«دنیای‌اقتصاد» بازار سنگ‌های نیمه‌قیمتی را بررسی می‌کند
تولید از سلیقه تقاضا جا مانده‌است
تولیدکنندگان از سلیقه مردم عقب ماندند
هرکس به بازار سر زده‌باشد درحال گذر نگاهی به ویترین‌هایی که از انگشتر و گوشواره و گردنبند بدل پر شده انداخته‌است. بدلیجاتی که به گفته یکی از کسبه «کیسه‌ای وارد می‌شود و دانه‌ای فروخته می‌شود.» این درحالی است که تا چندی پیش زیورآلاتی که از سنگ‌های طبیعی و قیمتی ساخته می‌شد جایگاه خاصی در بین مردم داشت که متاسفانه در حال‌حاضر سنگ‌های مصنوعی چینی این جایگاه را کسب کرده‌است. یکی از اعضای اتاق بازرگانی تهران می‌گوید اصلی‌ترین دلیل این عقب‌ماندگی در بازار عدم همراهی تولیدکنندگان با سلیقه و ذائقه نو و تازه مردم است.
بی‌نظیر اصفهانی درباره بازار سنگ‌های نیمه‌قیمتی به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «متاسفانه بازار بسیار کوچک شده‌است.» عضو اتاق بازرگانی تهران درباره شرایط تولید محصولات زینتی با سنگ‌های نیمه‌قیمتی می‌گوید: «متاسفانه به‌رغم سال‌های گذشته که برای مشتری ایرانی جنس و نوع سنگ بسیار مهم بود، در حال‌حاضر مشتری تنها به‌دنبال زیبایی است، حتی اگر این زیبایی تقلبی باشد.» به گفته این تولیدکننده حتی رنگ سنگ‌های نیمه‌قیمتی هم روی قیمت آنها تاثیر دارد «بسیاری از مشتری‌ها دیگر به کیفیت توجه نمی‌کنند که دو دلیل دارد؛ اول قدرت پایین جیب مردم و دوم جنس‌های چینی.» به گفته اصفهانی بخش زیادی از زیورآلات تقلبی که در بازار است به صورت قاچاق وارد می‌شود و «نه دولت از عرضه آنها در بازار سود می‌برد و نه مصرف‌کننده، تنها قاچاقچی سود می‌کند. از طرفی به سبب افزایش قیمت سنگ‌های نیمه‌قیمتی تهیه و خرید آنها برای بسیاری از مردم سخت شده، برخلاف گذشته که این سنگ‌ها در سبد خرید بخش قابل‌توجهی از مردم جا داشت.» این تولیدکننده می‌گوید؛ از دوسال پیش قیمت سنگ‌های نیمه‌قیمتی بیشتر از دوبرابر رشد کرده‌است: برای مثال سنگ فیروزه با وزن ۴ گرم که دو سال پیش بین ۲۰ تا ۳۰ هزار تومان می‌خریدیم امسال به ۶۰ تا ۷۰ هزار تومان رسیده است. به همین دلیل مجبور شدیم حاشیه سودمان را برای بعضی محصولات تا ۱۵ درصد کاهش دهیم درصورتی‌که تاپیش از این حاشیه سود ما ۳۰ درصد بود.»
اصفهانی یکی از دلایل تغییر ذائقه مشتری ایرانی را طرح‌های قدیمی می‌داند: «بسیاری از محصولاتی که در بازار است از طرح‌های قدیمی ساخته شده و کارهای مدرن عرضه نمی‌شود. وضعیت بازار به‌گونه‌ای شده که سنگ‌های قیمتی یا با طرح‌های قدیمی پافیلی فروخته می‌شوند یا طرح‌های مدرن با سنگ‌های تقلبی. اما برخی از همکارها که محصولات خود را با طرح‌های مدرن به بازار روانه کردند با استقبال قابل‌توجهی روبه‌رو شده‌اند.»
به عقیده اصفهانی اگر طرح‌های مدرن با سنگ‌های نیمه‌قیمتی ایرانی مثل فیروزه وارد بازار شود «می‌تواند بخش قابل‌توجهی از تقاضای بدلیجات را پاسخ دهد. متاسفانه ذائقه مشتری ایرانی هم تغییر کرده و بیشتر دنبال خودنمایی محصول است تا کیفیت. برای مثال در بسیاری از محصولاتی که با پلاتین ساخته می‌شود مشتری تقاضای طلایی کردن آن را دارد که با روکش رادیوم محصول را باب سلیقه مشتری درآوردیم.» این عضو اتاق بازرگانی تهران معتقد است در صورتی‌که کارگاه‌های تولیدی وزن محصول را کاهش دهند و آن را با طرح‌های مدرن به بازار عرضه کنند «می‌توان به جان گرفتن بازار دوباره امیدوار بود. با کاهش وزن، قیمت محصول پایین می‌آید و آن‌وقت می‌توان با بدلی‌های چینی رقابت کرد. همینطور طرح‌های مدرن باعث می‌شود جوانان به بخشی از تقاضای بازار بدل شوند، نکته‌ای که یکی از مشکلات بازار کنونی است. متاسفانه مردم از محصولات گرانبهایی که در کشور تولید می‌شوند بی‌خبر هستند، همینطور چین جایگاه ایران در بازار سنگ‌های قیمتی را تسخیر کرده‌است. همانطور که جایگاه فرش و پسته ایرانی از دست رفت.» این درحالی است که بسیاری از صادرکنندگان، دیپلماسی تجاری ایران در بازار جهانی را عملا شکست‌خورده می‌دانند.
مواد اولیه؛ وابسته به نرخ جهانی
بی‌نظیراصفهانی درمورد بازار مواد اولیه این صنعت به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: «معمولا از فلزاتی مثل پلاتین، نقره، مس و برنج استفاده می‌شود که قیمت این اقلام به بازار جهانی وابسته است. البته تا پیش از تحریم‌ها شمش نقره سوئیسی به کشور وارد می‌شد که الان از نمونه ایرانی آن استفاده می‌کنند.» این عضو اتاق بازرگانی درباره نقش دولت در این صنعت می‌گوید: «این صنعت قابلیت ورود ارز و ثروتی زیاد به کشور را دارد و دولت فقط باید زمینه را مهیا کند، چون شروع به‌کار در این صنعت به سرمایه زیادی احتیاج دارد. اگر دولت تسهیلاتی برای کسانی که قصد فعالیت در این بخش را دارند ارائه می‌داد قسمت بزرگی از مشکلات حل می‌شد. البته نمی‌توان از بازاریابی و دیپلماسی تجاری دولت گذشت. سنگ‌های نیمه‌قیمتی کشور نیاز به برندینگ در بازارهای جهانی دارد که کشور دیگری توانایی تسخیر جایگاه ایران را نداشته‌باشد که متاسفانه فعلا شاهد چنین برنامه‌هایی نیستیم.»
این تولیدکننده کف قیمتی محصولات خود را ۱۵۰ هزار تومان و سقف قیمتی را یک‌میلیون و ۵۰۰ هزار تومان اعلام کرد: «معمولا گوشواره‌هایی که تنها از نقره در آنها استفاده شده کمترین قیمت را دارند و محصولاتی که از سنگ‌های گرانبها مثل فیروزه و فلز نقره یا پلاتین در آن استفاده شده گران‌ترین محصولات هستند.»
با توجه به قیمت‌هایی که این تولیدکننده گفت، به‌نظر می‌رسد بازار سنگ‌های نیمه‌قیمتی با توجه به طراحی‌های مدرنی که روانه بازار می‌شود توان جایگزینی بازار بدلیجات و حتی طلا را دارد. گزارش‌های میدانی «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد با افزایش قیمت طلا، علاوه براینکه از فروش کسبه به‌شدت کاسته شده، میزان فروش طلای خانگی هم افزایش یافته است. با این شواهد محصولاتی که از نقره و سنگ‌های نیمه‌قیمتی تولید شده‌اند اما قیمت بسیار پایین‌تری دارند، نمونه و گزینه خوبی برای مشتریانی است که قصد خرید جنسی گرانبها و ارزشمند را دارند.
متاسفانه با وجود ظرفیت بالایی که کشور برای رقابت در این صنعت دارد ایران از بازار ۷۰۰ میلیارد دلاری گوهرهای ارزشمند و سنگ‌های قیمتی سهم ناچیزی دارد اما کسب سهم یک درصدی به ارزش ۷/ ۹ میلیارد دلار در چارچوب برنامه توسعه صادرات برای این صنعت دیده‌شده است.
