دنیای اقتصاد-کوروش احمدی:
دوشنبه ۷ خرداد، سالگرد تصویب قرارداد نفتی ۱۳۱۲ در دوره نهم مجلس شورای ملی بود؛ قراردادی که میتوان آنرا یکی مهمترین و اثرگذارترین حوادث در تاریخ معاصر ایران در فاصله بین جنبش مشروطه تا ۱۳۵۷ بهشمار آورد.این قرارداد که جایگزین امتیازنامه دارسی ۱۹۰۱ شد، یکی از سرنوشتسازترین قراردادهایی است که در تاریخ معاصر ایران با یک طرف خارجی امضا شده است. به جرات میتوان گفت اگر این قرارداد منعقد نمیشد تاریخ معاصر ایران مسیر متفاوتی مییافت؛ نه ملی شدن صنعت نفت لازم میشد نه کودتای ۲۸ مرداد اتفاق میافتاد و نه حوادث بعدی رخ میداد. قرارداد ۱۳۱۲ را که با حفظ ماهیت استعماری امتیازنامه دارسی و با شرایط خسارتبارتر تجدید و تمدید شده بود، میتوان مهم ترین دلیل شکلگیری جنبش ملی کردن صنعت نفت دانست. مصدق که بعد از فروپاشی دولت رضاشاه در آذر ۱۳۲۳ طی نطقی در مجلس چهاردهم برای اولین بار از خسارات این قرارداد سخن گفت، نتیجه گرفت که "شاید مادر روزگار دیگر نزاید کسی را که به بیگانه چنین خدمتی کند." (حسین کیاستوان، موازنه منفی، ص. ۱۷۷).
دنیای اقتصاد-گروه تاریخ و اقتصاد:
کمی پیش از پیوستنم به وزارت امور خارجه در نوامبر۱۹۶۹، ویلی برانت بهعنوان صدراعظم آلمان غربی سوگند یاد کرد. بلافاصله، برانت به اجرای سیاست شرقی نوین خود موسوم به Neue Ostpolitik پرداخت که با کاهش تنشها بین آلمان غربی و شرقی آغاز شد. این زمان بسیار هیجانانگیزی برای شروع کار من بهعنوان مشاور حقوقی تازهکار امور اروپایی بود. دولت نیکسون نیز پیش از آن شروع به پیگیری سیاست دتانت خود با اتحاد جماهیر شوروی کرده بود و وضعیت حقوقی و سیاسی برلین تقسیمشد، به یکی از اجزای کلیدی آن سیاست تبدیل شد. به وضوح، این شهر نقش بزرگی در پرتفوی من داشت. در سطح شخصی، من از مدتها پیش ارتباطی ویژه با برلین داشتم. در دبیرستان عمومی وستفیلد در نیوجرسی، دانشآموزان میتوانستند سه زبان مدرن فرانسوی، اسپانیایی و آلمانی را یاد بگیرند. معلم فرانسوی کمی عجیب و غریب تلقی میشد؛ او در جنگ جهانی اول مسموم شده بود و شایعه بود که یک پلاک فلزی در جمجمهاش دارد.
دنیایاقتصاد:
هلیکوپتری که حامل ابراهیم رئیسی و همراهان او بود و فاجعه آفرید یک بالگرد غیرنظامی بود که در سال۱۹۷۱ وارد ناوگان هوایی شد. این هلیکوپتر یک نسخه نظامی به نام «توین هوی» (Twin Huey) داشت که توسط نیروهای آمریکایی در جریان جنگ ویتنام مورد استفاده قرار گرفت.
دنیای اقتصاد:
در سال۱۹۵۷، کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) توانست برل را گیر بیندازد و او را احضار کند. اما برل با فرار به کوبا و سپس با به قدرت رسیدن کاسترو در سال۱۹۵۹، به برزیل گریخت. چند سال بعد، پس از یک کودتای نظامی و امضای معاهده استرداد مجرمان بین برزیل و آمریکا، برل که از فرار خسته شده بود، سرانجام برای روبهرو شدن با عواقب کارهایش به آمریکا بازگشت. او به توطئه برای دستکاری سهام شرکت نفت آمریکایی لِدِو (American Leduc Petroleum) و فروش غیرقانونی ۳.۵میلیون سهم ثبتنشده این شرکت متهم شده بود.
احمد مهبد، دیپلمات و مشاور شاه در امور نفتی طی دهه۱۹۵۰ بوده است. او در گفتوگو با تاریخ شفاهی هاروارد بخشی از وقایع سیاسی و اقتصادی معاصر را روایت کرده است.
دنیای اقتصاد:
«تنها یک بانکدار برجسته نبود. به موسیقی، به نقاشی و به سینما هم دلبسته بود. هم مایهگذار و هم پیشبرنده کار دستاندرکاران این هنرها بود. در شیوع و پیشبرد نقاشی در ایران ابتکارهای فراوانی کرد و به کارهای نقاشان برجسته مانند هوشنگ پزشکنیا و سهراب سپهری و بهمن محصص توجه فراوان داشت و از آنان برای هدیه به بانکداران بزرگ جهان میفرستاد و سبب فروش کارهایشان میشد. چنانکه وقتی مرکز مطالعات بانکی را در تهران به راه انداخت، آن را با دهها نمونه برگزیده از کارهای این نقاشان آراست و به نوعی موزه کرد.» این توصیف ابراهیم گلستان، نویسنده و فیلمساز بزرگ، از شخصیت مهدی سمیعی است.
گاهی اوقات، شرکا در وایت و کیس تماسهایی از قضات دادگاههای جنایی دریافت میکردند که میگفتند متهمی خاص به وکیل نیاز دارد و توانایی پرداخت هزینهها را ندارد. آنها از شرکت میخواستند که یک همکار جوان و توانمند را برای دفاع از متهم بیبضاعت اعزام کنند. شرکا در بخش دعاوی نمیتوانستند به قضاتی که اغلب باید پیش آنها حاضر میشدند، نه بگویند؛ علاوه بر این، این فرصت برای همکاران جوان مفید بود؛ چراکه تجربه ارزشمندی در دادگاه کسب میکردند.
دنیای اقتصاد-گروه تاریخ و اقتصاد:
کورش احمدی، پژوهشگر تاریخ سیاسی در مورخ ۲۷فروردین ماه جاری یادداشتی در باب نقد دکتر موسی غنینژاد به مقاله نیکلا گرجستانی (دنیایاقتصاد، ۱۴اسفند۱۴۰۲) با عنوان «فروکاستن تاریخپژوهی به عیبجویی» نوشت. دکتر غنینژاد متعاقبا در واکنش به یادداشت مذکور، مقالهای در«دنیای اقتصاد» با عنوان «افسانه شیرین مصدق در برابر واقعیات تلخ تاریخی» (۴اردیبهشت سال جاری) به چاپ رساند. آنچه میخوانید نقد کورش احمدی بر آن مقاله است:
من هیچوقت قصد نداشتم بهصورت جدی وکالت کنم. من همیشه خودم را متعلق به دنیای دیپلماسی میدانستم. از دوران دبیرستان شروع به یادگیری زبان آلمانی کردم و به حدی در آن مهارت پیدا کردم که وقتی معلممان ناگهان کلاس را ترک کرد، من در سن هفدهسالگی بهعنوان معلم جایگزین انتخاب شدم. تا زمانی که از دانشگاه فارغالتحصیل شدم، به زبان آلمانی روان صحبت میکردم و فرانسه و کمی روسی هم میدانستم.
دنیای اقتصاد:
در کتابخانهام، میان کتابها، اوراق و یادگاریهایی که نشان از پنج دهه فعالیت در حقوق بینالملل دارند، مدل زیبایی از یک کشتی، CSS Alabama، نگهداری میکنم. پسرم، استاد حقوق بینالملل در دانشگاه وین استیت، به مناسبت هشتادمین سالگرد تولدم، این مدل را بهعنوان هدیهای به من اهدا کرد. هدیهای بسیار مناسب از یک وکیل حقوق بینالملل به وکیل دیگر. CSS Alabama که نامش بیانگر خصوصیات یک کشتی تندرو با کف مسی است، در دوره گذار از عصر بادبان به بخار خدمت میکرد. این کشتی برای ایالات متحده کنفدرالی که دوران وجود کوتاهی داشت، فعالیت میکرد. با این حال، بهدلیل تهدیدات ناشی از محاصره دریایی که نیروهای اتحادیه در طرح «آناکوندا» تحت رهبری ژنرال وینفیلد اسکات اجرا میکردند، این کشتی در هیچ کارگاه کشتیسازی در جنوب ساخته نشد، بلکه Alabama در بیرکنهد، انگلستان ساخته شد.
دنیایاقتصاد:
ادوارد پالمر تامپسون (۳مارس۱۹۲۴ - ۲۸اوت۱۹۹۳) را بزرگترین مورخ معاصر جهان پس از فرناندو برودل - از بنیانگذاران مکتب آنال - دانستهاند. او مورخی با روششناسی خاص خود بود؛ کنان مالیک، تحلیلگر گاردین در مقالهای شهامت، دقتنظر و درایت در تبیین وقایع تاریخی را از مشخصههای کار فکری عظیم او تلقی کرده است.
کتاب خاطرات دکتر «امیراصلان افشار» برای من بسیار جالب بود. یکی بهخاطر نکات مهمی که در آن آمده است و دیگر بهدلیل کنجکاوی شخصی، زیرا زمانی که دیپلماتی جوان در واشنگتن بودم، او سفیر و رئیس من بود. در اینجا قصد من فقط بازگویی یکی دو نکته بسیار جالب از آن کتاب درباره خاطرهای از سفر مرحوم دکتر مصدق به لاهه و حضورش در دادگاه لاهه در تابستان۱۳۳۱ است.
دنیای اقتصاد -دکتر حمید قنبری:
شش دهه کار حرفهای قاضی چارلز ان.براور در زمینه حقوق و خدمات عمومی، او را به دور دنیا برده است؛ از کاخ سفید تا لاهه، با توقفهای بسیاری در میانه. قاضی براور پس از فارغالتحصیلی در مقطع لیسانس با درجه ممتاز از دانشگاه هاروارد، بهعنوان کارمند سرویس خارجی ایالات متحده پذیرفته شد. از او خواستند به تحصیل در رشته حقوق ادامه دهد و او در سال ۱۹۶۱ مدرک حقوق خود را از هاروارد دریافت کرد، پس از یکسال در آلمان به عنوان بورسیه فولبرایت پذیرفته شد. کار کردن در دفتر وکالت وایتاند کیس در والاستریت، نیویورک، برای او جذاب بود؛ زیرا علاقهمند به فعالیتهای دادگاهی بود و میخواست در ایالت خود، نیوجرسی، وارد عرصه سیاست شود. با این حال، فقط چهار ماه پس از ارتقا بهعنوان شریک، از این دفتر استعفا داد تا به وزارت خارجه ایالات متحده بپیوندد و در آنجا، پس از سه سال، بهعنوان مشاور حقوقی موقت منصوب شد. این تجربه مقدمهای بود برای پیشرفت او در سمت دیپلمات حرفهای.
دنیایاقتصاد:
همزمان با ۲۹فروردینماه، روز جهانی بناها و محوطههای تاریخی خبر انصراف ایران از عضویت در شورای بینالمللی موزهها (ایکوم) و شورای بینالمللی محوطهها و بناها (ایکوموس) منتشر شد؛ خبری تعجببرانگیز که در آغاز گمان میرفت یک بازی رسانهای است، اما دیری نگذشت که متن لایحه هیات دولت همرسانی شد. ماجرا از این قرار است که دولت در تاریخ ۲۶فروردین سال جاری لایحهای را که در جلسه ۱۸بهمن۱۴۰۲ به پیشنهاد معاونت حقوقی ریاستجمهوری به تصویب هیات وزیران رسیده بود، به مجلس شورای اسلامی ارسال کرد.
دنیایاقتصاد:
ارنست امیل هرتسفلد (زاده ۲۳ژوئیه۱۸۷۹ - درگذشته ۲۰ ژانویه۱۹۴۸) باستانشناس و ایرانشناس آلمانی بود که در سال۱۹۲۰ کرسی استادی جغرافیای تاریخی مشرقزمین در دانشگاه برلین و مقام نخستین استاد رسمی باستانشناسی خاور نزدیک را بهدست آورد و همزمان به تدریس در رشته زبانشناسی شرق پرداخت. ۳خردادماه ۱۳۰۷ شمسی مجلس شورای ملی «قانون استخدام پروفسور ارنست هرتسفلد تبعه دولت آلمان برای معلمی السنه قدیمه (زبانهای باستانی) و تاریخ قدیم ایران» را تصویب کرد که در آن آمده بود: «ماده اول- مجلس شورای ملی به دولت اجازه میدهد که پروفسور ارنست هرتسفلد معلم دارالعلوم برلن و تبعه دولت آلمان را برای مدت سهسال از تاریخ تصویب به جهت معلمی السنه قدیمه و تاریخ قدیم ایران و جغرافیای تاریخی و معرفت (شناسایی) به آثار عتیقه استخدام نماید.