غلامعلی رحیمی - مهدیه علوی *

قیمت آتی‌های گاز طبیعی در بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول برای تحویل در آوریل ۲۰۱۱) طی دوره ۷ مارس الی ۱۱ مارس ۲۰۱۱ از یک روند کاهشی برخوردار بود. به‌رغم افزایش تقاضای گرمایشی گاز طبیعی... و همچنین کاهش قابل توجه سطح ذخایر زیر زمینی عملیاتی گاز طبیعی آمریکا به میزان ۷۱ میلیارد فوت‌مکعب طی هفته منتهی به ۴ مارس ۲۰۱۱، قیمت‌های آتی‌ گاز طبیعی در بورس نایمکس، از حدود ۹۲۷/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۷ مارس ۲۰۱۱ تا کمتر از ۸۸۹/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۱ مارس ۲۰۱۱ کاهش یافت.

از سوی دیگر، قیمت‌های آتی‌ گاز طبیعی در بورس لندن(ICE) برای تحویل در ماه آوریل ۲۰۱۱، به دلیل کاهش صادرات گاز لیبی به ایتالیا به وسیله خط لوله گازی Green Stream که از زیر دریایی مدیترانه می‌گذرد، از یک روند افزایشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۵۶۳۷/۹ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۷ مارس ۲۰۱۱ تا بیش از ۶۱۸۱/۹ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱۱ مارس افزایش یافت.

قیمت تک محموله گاز طبیعی در بازار هنری‌هاب از یک روند افزایشی ملایم همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۷۵/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۳ مارس ۲۰۱۱ تا بیش از ۸۱/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۹ مارس ۲۰۱۱ افزایش یافت. این سطح قیمتی به میزان ۴۳/۳۷ درصد از قیمت ۰۹/۶ دلار در هر میلیون بی.تی.یو قیمت هنری‌هاب در اوایل سال ۲۰۱۰ ، پایین‌تر است. قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار شیکاگو نیز از یک روند افزایشی بسیار ملایم همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۹۳/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۳ مارس ۲۰۱۱ تا بیش از ۹۶/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۹ مارس ۲۰۱۱ افزایش یافت. از سوی دیگر، قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار نیویورک از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۰۵/۵ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۳ مارس ۲۰۱۱ تا کمتر از ۴۴/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۹ مارس ۲۰۱۱ کاهش یافت.

قیمت تک محموله گازطبیعی در بازار کالیفرنیای جنوبی از یک روند کاهشی برخوردار بوده و از حدود ۰۲/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱ مارس ۲۰۱۱ تا کمتر از ۸۴/۳ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۹ مارس ۲۰۱۱ کاهش یافت. همچنین قیمت تک‌محموله گازطبیعی در بازار تورنتوی کانادا از یک روند کاهشی برخوردار بوده و از حدود ۵۲/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۱ مارس ۲۰۱۱ تا کمتر از ۳۵/۴ دلار در هر میلیون بی.تی.یو در تاریخ ۹ مارس ۲۰۱۱ کاهش یافت.

از سوی دیگر، قیمت تک‌محموله گاز طبیعی در بازار اروپا (لندن- ICE) به دلیل تشدید ناآرامی‌ها در لیبی و افزایش نگرانی‌ها درباره عرضه گاز طبیعی این کشور به ایتالیا (از طریق خط لوله) و اسپانیا (به‌صورت LNG) با ۲۳ سنت افزایش طی دوره ۱ مارس ۲۰۱۱ الی ۹ مارس ۲۰۱۱، از حدود ۹۶/۸ دلار در هر میلیون بی.تی.یو تا بیش از ۱۹/۹ دلار در هر میلیون بی.تی.یو طی دوره مذکور افزایش یافته است.

بررسی و تحلیل بازار فرآورده‌های نفتی

قیمت بنزین سوپر بدون سرب و سوخت حرارتی در بورس آمریکا (آتی‌های ماه اول)، طی هفته منتهی به ۱۱ مارس ۲۰۱۱ از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بود. بر این اساس طی هفته گذشته، به رغم تداوم بحران در منطقه خاورمیانه، تشدید ناآرامی‌ها در لیبی به ویژه در مناطق نفت خیز این کشور، افزایش نگرانی فعالان بازار نفت از گسترش ناآرامی‌ها به سایر کشورهای تولیدکننده نفت خصوصا عربستان سعودی، آتش سوزی یک سکوی نفتی در خلیج مکزیک، افزایش تقاضای بنزین آمریکا معادل ۳۰ هزار بشکه در روز و کاهش شدید سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا معادل ۵/۵ میلیون بشکه در هفته منتهی به ۴ مارس ۲۰۱۱، قیمت بنزین سوپر بدون سرب، به دلیل وقوع زلزله بی سابقه در ژاپن و نگرانی از تاثیر آن بر بازسازی اقتصاد جهانی و تقاضای نفت خام و فرآورده‌های نفتی این کشور، انتشار اخبار مربوط به افزایش آمار بیکاری و کسری تراز تجاری در آمریکا، افزایش ارزش دلار در مقابل یورو، کاهش ارزش شاخص‌های بورس در بازارهای جهانی، افزایش امیدواری‌ها به کمک اوپک برای تثبیت بازار نفت، تاکید اعضای اوپک بر وجود نفت کافی در بازار، اعلام آمادگی نیجریه مبنی بر توانایی افزایش تولید نفت خام در صورت درخواست اوپک به منظور جبران کاهش تولید لیبی، اعلام آمادگی آمریکا مبنی بر استفاده از ذخایر استراتژیک نفت در صورت تهدید اقتصاد این کشور به دلیل افزایش قیمت نفت خام و همچنین به تبعیت از بازار نفت خام، از حدود ۰۰۳۹/۳ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۷ مارس ۲۰۱۱ تا کمتر از ۹۸۷۷/۲ دلار به ازای هر گالن در روز ۱۱ مارس ۲۰۱۱ کاهش یافت.

قیمت سوخت حرارتی نیز در بورس نایمکس با توجه به عوامل افزایشی و کاهشی مذکور و همچنین به رغم کاهش قابل توجه سطح ذخیره‌سازی‌های فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل ۴ میلیون بشکه و افزایش شدید تقاضای فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا معادل ۵۰۹ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۴ مارس ۲۰۱۱، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۰۶۵۷/۳ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۷ مارس ۲۰۱۱ تا کمتر از ۰۲۹/۳ دلار به ازای هر گالن در روز ۱۱ مارس ۲۰۱۱ کاهش یافت.

همچنین قیمت‌های آتی‌ گازوئیل اروپا طی دوره مذکور به دلیل انتشار گزارش‌های نامطلوب درباره شاخص اعتباری اسپانیا و تشدید نگرانی‌ها درباره وضعیت اعتباری منطقه یورو و به رغم تشدید بحران لیبی و کاهش تولید نفت خام این کشور و در نتیجه افزایش نگرانی‌ها درباره کمبود عرضه نفت خام در بازار اروپا، از یک روند کاهشی همراه با نوسان برخوردار بوده و از حدود ۱۷۱۹/۳ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۷ مارس ۲۰۱۱ تا کمتر از ۱۱۴۲/۳ دلار به ازای هر گالن در تاریخ ۱۱ مارس ۲۰۱۱ کاهش یافت. طی هفته مذکور، کاهش شدید سطح ذخیره‌سازی‌های بنزین آمریکا معادل ۵/۵ میلیون بشکه، فرآورده‌های میان تقطیر معادل ۴ میلیون بشکه، نفت کوره پسماند معادل ۱۰۰ هزار بشکه و همچنین افزایش تقاضای بنزین و فرآورده‌های میان تقطیر آمریکا به ترتیب معادل ۳۰ و ۵۰۹ هزار بشکه در روز در هفته منتهی به ۴ مارس ۲۰۱۱، از عوامل تقویت‌کننده قیمت فرآورده‌های نفتی و از سوی دیگر، افزایش سطح ذخیره‌سازی‌های سوخت جت آمریکا معادل ۴۰۰ هزار بشکه در هفته منتهی به ۴ مارس ۲۰۱۱، از عوامل تضعیف‌کننده قیمت فرآورده‌های نفتی به شمار می‌روند.

براساس آمار منتشره امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران در روز ۱۰ مارس ۲۰۱۱، قیمت‌های تک محموله فرآورده‌های نفتی در بازارهای جهانی طی دوره ۱ مارس ۲۰۱۱ الی ۹ مارس ۲۰۱۱، از یک روند افزایشی برخوردار بودند. بر این اساس، قیمت تک محموله بنزین سوپر بدون سرب در بازارهای خلیج فارس، مدیترانه، شمال اروپا، آمریکا، ژاپن و سنگاپور به ترتیب به میزان (۰۱/۱۴)، (۲۵/۴۴)، (۲۸)، (۶۳/۲۰)، (۸۴/۱۳) و (۲۸/۱۴) دلار به ازای هر تن متریک طی دوره مذکور افزایش یافته است. لذا میانگین بهای هر تن بنزین سوپر بدون سرب در بازارهای خلیج فارس، مدیترانه، شمال اروپا، آمریکا، ژاپن و سنگاپور طی روز ۹ مارس ۲۰۱۱ در سطوح (۶۸/۱۰۰۵)، (۲۵/۱۰۰۰)، (۱۰۰۱)، (۶۵/۱۰۸۷)، (۳۸/۱۰۴۴) و (۲۷/۱۰۲۷) دلار قرار گرفتند. همچنین بر اساس آمارهای امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، میانگین بهای هر تن گازوئیل در بازارهای خلیج فارس، مدیترانه، شمال اروپا، آمریکا، ژاپن و سنگاپور به ترتیب با (۸۴/۲۳)، (۲۵/۲۸)، (۷۵/۲۵)، (۳۱/۱۶)، (۰۵/۲۷) و (۳۶/۲۴) دلار افزایش نسبت به هفته قبل (۱ مارس ۲۰۱۱)، طی روز ۹ مارس ۲۰۱۱ در سطوح (۴۷/۹۳۶)، (۵۰/۹۵۶)، (۹۵۲)، (۸۷/۹۴۶)، (۹۱/۹۷۴) و (۲۷/۹۵۴) دلار قرار گرفتند. میانگین بهای سوخت جت نیز در همه بازارها با افزایش همراه بود. همچنین قیمت نفت کوره طی دوره مذکور در همه بازارها به استثنای دو بازار ژاپن و سنگاپور با افزایش همراه بود. بر این اساس طی روز ۹ مارس ۲۰۱۱ میانگین بهای هر تن نفت کوره در بازارهای خلیج فارس ۹۲۰ دلار و ۸۲ سنت، مدیترانه ۶۵۴ دلار و ۵۰ سنت، شمال اروپا ۶۴۴ دلار و ۲۵ سنت، آمریکا ۶۳۲ دلار و ۶۴ سنت، ژاپن ۶۴۷ دلار و ۱۳ سنت و در بازار سنگاپور ۶۳۴ دلار و ۸۴ سنت معامله شده است.

منبع: سایت موسسه مطالعات بین‌المللی انرژی (www.iies.org )

*کارشناسان بازار انرژی