گفته‌ها
این سوال مطرح می‌شود که واکنش بخش سرمایه‌گذاری صنعتی به قطع درآمد نفت تا چه حد نشان از حساسیت داشته و سریع بوده است؟ سال ۱۳۳۲، واردات ماشین‌آلات و تجهیزات تقریبا یک‌سوم سال ۱۳۳۰ بود، چون ایران خودش ـ دست‌کم در زمینه صنایع مدرن ـ ماشین‌آلات و تجهیزات تولید نمی‌کرد، لذا کاهش سرمایه‌گذاری صنعتی بدیهی است. از این بحث دو نتیجه می‌توان گرفت: ۱) سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی در دوره مصدق کاهش یافت و ۲) کمبود ارز باعث رکود شد. گواه این نتیجه‌گیری دوم اینهاست: الف) در سال‌های ۱۳۳۲ و ۱۳۳۳ که دیگر از حس بی‌اطمینانی و بلاتکلیفی ناشی از خطر حزب توده و ناامنی عمومی کشور کاسته شده بود، باز سرمایه‌گذاری رشد چشمگیری نکرد؛ در مورد میزان نفوذ و تاثیر دموکراسی هم همین مدعا را می‌توان مطرح کرد و ب) اگرچه واردات ماشین‌آلات و تجهیزات و در نتیجه سرمایه‌گذاری صنعتی کاهش یافت اما در سال ۱۳۳۱بالغ بر ۳۵۲ شرکت با سرمایه‌ای چشمگیر تاسیس شدند و آغاز به‌کار کردند. فقدان ارز بود که سرمایه‌گذاری؛ به‌خصوص سرمایه‌گذاری صنعتی را؛ محدود کرد حس بی‌اطمینانی و بلاتکلیفی احتمالا عاملی تشدیدکننده بوده است. با این حال این نتیجه‌گیری تجربی است و خوب است پژوهش‌های بیشتری در این مورد انجام شود.
ارسال نظر