جرجانی؛ پدر پزشکی نوین
تا زمان جرجانی، منابع دانش پزشکی دوره اسلامی، چه ترجمه‌های آثار دانشمندان یونانی و چه آثار تالیفی پزشکانِ حتی ایرانی، عموما به زبان عربی بود. کتاب‌های پزشکی فارسی بسیار محدود و عموما هر یک از آنها نخستین اثر فارسی در موضوعات گوناگون پزشکی بودند. این آثار عبارتند از: هدایه المتعلمین (تالیف نیمه دوم سده چهارم ه.ق)، کهن‌ترین پزشکی‌نامه فارسی، نوشته ابوبکر ربیع‌بن احمد اَخَوینی بخاری، الابنیه‌عن‌الحقایق الادویه (تالیف سده چهارم‌ه.ق)، نوشته ابومنصور موفق‌بن علی هروی، دانشنامه حکیم مَیسَری (تالیف ۳۷۰ه.ق)، نورالعیون فی امراض‌العین و اسباب‌ها و علاجات‌ها (تالیف ۴۸۰ه.ق)، کهن‌ترین چشم پزشکی‌نامه فارسی، نوشته ابوروح محمدبن منصوربن ابوعبداللّه جرجانی مشهور به زرین‌دست و چند رساله کوتاه از ابن‌سینا، از جمله رسائل رگ‌شناسی و حفظ‌الصحه. در حالی که «ذخیره خوارزمشاهی» چه از نظر شمول دانش پزشکی و چه از نظر وسعت و دامنه مطالب، به تنهایی از مجموعه این آثار مهم‌تر و بزرگ‌تر است. یکی از مهم‌ترین و علمی‌ترین پژوهش‌های انجام شده در باره کتاب ذخیره خوارزمشاهی، بررسی بخش چشم پزشکی این کتاب است که توسط تی‌یری دو کروسل محقق و پزشک فرانسوی انجام داده است.
