اپرت پریچهر و پریزاد

روند هنرآفرینی هنرمندان ایرانی در صحنه اپرت(اُپرا)، از سال ۱۳۰۰ به بعد رشد شتابانی پیدا کرد. اجرای اپرت پریچهر و پریزاد نوشته رضا کمال (شهرزاد) و با بازیگری هنرمندان ایرانی و ارمنی گام مهمی در این راستا به شمار می‌رود. اپرت مزبور که در نخستین اعلان (اعلان شماره ۴۵) از آن با عنوان «آپویه لریک یا درام تاریخی مخلوط با موزیک» یاد می‌شود «اثر فکر دقیق آقارضا کمال بوده که «قسمت موزیک پیس مزبور با نهایت دقت به اشتراک چند نفر موسیقیدان ماهر ترکیب شده است و به مساعدت بهترین و برترین آکتور و آکتریس‌های ارامنه به معرض نمایش گذارده می‌شود.» براساس مندرجات اعلان مزبور «تقریبا ۳۰زن و مرد در این نمایش شرکت می‌کنند. رل پریچهر توسط آرتیست مشهور تحصیلکرده اروپا مادام آقابایوف و رل شاه از سوی استاد ماهر مسیو طریان بازی می‌شود. ارکستر در تحت ریاست مسیو اقیناک با بهترین طرزی اداره خواهد شد.»

در اعلان بعدی (شماره ۴۶) مشخصات دقیق‌تری از قسمت‌های موسیقایی اپرت مزبور ارائه می‌شود. اپرت «پریچهر و پری‌زاد» برای نخستین‌بار در آذرماه ۱۳۰۰ (دسامبر ۱۹۲۱) در تهران روی صحنه رفت. این اجرا و همچنین اجرای بعدی آن در دی ماه ۱۳۰۰ (ژانویه ۱۹۲۲) (مطابق با اعلان شماره ۴۷) با استقبال فراوان منتقدان روبه‌رو شد. به همین مناسبت مقاله مفصلی از سعید نفیسی تحت عنوان «شعر و موسیقی» در همان زمان منتشر شد که با این عبارت به پایان می‌رسد: «در نمایش پریچهر و پری‌زاد شاعر و موسیقیدان و آکتورها یعنی به عبارت مختصرتر آرتیست‌های این تئاتر که غیر از شعر و موسیقی چیزی نبوده این مهارت خارق‌العاده و مافوق قدرت را به ظهور رساندند. یعنی مترجم احساس طبیعت که عامل زندگی و روح اجتماع است، واقع شدند و برای حضار چیزی را به زبان موسیقی و شعر که همه ما می‌فهمیم، ترجمه کردند که به هیچ زبان برنمی‌آید.» در آبان سال ۱۳۰۱ و خرداد ۱۳۰۳ اپرت پریچهر و پریزاد مجددا در سالن گراند هتل به اجرا درآمد. براساس اعلان‌های بعدی اجراهای مزبور نیز با استقبال منتقدان روبه‌رو شد.

منبع: بخش از مقاله «سرگذشت اپرت در عصر مشروطیت» نوشته مسعود کوهستانی‌نژاد.