آرشیو روزنامه شماره ۵۹۴۲ دنیای اقتصاد

اخبار تاريخ و اقتصاد - روزنامه شماره ۵۹۴۲

گره‌گشایی از آینده مبهم بشر

دنیای اقتصاد -گروه تاریخ و اقتصاد: پروفسور پیتر خیل (۱۹۶۶- ۱۸۸۷) مورخ نامی هلندی از ۱۹۱۹ تا ۱۹۳۵ استاد تاریخ هلند در دانشگاه لندن و از ۱۹۳۶ تا ۱۹۵۸ استاد تاریخ جدید در دانشگاه اوترخت هلند بود. او تحصیلات خود را در دانشگاه لیدن به انجام رساند و از آنجا درجه دکترا در تاریخ گرفت. در ۱۹۱۳ با سمت خبرنگاری یکی از روزنامه‌های روتردام به لندن رفت و ۶سال نخست اقامت در انگلستان را در میان جوش و خروش جنگ جهانی اول گذراند. پس از جنگ به استادی کرسی نوبنیاد تاریخ هلند در دانشگاه لندن برگزیده شد و سال‌ها در این مقام به تدریس و نیز نوشتن درباره تاریخ پرداخت. آرنولد توینبی، یکی از بزرگ‌ترین مورخان معاصر جهان و واضع نظریه‎‌ای جدید درباره نحوه شکل‌گیری و زوال تمدن‌های بشری است. او برای هر تمدن چهار مرحله برمی‌شمرد. مرحله اول: به وجود می‌آید. مرحله دوم: به پیش می‌رود. مرحله سوم: با فراز و فرودهایی، توسعه می‌یابد مرحله چهارم: فرومی‌پاشد. برنامه جهانی بی‌بی‌سی در چهارم ژانویه و هفتم مارس سال۱۹۴۸ مناظره‌ای با عنوان «آیا می‌توانیم الگوی گذشته را بدانیم؟» میان پروفسور خیل و توینبی به‌صورت زنده ترتیب داد و پخش کرد که در موخره کتاب «استفاده و سوءاستفاده از تاریخ» اثر خیل با ترجمه حسن کامشاد متن کامل آن درج شده است. در اینجا بخش اول آن مناظره از نظرتان می‎‌گذرد:
کیش چگونه جایگزین سیراف شد

سیراف تا اواخر عصر آل بویه مرکز عمده بازرگانی خلیج‌فارس بود تا اینکه پس از انقراض آل بویه، سلاجقه کرمان بر خلیج‌فارس مسلط شدند و در جزیره کیش قلعه و شهر جدیدی ساختند. عمادالدوله تورانشاه، سلطان سلجوقی کرمان براهمیت این جزیره افزود و آن را مرکز بازرگانی خلیج فارس ساخت.
خرابه‌های سیراف

امروز از بندر سیراف تنها خرابه‌هایی در کنار دهکده‌ای به نام دهکده طاهری باقی مانده است. به‌دلیل اهمیتی که این شهر در ابتدای شکل گرفتن مدنیت اسلامی در ایران داشته است، باستان شناسان از سال۱۹۶۶ به حفاری در محل خرابه‌های آن پرداختند و حاصل کار آنان پیدا شدن بقایای مجموعه شهری مهمی است که برای ترسیم شکل شهر ایرانی در قرن‌های هشتم تا دهم میلادی ماخذی بی‌همتا و قابل تامل است. در سده نهم و دهم میلادی سیراف شهری با اهمیت و مرکز فعالیت‌های تجاری بود. بندر سیراف سرزمین ایران را به هند، چین، آفریقا و دریای سرخ مربوط می‌کرد. در حدود سده یازدهم میلادی زلزله شدید شهر را ویران و خالی از سکنه ساخت. در سده چهاردهم از نو برخی نقاط آن مسکون شد و سپس در سده پانزدهم به کلی زندگی شهری از آن رخت بست.