مشوق‌های جدید برای تولید برق در شهرک‌های صنعتی
بحث تامین آب و برق در شهرک‌های صنعتی، همواره یکی از دغدغه‌های سازمان صنایع کوچک و شرکت شهرک‌های صنعتی و نیز صنعتگرانی بوده است که سرمایه‌های خود را برای امر تولید، به‌این شهرک‌ها وارد کرده‌اند و انتظار دارند، ما به ازای سرمایه‌گذاری در‌این مناطق که اغلب در حاشیه شهرها قرار دارند، امکانات اولیه نظیر آب، برق و گاز را به راحتی در اختیار داشته باشند. این خواسته‌ها و انتظارات در شرایطی مطرح می‌شود که گاهی اوقات، اگرچه وزارتخانه‌های نفت و نیرو علاقه‌مندی بسیاری برای تامین آب، برق و گاز مشترکان صنعتی به خصوص در شهرک‌های صنعتی دارند، اما عدم مکان‌یابی مناسب شهرک‌ها و کمبود منابع مالی در‌این دو وزارتخانه، سد راهی برای تامین‌این امکانات اولیه اما ضروری برای صنعتگران می‌شود. بر‌این اساس، وزارت نیرو در طرحی جدید مشوق‌هایی را برای آن دسته از صنعتگرانی در نظر گرفته است که در کنار واحد صنعتی خود، مولدهای کوچک تولید برق را مستقر کرده و با تولید برق، نیاز خود را تامین می‌کنند. مجری سابق طرح احداث مولدهای تولید پراکنده وزارت نیرو در‌این رابطه با اعلام چند خبر خوش برای واحدهای مستقر در شهرک‌های صنعتی می‌گوید: «وزارت نیرو علاوه بر تضمین خرید برق‌این تولیدکنندگان، قیمت گاز مصرفی آنها را نیز پرداخت می‌کند.» برای روشن شدن ابعاد‌این مشوق‌ها، گفت‌وگویی با «سیدحسین عبدالخالق زاده» انجام داده‌ایم که در زیر می‌خوانید:
گفت‌وگو: محبوبه فکوری
آقای مهندس، یکی از مشکلات دیرینه شهرک‌های صنعتی با وزارت نیرو، موضوع تامین آب و برق مورد نیاز واحدهای مستقر در شهرک‌های صنعتی است. وزارت نیرو به تازگی راهکار جدیدی را برای تامین برق‌این مشترکان در نظر گرفته است.این راهکارها به چه نحوی اجرایی شده است؟
همان‌طور که می‌دانید وزارت نیرو همواره علاقه‌مند است که تامین برق مطمئن برای تمامی‌مشترکان را در دستور کار قرار دهد. مشترکان صنعتی نیز در‌این میان استثنا نیستند؛ اما باید توجه داشت که در برخی مناطق اعم از مسکونی یا صنعتی، تامین آب و برق مورد نیاز با امکانات موجود وزارت نیرو همخوانی ندارد. به‌این معنا که ممکن است شبکه‌های فوق توزیع یا توزیع برق در آن مناطق مستقر نباشد یا احداث چنین شبکه‌ها و زیرساخت‌هایی برای انتقال برق، برای وزارت نیرو زمان بر و هزینه بر باشد؛ در حالی که صنعت برق بعضا برای امور جاری خود نیز با کمبود منابع مالی مواجه است. بر‌این اساس یکی از راهکارهایی که‌این وزارتخانه برای تامین برق مطمئن مشترکان صنعتی در نظر گرفته است، موضوع احداث مولدهای مقیاس کوچک یا تولید پراکنده برق در محل مصرف است. یکی از‌این محل‌های مصرف می‌تواند شهرک‌های صنعتی باشد. به‌این معنا که با احداث مولدهای تولید پراکنده در شهرک‌های صنعتی، تولید برق در محل مصرف صورت می‌گیرد و مشترکان، بدون هیچ مشکلی برق مورد نیاز خود را در اختیار می‌گیرند. در‌این میان وزارت نیرو نیز با اعمال مشوق‌هایی، موضوع را مورد حمایت قرار می‌دهد. در‌این میان، مشوق سرمایه‌گذاران تولید پراکنده یا مولدهای مقیاس کوچک در چندین مورد پیش‌بینی شده است. سرمایه‌گذاران تولید پراکنده در شهرک‌های صنعتی به ازای هر یک مگاوات، ۱۰۰ مترمربع زمین رایگان دریافت می‌کنند که‌این مشوق تا سقف دو هزار متر مربع نیز قابل افزایش است. مورد بعدی‌این است که وزارت نیرو برق را از‌این تولیدکنندگان، به مدت ۵ سال و به صورت تضمینی خریداری می‌کند. علاوه بر‌این، قیمت خرید برق از‌این تولیدکنندگان حدودا ۴۰ درصد گرانتر از نیروگاه‌های بزرگ است. بر همین اساس سال ۸۸ وزارت نیرو، به ازای تولید هر کیلووات ساعت برق توسط واحدهای تولید پراکنده برق در شهرک‌های صنعتی، ۵/۳۰۳ ریال پرداخت کرده است.
این رقم برای سال۸۹ چقدر بود؟
این رقم به ۳۳۸ ریال افزایش یافت.
به‌رغم‌این اقدام وزارت نیرو، اما همواره دغدغه‌هایی مبنی بر تامین سوخت پایدار از سوی تولیدکنندگان برق و حتی نیروگاه‌های بزرگ وجود داشته است. چه تضمینی در‌این رابطه وجود دارد؟
مولدهای تولید پراکنده برق ضمن داشتن راندمان سوخت بالا، از نظر حجم و ظرفیت، گاز کمتری نیاز دارند. به‌این معنا که برای تولید چندین مگاوات برق، نیاز به میزان زیادی گاز وجود ندارد.این درحالی است که وزارت نیرو در صورت مناسب بودن راندمان مولدها، حتی تمامی‌پول گاز را نیز به تولیدکننده پرداخت می‌کند. بر‌این اساس، اگر راندمان دستگاه و مولد تولید برق ۴۲ درصد و بالاتر باشد، تولیدکننده پول کامل گاز را از وزارت نیرو دریافت می‌کند، به‌این معنا که می‌تواند فیش پرداختی گاز خود را به وزارت نیرو تحویل داده و بر مبنای مبلغ درج شده در آن، در قبال تولید انرژی پول کامل کارکرد را دریافت کند. در‌این راستا اگر راندمان نیروگاه در حد درصد فوق باشد، برای هر کیلووات ساعت، یک چهارم قیمت یک مترمکعب گاز پرداخت می‌شود، یعنی اگر با هر مترمکعب گاز، ۴ کیلووات ساعت برق تولید شود تمامی‌پول گاز را از وزارت نیرو دریافت خواهد کرد.
دلیل اعمال چنین مشوقی از سوی وزارت نیرو برای تولیدکنندگان برق از مولدهای تولید پراکنده چیست؟
وزارت نیرو در واقع به دو صورت منفعت خود را از توسعه چنین مولدهایی در شهرک‌های صنعتی به دست می‌آورد. اول‌اینکه تلفات بخش فوق توزیع، انتقال و فشار قوی و حتی در مواردی تلفات توزیع کاهش می‌یابد، دوم‌اینکه سرمایه‌گذاری‌های وزارت نیرو را در بخش‌های فوق توزیع و انتقال کاهش می‌دهد. به‌این معنا که تلفات بخش فوق توزیع، انتقال و فشار قوی به دلیل نزدیک بودن به مصرف کننده نهایی کمتر می‌شود، توضیح‌اینکه وزارت نیرو مجبور است برای تامین برق مورد نیاز واحدهای صنعتی مستقر در شهرک‌های صنعتی، بعضا برق را در یک نیروگاه در کیلومترها دورتر از شهرک صنعتی تولید کرده، برای انتقال آن شبکه فشار قوی‌ایجاد و برق را به نزدیکی شهرها منتقل کند، در مرحله بعد، ولتاژ را کم کرده و برق را به شبکه توزیع بیاورد؛ اما احداث مولد تولید برق در محل مصرف، سرمایه‌گذاری‌های‌این چنینی را حذف می‌کند. بنابراین صرفه اقتصادی وزارت نیرو در آن است که برق را گرانتر از سایر نیروگاه‌ها از‌این مولدها خریداری کند. حتی در مواردی اگر راندمان مناسب باشد، تشویق هم پیش‌بینی شده و برق را گرانتر خریداری می‌کند.
شما به شیوه خرید گاز توسط‌این مولدها اشاره کردید. بعد از اجرای قانون هدفمند کردن یارانه‌ها که قیمت حامل‌های انرژی را به قیمت واقعی خود نزدیک می‌کند، آیا باز هم مشوق‌ها برای احداث‌کنندگان مولدهای تولید پراکنده جذابیت دارد؟
اگر قرار است تا پایان برنامه پنجم، قیمت گاز به ۷۵ درصد قیمت صادرات منطقه‌ای آن برسد که پیش‌بینی می‌شود به حدود ۲۲۰ تومان نزدیک شود، باز هم تولیدکنندگان می‌توانند فیش‌های گاز خود را به وزارت نیرو تحویل داده و ما به ازای آن پول ارائه شده را دریافت کنند. بنابراین وزارت نیرو با‌این تصمیم، ریسک گاز را نیز برای‌این تولیدکنندگان حذف کرده است، بنابراین تغییر قیمت گاز برای‌این تولیدکنندگان تفاوتی نخواهد کرد. یعنی قیمت گاز هر چقدر باشد، ۲۵ درصد قیمت یک مترمکعب گاز برای هر کیلووات ساعت پرداخت می‌شود. از سوی دیگر ۲۵ درصد درآمد یکسال آن را به عنوان خرید قیمت برق، پیش پرداخت می‌دهیم. به بیان دیگر، توانیر این اجازه را دارد که تقریبا ۱۰ درصد سرمایه‌گذاری موردنیاز این واحدها را از مسیر پیش خرید برق پرداخت کند؛ ضمنا پیش‌بینی می‌شود مبالغ دیگری را از طریق وجوه اداره شده، پرداخت کند.
با این توضیحات، شاید‌این طرحی باشد برای حل اختلافات وزارت نیرو و شهرک‌های صنعتی بر سر تامین آب و برق؛ چراکه اکثر شهرک‌های صنعتی با مجوز دولت یا فشار نمایندگان مجلس در مناطقی احداث می‌شود که وزارت نیرو امکانات لازم برای تامین آب و برق آن را ندارد.
البته اختلافی وجود ندارد؛ اما راه‌اندازی مولدهای تولید پراکنده می‌تواند راهکاری برای حل این مشکلات باشد. وزارت نیرو این کار را در کشور با دو نیت صورت می‌دهد، اول آنکه تلفات برق کاهش یابد و دوم، تولید به مصرف‌کننده نهایی نزدیک‌تر شود. از سوی دیگر، این مولدهای تولید پراکنده می‌توانند به تولید همزمان برق و حرارت نیز تبدیل شوند. یعنی هم برق و هم حرارت تولید شود. به‌این معنا که از حرارتی که از دودکش و اگزوز‌این مولدها با درجه بالا خارج می‌شود، می‌توان آب گرم مورد نیاز را نیز تامین کرد. اگر هم‌اکنون شهرک‌های صنعتی وجود دارد که در منطقه‌ای است که در آن، وزارت نیرو با محدودیت مواجه است و ما نمی‌توانیم به آنها برق دهیم، مولدها نصب و مشکل تامین برق آن واحدها نیز حل می‌شود.
راه‌اندازی هر یک از نیروگاه‌های تولید پراکنده در شهرک‌های صنعتی به صورت معمول به چه میزان سرمایه نیاز دارد؟
برندهای مختلف این مولدها به لحاظ هزینه تفاوت‌هایی با هم دارد. اینکه مولد تولید کدام کشور و راندمان آن چقدر باشد، امری مهم است؛ ولی حدودا هر مگاوات ۵۰۰ تا ۷۰۰ میلیون تومان سرمایه‌گذاری نیاز دارد.
هزینه تلفات چقدر کاهش می‌یابد؟
بخشی از تلفات را کاهش می‌دهد. ما در شبکه‌های فشار قوی حدود ۵/۳ درصد تلفات برق داریم که این رقم حذف می‌شود، حتی بخشی از تلفات توزیع نیز کم خواهد شد. برای مثال، اگر وزارت نیرو بخواهد به هر شهرک صنعتی یا با ولتاژ فشار قوی یا با شبکه ۲۰ کیلوولت برق ببرد، باید ۳ خط ۲۰ کیلوولت راه‌اندازی کند، در حالی که راه‌اندازی این مولدها تلفات را از بین خواهد برد؛ چرا که تولید در محل مصرف صورت می‌گیرد.
استقبال سرمایه‌گذاران به چه صورت بوده است؟
سرمایه‌گذاران استقبال خوبی از‌این موضوع به عمل آورده‌اند. ما چند کار را همزمان در حال پیشبرد داریم. دولت نیز در‌این زمینه مصوباتی داشته است تا به این واحدها کمک کند. مصوبه دولت در سال۱۳۸۸ این بوده است که به سرمایه‌گذارانی که در زمینه تولید مولدهای برق کار می‌کنند، با تایید وزارت نیرو، تسهیلات ارزی تا ۲۰ میلیون یورو ارائه دهد. این مسیر باز است تا اگر کسی می‌تواند، مسیر را جلو رود.
با توجه به‌اینکه مولدهای تولید پراکنده در کشور هم‌اکنون ساخت داخل ندارند، آیا مشوق‌هایی برای واردات سریع‌تر این مولدها در نظر گرفته شده است؟
تلاش ما‌این است موقعی که ساخت داخلی وجود ندارد حقوق و عوارض گمرکی این تجهیزات را به نحوی حذف کنیم که واردات مقرون به صرفه شود. برای‌این امر نیز به کمیسیون ماده یک که تعیین تعرفه‌ها را انجام می‌دهد، نامه ارسال کرده‌ایم تا بتوان، حقوق و عوارض گمرکی را کاهش داد. خود‌این موضوع، حداقل ۱۰ درصد سود را برای سرمایه‌گذاران به ارمغان می‌آورد. از سوی دیگر، ۸۵ درصد قیمت نیروگاه‌های تولید پراکنده برق، مربوط به قیمت مولدهایی است که باید از خارج وارد شود.
در زمینه ساخت داخل چطور؟ آیا مشوق‌هایی در نظر گرفته شده است؟
وزارت نیرو ساخت داخل این مولدها را با همکاری وزارت صنایع؛ آغاز کرده است؛ به نحوی که در کشور تلاش شود تا اگر بتوانیم، ظرفیت‌های مناسب و برند مطلوب را در داخل کشور فراهم آوریم.
تا به حال کدام شهرک صنعتی اقدام به راه‌اندازی و استفاده از‌این مولدها کرده است؟
هم‌اکنون در شهرک صنعتی نظر آباد این کار اجرایی شده است.
به نظر می‌رسد که راه‌اندازی این مولدها به خصوص در شهرک‌های صنعتی پیش زمینه‌ای برای راه‌اندازی بازار خرده فروشی نیز باشد؟
دقیقا مورد اجرایی‌این موضوع، در شهرک صنعتی نظر آباد است که در‌این شهرک صنعتی، فردی که مولد نصب کرده است، با مشترکان این صنعت در شهرک قرارداد منعقد کرده است و واحدهای صنعتی، مشترکان آن مولد به شمار می‌روند، یعنی تولیدکننده برق از‌این مولد، هزینه انشعاب از واحدهای صنعتی دریافت و دایره بهره‌برداری و اتفاقات‌ایجاد کرده است، بنابراین واحدهای صنعتی، مشترک شبکه برق سراسری نیستند و مشترک راه‌انداز این مولد در شهرک صنعتی به شمار می‌روند.
وضعیت فروش برق از سوی تولیدکننده به واحدهای صنعتی به چه صورت است؟ آیا نظارتی وجود دارد؟
وزارت نیرو‌این شرط را گذاشته است که تولیدکننده برق از مولد تولید پراکنده در شهرک صنعتی نظر آباد، برق را به قیمت‌هایی که وزارت نیرو مشخص کرده است، در اختیار متقاضیان قرار دهد، حتی اگر گرانتر از‌این رقم برق را تولید کند، وزارت نیرو مابه‌التفاوت را می‌پردازد، ولی تولیدکننده باید برق را با تعرفه‌های وزارت نیرو در اختیار متقاضیان قرار دهد.
اگر راندمان نیروگاه از حد معمول بیشتر باشد، مشوق‌ها باز هم به شیوه ذکر شده است؟
اگر راندمان از ۴۲ درصد بیشتر باشد، یعنی اگر مولد تولید پراکنده به تولید همزمان برق و حرارت مجهز شود، به طور قطع وزارت نیرو برق را گرانتر خریداری می‌کند؛ چرا که تولیدکننده، از سوخت، ارزش افزوده بیشتری دریافت می‌کند، بنابراین وزارت نیرو با فرمولی، برق را گرانتر خریداری می‌کند و به وی پاداش می‌دهد. طبق این فرمول، وزارت نیرو محاسبه می‌کند که با این کار، چه مقدار ارزش افزوده گاز به دست می‌آید.
ارسال نظر