جست‌وجو برای اولین فرصت
باز خوانی چالش‌های ۳ گانه تشکیل بورس نفت
گروه انرژی- در حالی رییس‌جمهوری به تازگی بر تبدیل بورس نفت به عنوان یک مرجع قیمت‌گذاری در دنیا تاکید می‌کند که در وزارت نفت یک مقام مسوول معتقد است: «تنها در صورتی که وزارت اقتصاد زیرساخت‌های لازم برای فعالیت این بورس را فراهم کند، امکان عرضه نفت خام در‌این بازار وجود دارد.» «محسن خجسته مهر» در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» در رابطه تشکیل بورس نفت می‌گوید: «موضوع راه‌اندازی بورس نفت در کشور، از مدت‌ها پیش مطرح شده است. به دنبال آن، بر اساس مصوبه هیات دولت کارگروهی متشکل از وزارت نفت، وزارت امورخارجه، وزارت اقتصاد و دارایی و بانک مرکزی، تشکیل شد تا راه‌اندازی این بورس را ساماندهی کنند که ریاست‌این کارگروه، بر عهده وزارت اقتصاد و دارایی است.»
معاون برنامه‌ریزی و نظارت بر منابع هیدروکربوری با بیان اینکه برای راه‌اندازی این بورس دو مرحله در نظر گرفته شده، گفت: «مرحله اول بورس فرآورده‌های نفتی است و مرحله دوم بورس نفت خام است.»
وی با بیان‌اینکه مرحله اول اجرای‌این طرح که آسان بوده، انجام شده است، اظهار کرد: «در حال حاضر مجموعه‌ای از فرآورده‌های نفتی، محصولات پتروشیمی‌و حلال‌ها در بورس عرضه می‌شود که‌این آمادگی از سوی وزارت نفت وجود دارد در آینده نزدیک نفت کوره نیز در‌این بورس عرضه شود. در حال حاضر، ما منتظر اعلام بورس هستیم.»
«خجسته مهر» در پاسخ به‌این سوال که نفت خام چه زمانی در بورس عرضه می‌شود؟ توضیح داد: «برای عرضه نفت خام باید مجموعه‌ای از بسترها فراهم شود. در واقع، باید وزارت اقتصاد و دارایی مجموعه‌ای از تمهیدات و مقدمات را برای این کار فراهم کند.»
عرضه انحصاری نفت برداشته شود
معاون وزیر نفت در رابطه با مسائل ورود نفت خام به بورس افزود: «در حال حاضر طبق آن چیزی که در قانون آمده فقط شرکت ملی نفت ایران می‌تواند نفت خام را صادر کند. بنابراین برای‌اینکه بتوانیم نفت خام را در بورس عرضه کنیم، باید قوانین تغییر کند تا زمینه برای تشکیل یک بورس منطقه‌ای و بین‌المللی فراهم شود.»
وی ادامه داد: «راه‌اندازی یک بورس موفق نیازمند مجموعه‌ای از شاخص‌ها است که باید به درستی تعریف شوند که استفاده از یک شبکه مالی مشخص، یکی از آنها است.»
ضرورت مشخص بودن مبادلات ارزی
رییس ستاد اصل ۴۴ وزارت نفت اظهار کرد: «در واقع قبل از ورود نفت خام به بورس باید نوع ارزی که مبنای مبادله قرار می‌گیرد، مشخص شود. از سوی دیگر، از آنجایی که قرار است‌این بورس به صورت منطقه‌ای و بین‌المللی فعالیت کند، باید قوانین مصوب برای آن به گونه‌ای باشد که سایر کشورها نیز بتوانند از آن پیروی کنند.»
بورس نفت قیمت دستوری نمی‌پذیرد
وی همچنین با اشاره به اینکه در حال حاضر قیمت فرآورده‌های نفتی به صورت تکلیفی تعیین می‌شود، توضیح داد: «اگر قرار است بورس نفت به صورت فرامرزی فعالیت داشته باشد، نباید قیمت فرآورده‌های نفتی به صورت تکلیفی تعیین شود. البته در مورد نفت خام این موضوع متفاوت است.»به گفته وی، در حال حاضر قیمت نفت خام بر اساس قیمت‌های بازار بین‌المللی تعیین شده و فقط عرضه‌کننده آن به صورت انحصاری است.
استقبال منطقه شرط دارد
به گزارش خبرنگار ما، هدف از راه‌اندازی بورس نفت، در مرحله اول فعال شدن به صورت منطقه‌ای است. اما سوال اصلی‌این است که آیا کشورهای همسایه در حوزه خلیج فارس (چون عربستان، امارات، بحرین و...) حاضر خواهند شد که نفت خود را از طریق بورس نفت‌ایران عرضه کنند؟ معاون وزیر نفت در این رابطه معتقد است: «اگر شرایط و شاخص‌هایی که گفته شد فراهم شود، به طور طبیعی کشورهای منطقه نیز از ورود به بورس نفت‌ایران استقبال خواهند کرد.»
وی در پاسخ به سوال دیگری که آیا مذاکراتی با کشورهای منطقه برای ورود به بورس نفت داشته‌اید؟ گفت: «یکی از مکانیزم‌های شناساندن این بورس به کشورهای منطقه، مذاکره است که فکر می‌کنم با فراهم شدن بسترهای لازم برای فعال کردن آن و ورود نفت خام، در آینده نزدیک از این مکانیزم استفاده کنیم.»
محدودیت‌ها را دور می‌زنیم
به نظر کارشناسان حوزه اقتصادی، ایجاد محدودیت‌های مالی و تجاری یکی از چالش‌هایی است که به طور قطع با فعالیت بورس نفت در حوزه منطقه‌ای و در آینده بین‌المللی نمود پیدا می‌کند. موضوعی که معاون وزیر نفت نیز آن را در نظر داشته، اما می‌گوید: «محدودیت‌های تجاری، اقتصادی و نفتی چندین سال است که وجود دارد، اما در کنار آن راه‌های دور زدن‌این تحریم‌ها نیز وجود دارد.»«خجسته مهر» افزود: «در حال حاضر دنیا به سمتی حرکت می‌کند که منافع کشورها لحاظ شود. بنابراین از آنجایی که راه‌اندازی بورس نفت می‌تواند منافع اقتصادی کشورهای منطقه را تامین کند، منافع سیاسی کشورهای برتر اقتصادی اثری بر‌این کار نخواهد داشت.»
معاون برنامه ریزی و نظارت بر منابع هیدروکربوری در پایان در پاسخ به‌این سوال که پیش‌بینی می‌کنید نفت خام چه زمانی در بورس عرضه شود، گفت: «در اولین فرصتی که شرایط لازم فراهم شود، نفت را در بورس عرضه خواهیم کرد.»
به گزارش خبرنگار ما، کارشناسان معتقدند، اگر چه‌ایجاد بورس نفت در کشور زمینه مناسبی را برای ورود به بازارهای بین‌المللی نفت، کاهش وابستگی‌ایران به بازار نفت لندن و بستر قیمت‌گذاری منطقه‌ای را فراهم می‌کند، اما دیپلماسی کارآ و فعال، ابتکار عمل در روش‌های نوین توسعه بازار نفت، ارائه تضمین‌های لازم برای بازیگران بازار (خریداران و فروشندگان)، واقعی کردن فضای رقابت برای فروشندگان نفت در کشور و پرهیز از اعطای امتیاز انحصاری به بخش خاص همچنین توسعه شبکه بانکی و بیمه‌ای بین‌المللی می‌تواند زمینه‌ساز توسعه بورس نفت ایران باشد.
از سوی دیگر، «محمدرضا شهیدی تبار»، رییس هیات مدیره بورس کالا در رابطه با برنامه وزارت نفت برای فعالیت در بورس نفت نیز گفت: «اینکه وزارت نفت می‌خواهد به مقوله بورس ورود پیدا کند، موضوع بسیار خوبی است، به شرطی که به سمت موازی کاری نرویم.»«شهیدی تبار» در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، افزود: «بورس کالا‌این قابلیت را دارد که نفت‌خام نیز از‌این طریق عرضه شود؛ به جای‌اینکه یک بورس جداگانه‌ای برای نفت تشکیل شود.»
وی ادامه داد: «در حال حاضر، ما در کیش تالار معاملاتی داریم، ساز و کارها و سیستم مالی و پولی خوبی وجود دارد که محصولات پتروشیمی هم از این طریق عرضه می‌شود. بنابراین اگر وزارت نفت درصدد عرضه نفت خام در بورس است، بهترین کار این است که از طریق بورس کالا این کار را انجام دهد.»
رییس هیات مدیره بورس کالا در ادامه در پاسخ به‌این سوال که برای اینکه بورس نفت بتواند به صورت منطقه‌ای و بین‌المللی فعالیت کند، با چه چالش‌هایی روبه‌رو هستیم، گفت: «برای موفقیت بورس نفت، در وهله اول باید خود ایرانی‌ها امکان حضور در معاملات بورس را داشته باشند.»
وی در پاسخ به این سوال که با توجه به‌اینکه انحصار عرضه نفت در دست شرکت ملی نفت است،این موضوع می‌تواند مشکل ساز باشد، گفت: «ایرادی ندارد که عرضه کننده یک کالا انحصاری باشد؛ چرا که خریداران متنوع هستند. البته بورس نفت شامل مشتقات نفتی هم می‌شود که با خصوصی شدن پالایشگاه‌ها، این بورس می‌تواند فعال عمل کند.»
به گفته وی، بنابراین اگر امکان حضور‌ایرانی‌ها در آن وجود داشته باشد، کشورهای منطقه هم در آینده از آن استقبال خواهند کرد.
ارسال نظر