اشغال ایران توسط متفقین

نوشیروان کیهانی‌زاده: ششم آگوست ۱۹۴۱ (۱۵مرداد ۱۳۲۰)، پس از رسیدن افراد لشکر ۹ هند مرکب از نظامیان انگلیسی و هندی به بصره و ۱۸ روز پس از صدور اولتیماتوم‌های لندن و مسکو خطاب به ایران، آنتونی ایدن وزیر امور خارجه وقت انگلستان پارلمان این کشور را برای حمله نظامی به ایران (تلویحا) توجیه کرد. ایدن که در این روز در جلسه پارلمان حاضر شده بود، گفت که ایران به سنگرگاه ستون پنجم آلمان تبدیل شده و گروهی از آلمانی‌ها با برنامه و طرح ویژه به ایران اعزام شده‌اند و خود را برای ضربه زدن به منافع حیاتی و دیرین انگلستان آماده می‌کنند، بسیاری از ایرانیان از جمله برخی مقامات دولتی را با خود همراه ساخته‌اند و ایرانیان فارغ‌التحصیل مدارس عالی آلمان هم با آنان هستند. ایران که طبق گزارش‌های دریافت شده، با هیتلر ساخت و پاخت‌های نظامی محرمانه دارد به صورت یک مرکز نظامی و جنگ نامرئی علیه ما درآمده است. ایدن بدون وارد شدن به جزئیات (زیرا جلسه پارلمان علنی بود) خطاب به نمایندگان گفت: تنها به این رقم توجه و روی آن تامل کنید که در سال جاری (۱۹۴۱)، دانشکده افسری ارتش ایران یکهزار فارغ‌التحصیل داشته است.

مورخان تاریخ جنگ جهانی دوم عموما در تالیفات خود نوشته‌اند که با وجود انتشار مذاکرات جلسه پارلمان انگلستان در روزنامه‌های این کشور که باید مقامات دولت ایران آن را یک هشدار تلقی و کشور را آماده دفاع می‌کردند، در تهران حرکتی مشاهده نشد و امور حالت عادی را از دست نداد و این وضعیت دال بر آن است که مقامات مربوط، جزئیات اظهارات ایدن و منظور از آن را به رضاشاه که فرمانده کل قوا نیز بود منتقل نکرده بودند.

روزنامه‌های تهران که عمدتا اخبار خارجی خود را از خبرگزاری تحت کنترل دولت (آژانس پارس) دریافت می‌کردند، از انتشار مشروح مذاکرات پارلمان انگلستان غفلت کرده بودند یا تعمد داشتند که راه خیانت باز ماند و افراد ارتش انبوه ایران در زمانی که به آنان نیاز بود مرخص شدند و به خانه‌هایشان رفتند و کشور بزرگ و کوهستانی ایران توسط چند هزار نظامی درجه دوم و فرسوده خارجی و بدون مقاومت چشمگیر اشغال شد و مسیر تاریخ آن تغییر کرد.