گزارش «دنیای‌اقتصاد» از بازار شیرخشک
نوسان در عرضه شیرخشکهای خاص به بازار
در ماه‌های اخیر، بازار محصولات اصلی شیرخشک مشکلی در زمینه عرضه نداشته و صرفا قیمت‌ها در چند نوبت و متناسب با افزایش عمومی قیمت خوراکی‌ها و لبنیات افزایش یافته‌است، اما دسترسی به شیرخشکهای خاص رژیمی، با فراز و نشیب‌هایی همراه بوده است. دلایل متعددی برای نوسان بازار شیرخشکهای خاص ذکر شده است. برخی معتقدند که تفاوت قیمت داخلی و خارجی این محصول، به قاچاق معکوس منجر می‌شود و برخی دیگر، از افزایش مصرف شیرخشک رژیمی به دلیل نسخه‌نویسی نامتعارف پزشکان سخن می‌گویند. هر چند داروخانه‌دارانی که خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» از آنها جویای مساله شده، این دو دیدگاه را تایید نمی‌کنند. آنها معتقدند که نیاز کشور به شیرخشک رژیمی با میزان دریافتی داروخانهها برابر نیست. یک کارمند داروخانه در این‌خصوص با اشاره به اینکه در چندین‌ماه گذشته در هر داروخانه نزدیک به ۴ قوطی شیرخشک رژیمی توزیع می‌شود که با توجه به حجم تولدها و نیاز نوزادان تازه متولدشده به این شیرخشک‌ها، پاسخگوی متقاضیان نیست.
وی با رد این ادعا که مشکل این شیرخشک‌ها به دلیل قاچاق است گفت: در چند سال‌اخیر توزیع این شیرخشک‌ها فقط با کدملی و ثبت مشخصات دریافت‌کننده ممکن بوده و احتمال قاچاق بسیار کم است. مشکل خانواده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها زمانی حادتر می‌شود که برخی اوقات حتی شیرخشکهای رژیمی نیز کمیاب می‌شوند و مردم برای حل مشکل خود مستاصل می‌شوند. این مساله در داروخانه‌های دور از مرکز که به‌صورت مستقیم با کارخانه‌ها در ارتباط نیستند، حادتر است، اما در عین حال برخی داروخانهها دسترسی بیشتری به شیرخشکهای رژیمی دارند که از عدم‌شفافیت و دسترسی منصفانه در نظام توزیع، حکایت دارد. نسترن عبادی کارشناس فرآورده‌های طبیعی در این‌خصوص می‌گوید: بر اساس تعاریف بین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌المللی، شیرخشکهای رژیمی فرمولاسیون‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های ویژه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای دارند که توسط پزشک متخصص برای کودکان دارای بیماری‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های زمینه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای از جمله مشکلات آلرژیک، متابولیک، گوارشی و غیره تجویز می‌شوند، بنابراین به دلیل ماهیت خاص این فرآورده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها، مشکلات موجود در مسیر واردات آنها از سوی کشورهای تامین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کننده، تخصیص ارز دولتی به آنها و به‌دنبال آن خارج‌شدن این اقلام از زنجیره تامین و ورود به بازار آزاد انتظار توزیع بی‌حد و مرز آنها مشابه با شیرخشکهای معمولی را در بازار دارویی نداریم. از سوی دیگر تجویز غیرمنطقی و یا مصرف خودسرانه این اقلام در کودکان نیز خود عامل دیگری برای ایجاد کمبود در بازار دارویی بوده است.
این اظهارات در حالی بیان می‌شود که شیرخشک متابولیک برای کودکان نیازمند درب منزل ارسال می‌شود و برخی دیگر، از طریق نسخه الکترونیک داروخانه توزیع می‌شود. همچنین سامانه تی.تک سازمان غذا و دارو، تمام محموله‌های شیرخشک اعم از خاص رژیمی و عادی را تا مرحله فروش به مشتری نهایی رصد می‌کند. این ساختار توزیع، خود مانع از قاچاق سازمان‌یافته شیرخشک می‌شود. خروج شیرخشک رژیمی از کشور، به تعداد محدودی است که به‌صورت مسافری از ایران برای مصارف خانواده‌های ایرانی خارج کشور ارسال می‌شود.
سلطه لاکتوز بر بازار شیرخشک
به‌رغم اینکه در روزهای گذشته برخی از داروخانهها دسترسی بهتری به شیرخشکهای رژیمی پیدا کرده‌اند، اما هنوز این مساله به‌طور فراگیر حل نشده است. همچنین از هفته گذشته، توزیع شیرخشک بدون لاکتوز در بازار نیز با اختلال‌هایی مواجه شده است. قند موجود در تمام شیرها لاکتوز نام دارد. لاکتوز شیر انسان، گاو، گوسفند و حتی بز با هم تفاوت دارد و بدن انسان‌ها به‌ویژه کودکان و سالمندان، مکانیزم‌های متفاوتی هم برای هضم این لاکتوزها دارد تا آنها را به واحدهای گلوکز تقسیم کند. این واحدهای گلوکز در صورت هضم، به مسیر متابولیک بدن وارد می‌شود و انرژی تولید می‌کند. آنزیمی که لاکتوز را هضم می‌کند، لاکتاز نام دارد. عدم‌وجود این آنزیم می‌تواند باعث شود که هنگام مصرف شیر و یا محصولات لبنی، بدن نتواند لاکتوز را تحمل کند و دچار مشکل شود. بیش از ۸۰درصد بزرگسالان و درصد بیشتری از کودکان، توان هضم لاکتوز را به میزان کافی ندارند و به همین دلیل در صورت استفاده از شیر یا شیرخشک لاکتوزدار، دچار دل‌درد، بیرون‌روی و حتی آسیب جداره روده می‌شوند. این مسایل، اهمیت بازار شیرخشک بدون‌لاکتور موسوم به FL را نشان می‌دهد.
آخرین قیمت‌ها
تغییرات قیمتی شیرخشک، شیرخشک نان ۱ نستله اوپتی‌پرو برای نوزادان صفر تا ۶ماه ۴۰۰ گرم را به ۳۸هزار‌تومان رسانده است. همین محصول با برند ببلاک ۳۵هزار و ۵۰۰تومان قیمت خورده است. شیرخشک نوتریشیا آپتامیل معادل ۴۴هزار‌تومان و شیرخشک گیگوز نستله ۲۶هزار‌تومان به فروش می‌رسد. با این حال شیرخشک‌هایی که به‌صورت محصول نهایی و قوطی‌شده وارد کشور می‌شوند، قیمت‌هایی به مراتب بالاتر دارند. شیرخشک هیپ ارگانیک کمبیوتیک در قوطی ۳۵۰ گرمی، قیمتی معادل ۲۴۳هزار‌تومان دارد. شیرخشک ۴۰۰گرمی بز گلدن‌گات نیز ۳۹۹هزار‌تومان به فروش می‌رسد. شیرخشک سیمیلاک گلد در بسته‌بندی ۸۰۰ گرمی، ۶۲۵هزار‌تومان قیمت خورده است.
