ بنابراین ما در نشست‌های خود به این موضوع که به دام موازی‌کاری نیفتاده و این طرح‌ها را به‌صورت همراستا و مکمل تدوین کنیم، توجه داریم.

این مقام مسوول همچنین بر ضرورت تعاملات صندوق احیا با شهرداری‌ها و نیز شرکت عمران و بهسازی تاکید کرد و افزود: برای آنکه این جریان در کشور نهادینه شود، لازم است که میان این سه مجموعه تعاملاتی در سطح انتقال تجربیات و دانش و نیز در سطح اجرایی شکل بگیرد تا در نتیجه آن در سطح عمومی شاهد همدلی و همراهی جامعه باشیم.

تفاهم نظری صندوق احیا و وزارت راه

سعید اسلامی بیدگلی، استاد دانشگاه و عضو هیات‌مدیره شرکت عمران و بهسازی، نیز یکی دیگر از حاضران در این نشست بود که در خصوص سطح روابط و تعاملات صندوق احیا و شرکت عمران به «دنیای اقتصاد»، گفت: آنچه اکنون در برنامه‌های وزارت راه و شهرسازی با حساسیت مدنظر قرار گرفته و دنبال می‌شود، تغییر نگاه این مجموعه به بحث توسعه است. نگاه کالبدی صرفی که در گذشته وجود داشت تغییر کرده و در حال حاضر، بحث حکمرانی خوب مطرح است. وی افزود: در این نگاه تازه، شهروندان اهمیت پیدا کرده‌اند؛ به این معنا که مرمت کالبدی به تنهایی مدنظر قرار نمی‌گیرد و بسیار مهم است که در این پروژه‌ها به از سرگیری دوباره جریان زندگی به‌گونه‌ای که در ضمن حفظ هویت تاریخی و اصالت معماری آن بناها، ارتباط با جامعه پیرامون هم برقرار شود، توجه کنیم. از این منظر می‌توان گفت که وزارت راه و صندوق احیا به یک تفاهم نظری رسیده‌اند.

اسلامی در ادامه به بیان تفاوت رویکردی موجود میان این دو مجموعه اشاره کرد و افزود: در کنار این همدلی‌ها اما، تفاوت‌هایی نیز وجود دارد؛ از جمله اینکه وزارت تمرکز بیشتری روی مساله حیات فرهنگی بناها دارد، در حالی‌که سازمان بر حفظ بناها تاکید می‌کند. این تفاوت رویکردی که بسیار طبیعی و به سبب تفاوت در حوزه عملکردی و وظایف سازمانی آنها است، ابدا به معنای ناسازگاری و تعارض نیست و چنانچه با نگاهی عملگرایانه تلفیق شوند، مکمل هم هستند.

به گزارش «دنیای اقتصاد»، این سلسله نشست‌ها از سوی شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی در سال ۹۴، با محوریت درس‌آموزی از تجارب انجام می‌شود و در دوره نخست در قالب ۵جلسه، بهره‌برداری از ساختمان‌های ارزشمند را مدنظر قرار می‌دهد که این نشست سومین نشست آن بود.