بازار جهانی خودپردازها و پیش‌بینی آن تا سال ۲۰۱۵
وضعیت کلی جهان
طبیعتا بحران اقتصادی سال 2009 جهان بر بازار خودپرداز نیز اثرات منفی گذاشت و باعث شد رشد نصب و به‌کارگیری این دستگاه‌ها در سراسر جهان با کاهش تدریجی مواجه شود. این کاهش تدریجی ناشی از برآیند رفتار تمامی مناطق مختلف جهان بوده است.
در حالی که بخش‌هایی چون آمریکای شمالی و اروپا کمربندها را در سال ۲۰۰۹ محکم بستند و سیاست‌های انقباضی باعث شد رشد به‌کارگیری خودپرداز با کاهش جدی مواجه شود. رشد تقاضا در کشورهایی نظیر چین و هند باعث شد که وضعیت کلی ۲۰۰۹ کمی تعدیل شود. براساس آخرین تحقیقات انجام شده در سطح دنیا، تقاضای مشتریان بانک‌ها همچنان مهم‌ترین عامل رشد ATM می‌باشد.
طی دو سال اخیر افزایش تعداد بانک‌ها نیز سبب شده که در آمریکای لاتین، آسیای جنوب شرقی، خاورمیانه و آفریقا بیشترین تعداد خودپرداز نصب شود.
آسیای جنوب شرقی
آسیای جنوب شرقی بیشترین خودپرداز منصوبه در سطح جهان را دارا است. همچنان این کشورها بیش از نیمی از خودپردازهای منصوبه را به خود اختصاص داده‌اند. چین، هند، اندونزی و تایلند که مجموعا بالغ بر 8/2 میلیارد نفر جمعیت دارند، در حال تجربه رشد موثری در تقاضای استفاده از این دستگاه‌ها از سوی مشتریان خود می‌باشند. بنابراین تولیدکنندگان خودپردازهای ارزان قیمت در حال رقابت شدید با یکدیگر هستند.
اروپای مرکزی و شرقی
در سال 2009 رشد در اروپای مرکزی و شرقی با کاهش همراه بود. بخشی از این کاهش به دو بازار مهم روسیه و اوکراین برمی‌گردد که بالطبع بحران اقتصادی جهان تقاضای به کارگیری خودپردازهای جدید را متوقف کردند.
اگرچه طی پنج سال اخیر این منطقه با توسعه انفجاری بازار ATM مواجه بوده است، لیکن پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد این بازار در حال اشباع شدن است و تنها در برخی از کشورهای آسیای‌میانه رشد اندک و مجدد خودپردازها قابل تصور است.
آمریکای شمالی و اروپای غربی
مناطق توسعه یافته‌ای نظیر آمریکای شمالی و اروپای غربی طبیعتا از رشد نازلی برخوردار می‌باشند. این رشد صرفا جهت جایگزینی خودپردازهای جدید به جای دستگاه‌های قدیمی و موجود است. اروپای غربی در سال ۲۰۰۹ شاهد هیچ رشدی نبوده است. ضمن اینکه برخی کشورها مثل اسپانیا و انگلستان تعدادی از خودپردازهای کارکرده قدیمی خود را بدون جایگزینی از سرویس خارج کردند. در آمریکای شمالی هم برخی برنامه جایگزینی خودپردازهای فرسوده را به تاخیر انداختند.
اگرچه سرعت رشد به‌کارگیری خودپردازها در سال 2009 متوقف شد، اما پیش‌بینی RBR ناظر بر این است که رشد خودپردازها مجددا احیا خواهد شد. بر این اساس تا سال 2015 در سراسر دنیا تعداد خودپردازها به سه میلیون دستگاه می‌رسد که نسبت به سال 2009 از 43درصد رشد برخوردار خواهد شد. سهم کشورهای آسیای جنوب شرقی حدود 7/66 درصد از خودپردازهای منصوبه خواهد بود. طبیعتا بازهم چین بیشترین سهم را در بین این کشورها به خود اختصاص می‌دهد و با پشت سرگذاشتن آمریکا به بزرگ‌ترین بازار تقاضای خودپرداز دنیا تا سال 2015 تبدیل خواهد شد.
پیش‌بینی‌ها حاکی از این است که کشور هند نیز رشد جدیدی را تجربه خواهد کرد و طی این مدت از جایگاه فعلی خود که رتبه نهم بزرگ‌ترین بازار خودپرداز دنیاست به رتبه پنجم عزیمت می‌نماید.
منبع: گزارش بازار جهانی خودپرداز و پیش‌بینی تا 2015 Retail Banking Research -
خاورمیانه و آفریقا
منطقه خاورمیانه و آفریقا نیز منطقه مهم دیگری است که بازار، رشد جدی را خصوصا در خاورمیانه تجربه خواهد نمود. براساس این گزارش ایران در حال تبدیل شدن به مهم‌ترین بازار خودپرداز در این منطقه است. از آنجاکه ایران وابسته به نظام مالی غرب نمی‌باشد، لذا کمترین اثر پذیری را از بحران اقتصادی جهان در سال 2009 داشته است، بنابراین می‌تواند رشد تعداد خودپردازهای منصوبه را ادامه دهد. افزایش انفجاری تعداد مشتریان بانک‌ها باعث می‌شود ایران پس از آفریقای جنوبی و نیجریه به یکی از کشورهای با بیشترین ATM در این منطقه تا سال 2015 تبدیل شود.
رشد تراکنش‌ها
در سال 2009، کل مبلغ پرداختی توسط خودپرداز در سراسر دنیا توسط حدود 62 میلیارد تراکنش انجام شده است. طی چهار سال اخیر، رشد تعداد دفعات پول پرداختی خودپردازها تابع مستقیم تعداد خودپردازهای منصوبه و به‌طور متوسط 8 درصد در سال بوده است.
پیش‌بینی می‌شود طی ۶ سال آینده با افزایش صاحبان حساب‌های بانکی رشد تعداد دفعات تراکنش از خودپردازها فزونی یابد. موسسه RBR پیش‌بینی می‌کند که در سال ۲۰۱۵، ۹۴ میلیارد تراکنش توسط خودپردازها انجام شود که نرخ رشد ۷درصد سالانه را طی شش سال آینده نشان می‌دهد.
طبیعتا متوسط استفاده از خودپردازها بسته به مناطق مختلف متفاوت است. در خاورمیانه و آفریقا که سرانه خودپرداز نسبت به جمعیت پایین است، یک خودپرداز در ماه بطور متوسط حدود 4000 تراکنش دارد. این دو برابر وضعیت خودپردازها در آمریکای شمالی (که نسبت سرانه خودپرداز منصوبه به جمعیت بالاست) می‌باشد. تعداد متوسط دفعات پول پرداختی در کشورهای اروپای غربی نیز درحد ماکزیمم است. مثلا در فنلاند و سوئد تراکنش دستگاه‌های خودپرداز به‌طور متوسط 7500 بار در ماه است. فراموش نکنیم که دستگاه‌های خودپرداز منصوبه در این کشورها عمدتا فرسوده و کارکرده‌اند.
پاورقی
Retail Banking Research RBRI* موسسه خدمات مشاوره و تحقیقاتی بانکداری شعبه‌ای، موسسه‌ای است که در خصوص اتوماسیون بانکی، بازار خودپردازها (ATM)، کارت‌های بانکی، نظام‌های پرداخت و سایر موضوعات مربوط به توسعه بانکداری شعبه‌ای تحقیقاتی را مرتبا و در مقاطع زمانی خاص منتشر می‌نماید. ضمنا اصطلاح بانکداری شعبه‌ای برگرفته از ترجمه عبارت Retail Banking در فرهنگ بزرگ علوم اقتصادی دکتر منوچهر فرهنگ می‌باشد.
این فرهنگ عبارت مذکور را بانکداری شعبه‌ای یا خرده بانکداری ترجمه نموده و در توضیح آن آمده است که این اصطلاح بر عملیات بانکداری سنتی اطلاق می‌شود که بانک‌های تهاتری و به طرزی فزاینده بانک‌های امین پس‌انداز‌ها و دیگر نهادها از طریق نظام‌های شعبه‌ای معمول می‌دارند. بانکداری شعبه‌ای دارای شمار زیادی داد و ستد سپرده‌ها و برداشت‌ها، پرداخت‌های چک، کمک‌های مالی بلاعوض به صورت اعتبار اضافی در حساب‌ها و وام‌هایی است که قسمت عمده آنها در مقیاس کوچکی قرار دارند.
*مدیرعامل شرکت توسعه فناوری اطلاعات خوارزمی
ارسال نظر