دنیای اقتصاد -گروه تاریخ و اقتصاد:
عیلامیها از نخستین اقوامی به شمار میروند که دارای نظام حقوقی نانوشتهای بودند که سراسر قلمرو آنها را در بر میگرفت؛ سرزمین گستردهای که از خوزستان و سواحل خلیجفارس و لرستان و پشتکوه گرفته تا سرزمین بختیاری و ایلام امروزی را شامل میشد. در گستره جهانی نیز حدود ۲هزار سال پیش از میلاد مسیح مجموعه قوانین موسوم به «ارنامو» تالیف و تدوین شد که احتمال میرود نخستین مجموعه قوانین مکتوب جهان باشد.
در حکومت قاجار کلانتر، کدخدا، داروغه، سردمدار، عسس، گزمه و... از مناصبی بودند که تا سالهای میانی حکومت ناصرالدینشاه و قبل از تشکیل پلیس به شیوه نوین، عهدهدار نظم و امنیت در کشور بودند. آنها برای کشف جرائم و دستگیری مجرمان تلاش میکردند، ولی بهدلیل نبود تخصصهای لازم و آموزش و امکانات اولیه همیشه در این کار ناکام بودند.
دکتر مصدق موقعی که در مدرسه علوم سیاسی تدریس می کرد کتابخانه شخصی خود را به آنجا بخشید. کتابخانه آن مرحوم حاوی مقداری کتابهای چاپ سنگی ایران و هند بود. دیگر کتابهای حقوقی بود که از اروپا تهیه کرده بود. این قسمت حاوی دوره منشورات حقوقی دالوز Dalloz و سیری Sirey و نظایر آنها بود. همه آن کتابها به مهر اهدایی او و به رنگ سرخ ممهور شده بود.
امروز فشردگی فزاینده زمان و مکان بر کسی پوشیده نیست. روشن است که سرعت زمان آنقدر بالاست که غفلت از روند کلی تحولات جهان به منزله حصرکردن خود در یک روایت بومی و طفره از روایتهای نوین و امتناع از گفتوگو است. قطار زمان در گستره کلان، فارغ از قلمروهای متفاوت فرهنگی، سیاسی و اجتماعی شتابان پیش میرود. فرقی نمیکند که یک جامعه در کجا ایستاده یا چه رویکردی به عصر دیجیتال داشته باشد.