دنیای اقتصاد، ارومیه، امیررضا علیار: آذربایجان غربی دارنده رتبه نخست تولید چغندر قند و شکر در کشور با وجود بحث داغ واردات شکر، انبارهای مملو از شکر دپو شده دارد که خریداری برای آنها نیست. تایید و تکذیب‌های وزارتخانه‌های صنعت و معدن و جهاد کشاورزی مبنی بر آزاد بودن یا ممنوعیت واردات شکر به کشور در حالی است که شکرهای دپو شده در انبارهای آذربایجان غربی خریداری ندارد و مشکلاتی را برای تولیدکنندگان مواد اولیه و واحدهای فرآوری این محصولات ایجاد کرده است. آذربایجان غربی یکی از تولیدکنندگان اصلی چغندر قند کشور بوده که با وجود فراز و نشیب‌های فراوان پیش روی تولید این محصول استراتژیک از جمله بحران دریاچه ارومیه و کمبود منابع آبی، عدم پرداخت به موقع مطالبات توسط کارخانه‌های قند و... امسال استان تولیدکننده ۴۱ درصد چغندرقند و شکر کشور شناخته می‌شود.

این در حالی است که متاسفانه کارخانه‌های قند آذربایجان غربی با وجود شکسته شدن رکورد تولید چغندرقند در استان، قادر به پرداخت مطالبات چغندرکاران استان نیستند که این موضوع منجر به تشکیل صف‌های طولانی پشت در کارخانه‌ها شده که در نهایت منجر به کاهش قیمت محصول می‌شود. برخی سیاست‌های نادرست در زمینه تحویل چغندرقند در آذربایجان غربی موجب شده تا حجم زیادی از تولیدات چغندرکاران روی دست آنها بلااستفاده باقی مانده و در مزارع و کنار جاده‌ها زیر بارش برف و باران دپو شده و از بین برود.

عدم صدور مجوز خروج محصول چغندرقند از آذربایجان غربی به دیگر استان‌های کشور و از سوی دیگر کارشکنی کارخانه‌های قند منطقه که به صورت ناعادلانه فعالیت می‌کنند، مشکلات زیادی را برای چغندرکاران به وجود آورده است.

جلوگیری از انباشت و خرمن کردن محصول در مزارع به علت وارد شدن هزینه‌های گزاف به کشاورزان و افت عیار قند در زمان تحویل به کارخانه، نیازمند مدیریت و برنامه‌ریزی دقیق و منسجم توسط کارخانه‌ قند شهرستان برای دپوی چغندرتحویلی و ارسال مازاد محصول به دیگر شهرستان‌ها و استان‌ها است.

نبود ثبات در بازار و عدم اعلام به موقع و پایین بودن قیمت‌های خرید تضمینی محصولات کشاورزی سبب شده که کشاورزان و تولیدکنندگان در این بخش با انبوهی از مشکلات مواجه باشند.

مدیران عامل کارخانه‌های قند آذربایجان غربی مهم‌ترین مشکل درباره عدم پرداخت به موقع بهای چغندر تحویلی کشاورزان را عدم اعلام به موقع نرخ شکر تولیدی از سوی دولت و فروش شکر تولیدی کارخانه به قیمت زیر ۲ هزار و ۱۰۰ تومان و واردات این محصول به‌دلیل ثبت سفارشات در سال گذشته عنوان می‌کنند که باعث کاهش قیمت شکر تولیدی در داخل کشور و پایین آمدن توان مالی کارخانه‌های قند شده است.

پرداخت نشدن به موقع مطالبات چغندرکاران و عدم توان مالی کارخانه‌های قند آذربایجان غربی مشکل امسال و پارسال نیست، این معضل همواره در استان در فصل برداشت چغندرقند وجود داشته و همیشه کشمکش‌های زیادی بین کشاورزان، واحدهای دولتی و جهاد کشاورزی ایجاد می‌شود. با وجود اینکه به گفته معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی آذربایجان غربی شکر تولیدی در آذربایجان غربی در انبارها دپو شده و خریداری ندارد، کارخانه‌های قند استان به‌دلیل تعلل در تحویل چغندرقند توسط کشاورزان معمولا زیر ظرفیت اسمی فعال هستند که این امر نیز یکی از مشکلات این حوزه محسوب می‌شود.

با احتساب تبدیل ۱۴ درصد تولید چغندر قند به شکر، آذربایجان غربی حدود ۴۱ درصد شکر تولیدی کشور را تامین می‌کند و این در حالی است که کارخانه‌های استان توان جذب چغندرقند بیشتر از میزان تولید شده را داشته و می‌توانند تا سقف بیشتری از این مقدار در سال شکر تولید کنند.

شکرهای تولیدی خریدار ندارد

هم‌اکنون پرداخت نشدن به‌موقع مطالبات کشاورزان، بالارفتن هزینه حمل و نقل به‌دلیل تشکیل صف‌های طولانی، پایین بودن توان مالی چغندرکاران و تعلل در پرداخت تسهیلات سرمایه درگردش به کشاورزان از سوی بانک‌ها، واردات شکر به کشور و نبود خریدار شکرهای تولیدی کارخانه‌های قند آذربایجان غربی مشکلاتی را ایجاد کرده است.

از مجموع ۴ میلیون و ۴۰۰ هزار تن محصول چغندر قند تولیدی در کشور و ۷۰۰ هزار تن شکر استحصالی از کارخانجات قند موجود کشوری حدود ۴۱ درصد در آذربایجان غربی تولید می‌شود که امسال نیز با تولید یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن چغندر قند رتبه نخست کشوری را در تولید این محصول به خود اختصاص داده است.

از مجموع یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن چغندر قند تولیدی آذربایجان غربی در سال جاری حدود یک میلیون و ۴۵۰ هزار تن محصول توسط پنج کارخانه قند موجود در سطح استان خریداری شده و ۳۶۰ تن آن نیز به کارخانجات خارج از استان ارسال شده است.

افزایش سطح زیر کشت چغندرقند

رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی گفت: متاسفانه با وجود کم‌آبی دریاچه ارومیه و لزوم کاهش سطح زیر کشت محصولات آب بر در حوضه آبریز، امسال شاهد افزایش ۸ هزار هکتاری سطح زیر کشت چغندرقند در استان بودیم. اسماعیل کریم‌زاده با بیان اینکه مقرر بود ۲۳ هزار و ۴۰۰هکتار از اراضی زراعی زیر کشت چغندرقند برود، ولی ۳۱ هزار و ۹۰۰ هکتار زیر کشت این محصول رفت، ادامه داد: به این منظور میزان تولید امسال چغندرقند استان به یک میلیون و ۸۰۰هزار تن افزایش یافت. وی با بیان اینکه حداکثر ظرفیت جذب چغندرقند توسط ۵ کارخانه قند آذربایجان غربی، یک میلیون و ۴۰۰ هزار تن است، ادامه داد: امسال ۳۶۰ هزار تن به کارخانه قند خارج از استان ارسال شد، ولی از سال آینده با توجه به بحران کم‌آبی دریاچه ارومیه مجوز صدور محصول به خارج از استان صادر نمی‌شود. رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی با بیان اینکه برای رفع مشکل چغندرکاران و با توجه به بحران دریاچه ارومیه، ذرت دانه‌ای و جو بهاره جایگزین کشت چغندرقند در استان می‌شود، ادامه داد: افزایش راندمان تولید برای تامین نیاز کارخانه‌های قند نیز در واحد سطح برنامه‌ریزی شده که امیدواریم عملیاتی شوند.

کارخانه‌ها قادر به پرداخت مطالبات نیستند

کریم‌زاده با بیان اینکه متاسفانه به‌دلیل برخی مسائل از جمله واردات شکر، کارخانه‌های تولید قند و شکر آذربایجان غربی قادر به فروش تولیدات خود نیستند، ادامه داد: توان مالی برای پرداخت مطالبات چغندرکاران موجود نیست که باید مورد توجه ویژه مسوولان کشوری قرار گیرد. وی ارزش ریالی چغندرقند تحویلی توسط کشاورزان به کارخانه‌های قند را ۳ هزار و ۶۶۰ میلیارد ریال دانست و با بیان اینکه تاکنون تنها ۴۵ درصد مطالبات توسط کشاورزان وصول شده است، ادامه داد: باید یارانه ۲۰۰ تومانی واردات شکر را به کارخانه‌ها پرداخت تا شاید بخشی از مطالبات چغندرکاران نیز پرداخت شود. براساس مصوبه کمیته پیگیری مسائل دریاچه ارومیه مبنی برمحدودیت کشت چغندرقند در این حوزه به علت بحران خشکی این دریاچه، از سال ۹۴ چغندرقند به میزان نیاز کارخانه‌های استان کشت و از خروج این محصول جلوگیری می‌شود.

بر این اساس مقرر شده کارخانه‌های قند خارج از استان هیچ نوع قراردادی با آذربایجان غربی نبندند و جهادکشاورزی نیز با همسان‌سازی قراردادها تلاش کند تا تعهدات کارخانه‌ها و پیمانکاران به شکل مطلوب عملی و به حد ظرفیت کارخانه‌ها داخل استان چغندر قند تولید ‌شود.