غلامعلی رحیمی- مهرزاد زمانی *
بهای نفت خام در بازار آمریکا (بورس نیویورک) طی هفته گذشته (۷ فوریه الی۱۱ فوریه ۲۰۱۱) از یک روند کاهشی برخوردار بود.

بر این اساس طی هفته گذشته به رغم شرایط اقتصادی مطلوب در آمریکا نظیر کاهش تعداد جویندگان کار و بهبود شاخص احساس مصرف‌کننده در این کشور، پیش‌بینی جدید آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) مبنی بر افزایش تقاضای جهانی نفت خام در سال 2011 و عبور آن از مرز 90 میلیون بشکه در روز در 3 ماهه پایانی سال جاری و نیز افزایش تقاضای نفت از سوی اقتصادهای در حال بازسازی، اختلال در انتقال نفت یک خط لوله در خلیج مکزیک، تعطیلی دو خط لوله در کلمبیا به دلیل فعالیت‌های تروریستی و همچنین افزایش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی، قیمت نفت خام WTI در بورس نایمکس (آتی‌های ماه اول)، به دلیل افزایش قابل توجه سطح ذخیره سازی‌های نفت خام آمریکا معادل 9/1 میلیون بشکه در هفته منتهی به 4 فوریه 2011 ، افزایش نرخ بهره در چین و افزایش نگرانی‌ها درباره کاهش تقاضای نفت خام در این کشور، کاهش پیش‌بینی جدید اداره اطلاعات انرژی آمریکا درباره رشد تقاضای نفت در سال 2011 به میزان 10 هزار بشکه در روز، اعلام اداره اطلاعات انرژی آمریکا مبنی بر افزایش تولید نفت خام عربستان به میزان 100 هزار بشکه در روز در ماه نوامبر و دسامبر سال 2010، ظهور نشانه‌هایی از بازگشت آرامش به مصر در پی پایان یافتن بحران سیاسی در مصر با استعفای حسنی مبارک و کاهش نگرانی‌ها درباره تاثیر ناآرامی‌ها بر انتقال نفت از کانال سوئز و خط لوله سومد در مصر، کاهش شاخص اعتماد مصرف‌کننده در آمریکا و همچنین افزایش ارزش دلار در مقابل یورو، از حدود 48/87 دلار در هر بشکه در تاریخ 7 فوریه 2011 تا کمتر از 58/85 دلار در هر بشکه در تاریخ 11 فوریه 2011 کاهش یافت.
چین پس از گذشت تنها ۶ هفته از آخرین افزایش نرخ بهره در این کشور، مجبور شده است برای مهار تورم در این کشور، نرخ بهره را مجددا بالا ببرد و این مساله ممکن است بر تقاضای نفت خام این کشور تاثیر منفی بگذارد. اداره اطلاعات انرژی آمریکا نیز پیش‌بینی خود درباره رشد تقاضای جهانی نفت خام در سال ۲۰۱۱ میلادی را به میزان ۱۰ هزار بشکه در روز کاهش داده و اعلام کرده است که تقاضای نفت خام در سال ۲۰۱۱ میلادی در حدود ۴۴/۱ میلیون بشکه در روز افزایش یافته و به بیش از ۱۶/۸۸ میلیون بشکه در روز خواهد رسید. در گزارش پیشین این اداره رشد تقاضای جهانی نفت خام در سال ۲۰۱۱ در حدود ۴۵/۱ میلیون بشکه در روز اعلام شده بود.
طی هفته گذشته، به دلیل انتشار آمار و اطلاعات مثبت اقتصادی آمریکا نظیر کاهش تعداد جویندگان کار در این کشور و افزایش خوش‌بینی‌ها برای افزایش تقاضای انرژی و رشد سرمایه‌گذاری در این کشور و همچنین پیش بینی جدید آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) مبنی بر افزایش تقاضای جهانی نفت خام در سال 2011 و افزایش تقاضای نفت از سوی اقتصادهای در حال بازسازی، ارزش شاخص‌های بورس از یک روند افزایشی قابل توجه برخوردار بودند.
ارزش یورو در مقابل دلار طی هفته گذشته، در ابتدا در پی کاهش مشکلات اقتصادی و بهبود وضعیت اقتصادی کشورهای منطقه یورو از یک روند افزایشی طی دوره ۷ فوریه الی ۹ فوریه ۲۰۱۱ برخوردار بود؛ ولی مجددا در ۲ روز پایانی هفته به میزان قابل توجهی کاهش یافت و موجب شد تا میانگین هفتگی ارزش یورو در مقابل دلار کاهش یابد. تصویب کمک‌های مالی به یونان و ایرلند از سوی اتحادیه اروپا و صندوق بین‌المللی پول تا حدودی موجب تضعیف ارزش یورو در مقابل دلار شده است، ولی کارشناسان معتقدند این روند تداوم نیافته و برنامه‌های انبساطی بانک مرکزی آمریکا، سبب کاهش ارزش دلار خواهد شد. به طور کلی ارزش دلار در مقابل یورو در پی تصمیمات فدرال رزرو مبنی بر ارائه کمک‌های مالی برای بهبود اوضاع اقتصادی این کشور، از یک روند کاهشی برخوردار بوده است. سیاست‌گذاران بانک مرکزی آمریکا اعلام کرده‌اند آماده ارائه کمک‌های بیشتر برای بهبود اوضاع اقتصادی این کشور هستند و در صورت اجرای برنامه‌های انبساطی بانک مرکزی آمریکا و تزریق پول به اقتصاد این کشور برای جلوگیری از بازگشت به رکود، ارزش دلار افت خواهد کرد.


بر اساس آمار دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک)، قیمت سبد نفتی اوپک طی دوره ۷ فوریه الی ۱۱ فوریه ۲۰۱۱، ازحدود ۰۲/۹۶ دلار در هر بشکه تا بیش از ۵۹/۹۷ دلار در هر بشکه افزایش یافت. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به ۱۰ فوریه ۲۰۱۱، با ۱۶ سنت کاهش نسبت به هفته پیش از آن به هر بشکه ۹۶ دلار و ۶۶ سنت رسیده است. میانگین هفتگی بهای سبد نفتی اوپک در هفته منتهی به ۴ فوریه ۲۰۱۱ معادل ۹۶ دلار و ۸۲ سنت بود. همچنین میانگین ماهانه بهای سبد نفتی اوپک طی ماه فوریه ۲۰۱۱ (تا ۱۰ فوریه)، با ۴ دلار و ۸ سنت افزایش نسبت به میانگین ماه ژانویه ۲۰۱۱ به هر بشکه
96 دلار و 90 سنت رسیده است. میانگین بهای سبد نفتی اوپک در ماه ژانویه 2011 معادل 92 دلار و 82 سنت در هر بشکه بود. سبد نفت خام اوپک در بردارنده 12 نوع نفت خام اعضای این سازمان شامل مخلوط الجزایر، گریسول آنگولا، اورینته اکوادور، سنگین ایران، سبک بصره، صادراتی کویت، اس ‌سیدر لیبی، سبک «بونی» نیجریه، مارین قطر، سبک عربی عربستان سعودی، موربان امارات و بی.سی.اف 17 ونزوئلا است.
قیمت نفت خام برنت دریای شمال در بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه مارس ۲۰۱۱، از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود ۲۵/۹۹ دلار در هر بشکه در تاریخ ۷ فوریه ۲۰۱۱ تا بیش از ۸۲/۱۰۱ دلار در هر بشکه در تاریخ ۹ فوریه ۲۰۱۱ افزایش یافت، ولی مجددا تا سطح ۴۳/۱۰۱ دلار در هر بشکه در تاریخ ۱۱ فوریه کاهش یافت. سطح بالای ذخیره سازی نفت خام در آمریکا و نگرانی مصرف کنندگان درباره عرضه نفت خام به بازار اروپا موجب شده است تا نفت خام برنت از حق مرغوبیت ۸۵/۱۵ دلار در هر بشکه نسبت به نفت خام WTI برخوردار باشد.
میانگین بهای هر بشکه نفت خام صادراتی ایران با 66/1 دلار کاهش نسبت به هفته قبل (2 فوریه 2011)، در روز 8 فوریه 2011 به بشکه‌ای 95 دلار و 69 سنت رسیده است. بر اساس آمارهای امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین وزنی بهای هر بشکه نفت خام سبک ایران به مقصدهای مختلف در روز سه شنبه (8 فوریه 2011 ) 97 دلار و 16 سنت بود و همین رقم برای نفت خام سنگین در سطح 94 دلار و 83 سنت قرار داشت. همچنین قیمت هر بشکه نفت خام سبک ایران به بازار آفریقای جنوبی 96 دلار و 26 سنت و هر بشکه نفت خام سنگین ایران به این بازار 94 دلار و 56 سنت گزارش شده است. هر بشکه نفت خام سبک ایران در بازار آسیا 97 دلار و 96 سنت، شمال غربی اروپا 96 دلار و 55 سنت و در بازار مدیترانه 95 دلار و 46 سنت معامله شده است. هر بشکه نفت خام سنگین ایران نیز در بازار آسیا 95 دلار و 24 سنت، شمال غربی اروپا 94 دلار و 86 سنت و در بازار مدیترانه 93 دلار و 11 سنت به فروش رسیده است. طی دوره 2 فوریه الی 8 فوریه 2011، بیشترین کاهش در قیمت نفت خام سبک و سنگین ایران مربوط به بازار شمال غربی اروپا به ترتیب به میزان 67/2 دلار و 66/2 دلار کاهش در هر بشکه بوده است. میانگین وزنی بهای هر بشکه نفت خام سبک و سنگین ایران نیز نسبت به هفته قبل، به ترتیب به میزان78/1 دلار و 58/1 دلار در هر بشکه طی دوره مذکور کاهش یافته است.
پیش‌بینی قیمت:
در هفته گذشته فشار کاهشی بر نفت خام WTI وارد شد، در حالی‌که فشار افزایشی بر قیمت نفت برنت همچنان حاکم بود و اختلاف آنها به حد قابل ملاحظه‌ای رسید. افزایش مداوم ذخیره‌سازی‌های نفت در آمریکا از دلایل اصلی اختلاف به‌وجود آمده است، بازار آمریکا تا حدودی از بازار مناطق دیگر دور افتاده است و تحت تاثیر شرایط بازار داخلی آمریکا است. گرچه قیمت برنت توانست مقاومت اول در سطح 6/101 را پست‌سرگذارد، ولی در انتهای هفته پایین‌تر از آن بسته شد و فشار کاهشی بر آن در اوایل هفته جاری وارد خواهد آمد و تا سطح 98 دلار به راحتی می‌تواند کاهش یابد.
نفت WTI تا سطح حمایت دوم ماهانه در حدود ۲/۸۵ دلار کاهش پیدا کرد و در این سطح متوقف شد که در هفته جاری نیز از سطح حمایت اولیه آن است. افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های نفت خام و بنزین آمریکا در روز چهارشنبه فشار کاهشی زیادی بر قیمت وارد کرد، سطح ذخیره‌ها نسبت به سال گذشته در سطح بالاتر و مناسبی قرار دارد. از طرف دیگر گرچه در روز جمعه شاخص احساس مصرف کننده آمریکا بهبود یافت، ولی نتوانست فشار افزایشی وارد کند، این درحالی است که شاخص اعتماد مصرف کننده در روز سه شنبه کاهش یافت. در مجموع آمار منتشره اقتصادی مثبت ارزیابی شد، به طوری که تعداد جویندگان کار کاهش یافت. راهکارهای پیدا شده برای حل مشکلات سیاسی مصر از عوامل اصلی بازار نفت در هفته گذشته بود که عوامل بنیادی دیگر را تحت تاثیر خود قرار داده بود. در هفته جاری حمایت محکم در سطح ۵/۸۳ دلار و در مسیر افزایشی مقاومت اول در سطح ۸۸ دلار خواهد بود.
منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (www.iies.org )
*کارشناسان ارشد اقتصاد انرژی