غلامعلی رحیمی - مهدیه علوی *

قیمت آتی‌های گاز طبیعی در بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول برای تحویل در مارس ۲۰۱۱) طی دوره ۷ فوریه الی ۱۱ فوریه ۲۰۱۱ از یک روند کاهشی برخوردار بود. به رغم کاهش دمای هوا در آمریکا و افزایش تقاضای گرمایشی گاز طبیعی و همچنین کاهش قابل توجه سطح ذخایر زیر زمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا به میزان ۲۰۹ میلیارد فوت مکعب طی هفته منتهی به ۴ فوریه ۲۰۱۱، قیمت آتی‌های گاز طبیعی در بورس نایمکس، از حدود ۱۰۴/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۷ فوریه ۲۰۱۱ تا کمتر از ۹۱/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۱ فوریه ۲۰۱۱ کاهش یافت.

قیمت آتی‌های گاز طبیعی در بورس لندن(ICE) نیز برای تحویل در ماه مارس ۲۰۱۱، از یک روند کاهشی برخوردار بوده و از حدود ۷۲۲۵/۸ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۷ فوریه ۲۰۱۱ تا کمتر از ۵۵۶۲/۸ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۱ فوریه کاهش یافت. قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار هنری‌هاب از یک روند کاهشی برخوردار بوده و با ۴۷ سنت (۰۲/۱۰ درصد) کاهش از حدود ۶۹/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۳ فوریه ۲۰۱۱ تا کمتر از ۲۲/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۹ فوریه ۲۰۱۱ کاهش یافت. این سطح قیمتی به میزان ۷/۳۰ درصد از قیمت ۰۹/۶ دلار در هر میلیون بی.تی.یو قیمت هنری‌هاب در اوایل سال ۲۰۱۰، پایین‌تر است. از سوی دیگر، قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار نیویورک از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا با ۴۳/۲ دلار (۱۱/۳۰ درصد) کاهش از حدود ۰۷/۸ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۳ فوریه ۲۰۱۱ تا کمتر از ۶۴/۵ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۴ فوریه ۲۰۱۱ کاهش یافت، ولی مجددا با ۰۱/۶ دلار (۵/۱۰۶ درصد ) افزایش تا سطح ۶۵/۱۱ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۹ فوریه ۲۰۱۱ افزایش یافت. قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار شیکاگو از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۰۵/۵ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۳ فوریه ۲۰۱۱ تا کمتر از ۴۱/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۹ فوریه ۲۰۱۱ کاهش یافت.قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار کالیفرنیای جنوبی از یک روند کاهشی برخوردار بوده و از حدود ۶۴/۵ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲ فوریه ۲۰۱۱ تا کمتر از ۲۵/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۸ فوریه ۲۰۱۱ کاهش یافت. همچنین قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار تورنتوی کانادا از یک روند کاهشی برخوردار بوده و از حدود ۹۶/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۲ فوریه ۲۰۱۱ تا کمتر از ۶۸/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.‌یو در تاریخ ۸ فوریه ۲۰۱۱ کاهش یافت. از سوی دیگر، قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار اروپا (لندن- ICE) با ۵ سنت افزایش طی دوره ۲ فوریه ۲۰۱۱ الی ۸ فوریه ۲۰۱۱، از حدود ۶۴/۸ دلار در هر میلیون بی.تی.یو تا بیش از ۶۹/۸ دلار در هر میلیون بی.تی.‌یو طی دوره مذکور افزایش یافته است.

بررسی و تحلیل بازار فرآورده‌های نفتی

قیمت بنزین سوپر بدون سرب در بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول)، طی هفته منتهی به ۱۱ فوریه ۲۰۱۱ از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بود. بر این اساس، طی هفته گذشته در ابتدا در پی شرایط اقتصادی مطلوب در آمریکا نظیر کاهش تعداد جویندگان کار، پیش‌بینی جدید آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) مبنی بر افزایش تقاضای جهانی نفت خام و فرآورده‌های نفتی در سال ۲۰۱۱ و نیز افزایش تقاضای نفت از سوی اقتصادهای در حال بازسازی، اختلال در انتقال نفت یک خط لوله در خلیج مکزیک، تعطیلی دو خط لوله در کلمبیا به دلیل فعالیت‌های تروریستی و همچنین نگرانی‌ها درباره عرضه نفت در پی ادامه ناآرامی‌ها در مصر و احتمال گسترش این ناآرامی‌ها به دیگر کشورهای عربی خاورمیانه، قیمت بنزین سوپر بدون سرب از حدود ۴۵۰۵/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۷ فوریه ۲۰۱۱ تا بیش از ۵۲۶/۲ دلار به ازای هر گالن در روز ۹ فوریه ۲۰۱۱ افزایش یافت، ولی مجددا به دلیل افزایش قابل توجه سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا معادل ۷/۴ میلیون بشکه و همچنین کاهش تقاضای بنزین آمریکا معادل ۲۵ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۴ فوریه ۲۰۱۱، افزایش نرخ بهره در چین و افزایش نگرانی‌ها درباره کاهش تقاضای نفت خام و فرآورده‌های نفتی در این کشور، کاهش پیش بینی جدید اداره اطلاعات انرژی آمریکا درباره رشد تقاضای نفت در سال ۲۰۱۱، اعلام اداره اطلاعات انرژی آمریکا مبنی بر افزایش تولید نفت خام عربستان به میزان ۱۰۰ هزار بشکه در روز در ماه نوامبر و دسامبر سال ۲۰۱۰، ظهور نشانه‌هایی از بازگشت آرامش به مصر در پی پایان یافتن بحران سیاسی در مصر با استعفای حسنی مبارک و کاهش نگرانی‌ها درباره تاثیر ناآرامی‌ها بر انتقال نفت فرآورده‌های نفتی از کانال سوئز و خط لوله سومد در مصر و همچنین به تبعیت از بازار نفت خام، قیمت بنزین سوپر بدون سرب تا سطح ۴۶۵۲/۲ دلار به ازای هر گالن در روز ۱۱ فوریه ۲۰۱۱ کاهش یافت.

قیمت سوخت حرارتی در بورس نایمکس با توجه به عوامل افزایشی و کاهشی مذکور و همچنین افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل ۳۰۰ هزار بشکه و کاهش تقاضای فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل ۲۰۹ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۴ فوریه ۲۰۱۱، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و ابتدا از حدود ۷۰۶۱/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۷ فوریه ۲۰۱۱ تا بیش از ۷۶۸۹/۲ دلار به ازای هر گالن در روز ۹ فوریه ۲۰۱۱ افزایش یافت، ولی مجددا تا سطح ۶۹۵۸/۲ دلار به ازای هر گالن در روز ۱۱ فوریه ۲۰۱۱ کاهش یافت.

از سوی دیگر، قیمت‌های آتی گازوئیل اروپا طی دوره مذکور از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و در ابتدا به دلیل تداوم استقرار توده هوای سرد در منطقه اروپا و افزایش تقاضای سوخت گرمایشی، بهبود اوضاع اقتصادی اروپا، افزایش نگرانی مصرف‌کنندگان درباره کمبود نفت خام در بازار اروپا و کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های نفت خام در این منطقه، از حدود ۷۴۴۸/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۷ فوریه ۲۰۱۱ تا بیش از ۷۷۱۶/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۹ فوریه ۲۰۱۱ افزایش یافت، ولی مجددا تا سطح ۷۶۱۸/۲ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۱ فوریه ۲۰۱۱ کاهش یافت. طی هفته مذکور، افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا معادل ۷/۴ میلیون بشکه، فرآورده‌های میان تقطیر معادل ۳۰۰ هزار بشکه و کاهش تقاضای بنزین و فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا به ترتیب معادل ۲۵ و ۲۰۹ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۴ فوریه ۲۰۱۱، از عوامل تضعیف‌کننده قیمت فرآورده‌های نفتی و از سوی دیگر، کاهش سطح ذخیره‌سازی‌های سوخت جت آمریکا معادل ۸۰۰ هزار بشکه و نفت کوره پسماند معادل ۱ میلیون بشکه در هفته منتهی به ۴ فوریه ۲۰۱۱، از عوامل تقویت‌کننده قیمت فرآورده‌های نفتی به شمار می‌روند.

بر اساس آمار منتشره امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران در روز ۹ فوریه ۲۰۱۱، قیمت‌های تک محموله فرآورده‌های نفتی در بازارهای جهانی طی دوره ۲ فوریه ۲۰۱۱ الی ۸ فوریه ۲۰۱۱، عمدتا از یک روند کاهشی برخوردار بودند. بر این اساس، قیمت تک‌محموله بنزین سوپر بدون سرب در بازارهای خلیج‌فارس، مدیترانه، شمال اروپا، ژاپن و سنگاپور به ترتیب به میزان (۷۲/۲۰)، (۱)، (۵/۷)، (۹/۲۰) و (۸۲/۲۰) دلار به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور کاهش یافته است. لذا میانگین بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب در بازارهای خلیج فارس، مدیترانه، شمال اروپا، آمریکا، ژاپن و سنگاپور طی روز ۸ فوریه ۲۰۱۱ در سطوح (۹۶/۹۰۶)، (۸۷۹)، (۷۵/۸۷۱)، (۹۱/۹۴۵)، (۲۰/۹۴۷) و (۷۱/۹۲۸) دلار قرار گرفتند.

همچنین بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین بهای هر تن گازوئیل در بازارهای خلیج فارس، مدیترانه، شمال اروپا، آمریکا، سنگاپور به ترتیب با (۱۵/۲۰)، (۲۵/۱۰)، (۲۵/۲۷)، (۸۵/۹) و (۳/۰) دلار کاهش نسبت به هفته قبل (۲ فوریه ۲۰۱۱)، طی روز ۸ فوریه ۲۰۱۱ در سطوح (۲۹/۸۰۸)، (۲۵/۸۴۹)، (۲۵/۸۴۰)، (۷۷/۸۴۴) و (۰۵/۸۴۵) دلار قرار گرفتند. میانگین بهای سوخت جت نیز در همه بازارها با کاهش همراه بود. از سوی دیگر، قیمت نفت کوره طی دوره مذکور در همه بازارها به استثنای بازار مدیترانه و شمال اروپا، با افزایش همراه بود. بر این اساس میانگین بهای هر تن نفت کوره در بازار خلیج فارس با ۱۷/۲ دلار افزایش نسبت به هفته قبل (۲ فوریه ۲۰۱۱)، طی روز ۸ فوریه ۲۰۱۱ در سطح ۱۲/۵۷۶ دلار قرار گرفت. هر تن نفت کوره در بازارهای مدیترانه ۵۴۳ دلار، شمال اروپا ۵۴۲ دلار و ۷۵ سنت، آمریکا ۵۴۹ دلار و ۴۴ سنت، ژاپن ۶۰۰ دلار و ۴۶ سنت و در بازار سنگاپور ۵۸۹ دلار و ۷ سنت معامله شده است.

منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی

*کارشناسان بازار انرژی