سازه چادری غرفه آلمان در اکسپو مونترال اکسپوی 67/ پاویون آلمان- فرای

گروه تاریخ و اقتصاد: نقطه عطف حیات حرفه‌ای فرای اوتو، برنده جایزه پریتزکر ۲۰۱۵، حدود پنجاه سال قبل و در اکسپو ۶۷ مونترال شکل گرفت.

اوتو با همکاری رالف گوتبراد متصدی پاویون جمهوری فدرال آلمان بود. او در طراحی این پاویون از یک سازه چادری استفاده کرد تا تجربیاتش در زمینه معماری با سازه‌های سبک را در عرصه‌ جهانی به نمایش بگذارد. در کنار بیوسفر فولر (پاویون آمریکا) و هبیتات ۶۷ سفدی، پاویون آلمان نقش مهمی در بازنمود روحیه مدرن متاخر در اکسپو۶۷ ایفا کرد: استفاده از تکنولوژی، پیش‌ساختگی و تولید انبوه برای خلق سویه‌ای انسان‌‌دوستانه برای معماری.

این مجموعه چشمگیر در اکسپو ۶۷، نمایشی از اوج بهبودگرایی مدرنیسم و هم‌زمان آواز قوی تراژیک آن بود. از آن زمان تا به امروز دنیا چنین نمایش بی‌همتایی از معماری نوآورانه را به خود ندیده است. عقبه شیفتگی اوتو به سازه‌های کششی، به تجربیات او طی جنگ جهانی دوم بازمی‌گردد. او در دوران‌ خدمت اجباری در نیروی‌ هوایی آلمان نازی (لوفت‌وافه) و در مقام خلبان، در نزدیکی شارتر فرانسه به اسارت درآمد. در این مدت اوتو با استفاده از مصالحی که در دسترس بود، به ساخت سرپناه‌هایی خیمه‌مانند برای زندانیان می‌پرداخت. او با پایان جنگ، این تجارب را در مسیر حرفه‌ای معماری دنبال کرد و قابلیت‌های آنها را برای کاربست در مقیاسی صنعتی مورد تحقیق قرار داد. فرض ساده اوتو درباره طراحی، یعنی خلق یک معماری با حفظ و پاسداشت منابع، هوش ساختاری و کارآیی ساخت‌وساز، در فرهنگ‌ اندیشه‌ورز و مثبت‌اندیش‌ دهه ۵۰ و ۶۰ با استقبالی گرم مواجه شد.

وی بر این باور بود که سازه‌های پیشنهادی او، درست به مانند گنبدهای ژئودوزیک فولر، راهکاری معمارانه، ارزان، ماندگار و به شدت انعطاف‌پذیر بودند. حساسیت‌های اوتو نسبت به نیازهای انسان همیشه در حال تغییر، سبب شد تا او نیاز به وجود سازه‌های موقت را مطرح کند؛ سازه‌هایی که به‌راحتی مونتاژ، پیاده و بازیافت می‌شوند. این سازه‌ها که با اجزای محدود خود به‌راحتی با هر سایتی تطبیق می‌یابند، نوعی ساده‌سازی رادیکال از شیوه‌های سنتی ساخت‌وسازند که استحکام و ماندگاری در آنها از ارزش زیادی برخوردار است.

وضعیت پیچیده توپوگرافی در سایت پاویون و منظر زمین آن، زیبایی ذاتی روابط طبیعی ریاضی‌وار و کالبدی را در خود داشت. فرم پاویون نمودی از بازی با بخش پارچه‌ای سازه و کنترل نیروهای وارد بر آن با مداخله‌ای حداقلی است. سازه با استفاده از شبکه‌ای کابلی و آهنی از پیش‌ تنیده ساخته شده و غشایی شفاف از جنس پلی‌استر آن را در بر گرفته بود. بخش پارچه‌ای سازه در چند نقطه با زمین تماس داشت و دوباره از همان نقاط به سمت بالا اوج می‌گرفت. سیستم مورد استفاده اوتو از لحاظ فنی بسیار پیچیده و از منظر مفهومی به شدت ساده بود.

در واقعیت پاویون آلمان فراتر از یک خیمه -ابتدایی‌ترین سازه بشری- بزرگ بود. در فضایی که از فرم‌های محصول فناوری دیجیتال اشباع شده و در نتیجه سازه‌هایی به شدت پیچیده‌تر از پاویون آلمان خلق شده است، به سختی می‌توان به ستایش مرزهایی پرداخت که اوتو با طراحی‌اش در عصر پیش از کامپیوترها پیش‌روی مهندسان گشود. اما مداقه در وجه فرمی یا سازه‌ای اثر اوتو، در واقع بازبینی باور مهمی است که محرک اکتشافات فرمی او بود. همان‌طور که تام مین اخیرا اشاره کرده، این انسان‌دوستی تکنولوژیک «رفته‌رفته و همزمان با ورود به عصر دیجیتال معنا خواهد یافت».

منبع: سایت اتود- سامانه ارتباطی و اطلاع‌رسانی معماران معاصر