در پیش‌نشست همایش ملی «بازشناسی چالش‌های رشد اقتصادی در ایران» مطرح شد
زیان بی‌توجهی به توسعه هوش‌مصنوعی
دکتر محمد سلطانی‌فر، اولین سخنرانی پیش‌نشست سخنان خود را با عنوان «چالش‌های بخش‌خصوصی در توسعه اقتصادی با تاکید بر استارت‌آپ‌ها» ارائه کرد.
وی گفت: شکل‌گیری استارت‌آپ‌ها توانست در بسیاری از کشورها تبدیل به روندی برای توسعه و پیشرفت کسب‌وکارها و توسعه در امور اقتصادی آنها شود. متاسفانه در کشور ما این جایگاه نتوانست تبدیل به پدیده‌ای توسعه‌بخش شود. بررسی دلیل عدم‌موفقیت استارت‌آپ‌ها می‌تواند به آینده روشنی برای فعالیت این پدیده تبدیل شود.
سخنران بعدی این پیش‌نشست دکتر حسین امامی بود که به موضوع «تاثیر هوش‌مصنوعی بر رشد اقتصادی؛ فرصت‌ها و نگرانی‌ها» پرداخت.
به گزارش«ایسنا» وی با تاکید بر این مساله که برای دستیابی به رشد اقتصادی و رفع موانع تولید نباید از هوش‌مصنوعی غافل شد، ادامه داد: کم توجهی ایران در زمینه بهره‌گیری از هوش‌مصنوعی، خسران قابل‌توجهی به اقتصاد کشور خواهد زد. هوش‌مصنوعی موجب افزایش رشد اقتصادی، افزایش تولید، ارائه خدمات بهتر و همچنین افزایش بهره‌وری خواهد شد. در عصر فراگیر شدن هوش مصنوعی، اقتصاد کشورهای در حال توسعه توانایی رقابت با اقتصادهای پیشرفته را نخواهند داشت و به یک جامعه فرسوده و بی‌مصرف تبدیل می‌شوند. انقلاب چهارم صنعتی به واسطه هوش‌مصنوعی در سال ۲۰۳۰ میلادی به اوج خود خواهد رسید که این یک زنگ خطر و هشدار برای کشور ماست که اگر زودتر به این موج نرسیم در آینده یکی از کشورهای عقب افتاده خواهیم شد، لذا مقامات دولتی و مسوولان و برنامه‌ریزان باید در کنار فعالیت جاری‌شان در نگاهی آینده‌نگرانه بر هوش‌مصنوعی تمرکز کنند و سند توسعه استراتژی‌های ملی هوش‌مصنوعی تدوین شود.
با توسعه هوش‌مصنوعی «رشد اقتصادی» و «بهره‌وری» به شکل فزاینده‌ای افزایش پیدا می‌کند.امامی با بیان اینکه نگرانی عمده درباره اشتغال و گسترش میزان بیکاری در آینده است، تصریح کرد: هوش‌مصنوعی می‌تواند بر دستمزد، توزیع درآمد و نابرابری اقتصادی تاثیر بگذارد. همچنین در زمان فراگیری هوش‌مصنوعی در چند سال آینده شاهد کارکنان خودکارفرما هستیم که وابستگی سازمانی ندارند، بلکه می‌توانند هم‌زمان برای چند شرکت فعالیت کنند. از طرفی دیگر هوش‌مصنوعی باعث از بین رفتن بسیاری از مشاغل خواهد شد ولی در عوض، مشاغل جدید دیگری مرتبط با هوش‌مصنوعی پدید خواهند آمد. مشاغل باید بتوانند بین رشته خود و توانایی هوش‌مصنوعی یک عامل ارتباطی پیدا کنند تا از تکنولوژی عقب نیفتند و شغل‌شان را حفظ کنند. به‌نوعی بتوانند کار کردن را به ماشین‌ها سپرده و بیشتر به فکر برطرف کردن نیازها و خلاقیت و نوآوری باشند.
وی نرخ از بین رفتن مشاغل را متفاوت دانست و گفت: پژوهش‌های مختلف نشان داده است برخی از مشاغل همچون مشاغل بازاریابی تلفنی، داور مسابقات ورزشی، صندوق‌دار فروشگاه، گارسون‌ها، راهنمای گردشگران، نانواها، راننده‌های اتوبوس، کارگران ساختمانی و ماموران حراست و حفاظت از بین خواهند رفت.
امامی درباره تاثیر هوش‌مصنوعی بر روزنامهنگاری و رسانه‌ها گفت: رسانه‌های مشهور بین‌المللی تنها کار خبرنویسی و تنظیم اخبار را به هوش‌مصنوعی نسپردند بلکه روند راستی‌آزمایی خبرهای دریافتی، حذف خبرهای جعلی، خلاصه کردن از متون و نظارت بر بخش نظرات مخاطبان را هم به هوش‌مصنوعی واگذار کرده‌اند که این امر موفق بوده است.
جایگاه شبکه ملی اطلاعات در نظام توسعه‌‌ای ایران
در ادامه پیش‌نشست، دکتر حمید ضیایی‌پرور سخنرانی خود با عنوان «جایگاه شبکه ملی اطلاعات در نظام آینده توسعه اقتصادی و اجتماعی ایران» را ارائه کرد.وی درباره شبکه ملی اطلاعات گفت: این شبکه زیرساخت ملی فضای‌مجازی کشور است و خود از سه لایه بنیادین تشکیل شده است: لایه زیرساخت، لایه خدمات و لایه محتوا.
در لایه زیرساخت، دو بخش اپراتورهای ارتباطی و مراکز داده قرار دارند که کار اصلی‌شان متصل کردن کاربران نهایی به شبکه است. لایه خدمات به دو لایه خدمات پایه و خدمات کاربردی تقسیم می‌شود. در لایه خدمات پایه، نرم‌افزارهای سیستم‌عامل و امنیت شبکه و سرور قرار دارند و در لایه خدمات کاربردی، مرورگرها، جست‌وجوگرها، پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی، خدمات نقشه و مکان و میلیون‌ها اپلیکیشن خدمت‌رسانی در بخش‌های مالی، بانکی، اقتصادی، آموزشی، فرهنگی و اجتماعی فعال هستند. در لایه آخر که لایه محتوا نام دارد، هر نوع فعالیتی که تولید محتوای دیجیتالی می‌کند قرار دارد؛ محتواهای متنی، تصویری، صوتی و ویدئویی و گرافیکی.
ضیایی‌پرور افزود: وزارت ارتباطات متولی اجرای زیرساخت ارتباطی فضای‌مجازی ایران است و اقداماتی که تاکنون انجام شده بیشتر سیاست سلبی بوده است.وی مهم‌ترین ضعف‌های موجود را ضعف قوانین و مقررات (شورای‌عالی فضای‌مجازی)، عدم‌ارتباط با دنیا (نمونه: فیس‌بوک، گوگل، تلگرام) ضعف تولید محتوا و ضعف در تولید خدمات کاربردی برشمرد و قابلیت‌های موجود را نیروی انسانی ماهر IT و گنجینه محتوایی غنی دانست.
برخوردهایی که رسانه‌ها را محافظه‌کار کرده‌اند
دکتر منصور ساعی، سخنران بعدی نشست با عنوان «چالش‌های فراروی رسانه‌های جریان اصلی در مقابله با فساد و قانون‌گریزی در ایران» مطالب خود را ارائه کرد و گفت: یکی از موانع سیاسی کنشگری رسانه‌ها در مقابله با فساد ایران «اسرارگرایی در رسانه بر اثر سایه سنگین سیاست» است و دولت ایران به دلیل مسائل سیاسی ملی، فراملی و منطقه‌ای در طول ۴۰ سال گذشته خود را در یک شرایط جنگی می‌بیند. یکی از روش‌های موفقیت در جنگ، حفظ اسرار و اطلاعات است. در واقع فقدان آزادی اطلاعات و نبود شفافیت، معلول وجود فرهنگ اسرارگرایی در بسیاری از حکومت‌های جهان و از جمله ایران است. اسرارگرایی افراطی، افشای بسیاری از اطلاعات را جرم تلقی می‌کند. اگر رسانه‌ها تحت نفوذ و سایه قدرت سیاسی نباشند، یکی از مهم‌ترین مجرای‌های شفافیت و ایجاد نظارت برای جلوگیری از فساد و قانون‌گریزی هستند.
ساعی تصریح کرد: در نگاه بسیاری از دولتمردان ایرانی، رسانه‌ها ابزار آنان برای کنترل و هدایت افکار عمومی هستند. دولتمردان چنین می‌انگارند که دولت تنها بازیگر عرصه حکمرانی کشور بوده و رسانه‌ها به‌عنوان ابزاری در جهت پیشبرد تمایلات و سیاست‌های دولت و قدرت سیاسی شمرده می‌شود. در واقع دولت و قدرت سیاسی جایگاهی برای جامعه مدنی (از جمله رسانه‌ها) و بخش‌های مدنی و نقش‌آفرینی آنها در عرصه حکمرانی قائل نیست.
وی با اشاره به نتایج مطالعه‌ای که چندسال قبل انجام شده است، گفت: تجربه تاریخی تلخ برخورد سیاسی با رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران در ایران (مانند اخطار، لغو‌مجوز، تعلیق و توقیف و...) رسانه‌ها را محافظه‌کار کرده و موجب شده تا رسانه‌ها در بیان انتقادها و تحلیل‌ها و تفسیرها احتیاط کرده و دست‌به‌عصا راه بروند.
وی گفت: لزوم دریافت مجوز انتشار یا پخش برای رسانه، فعالیت‌های آزادانه و انتقادی رسانه‌ها را محدود کرده است. در واقع نظام حقوقی مطبوعات و رسانه‌ها در ایران از نوع نظام پیش‌گیرانه است. در نظام پیش‌گیرانه ایجاد روزنامه‌ها و مجله‌ها یا راه‌اندازی رادیو و تلویزیون و سایت‌های خبری منوط به کسب اجازه قبلی و دریافت امتیاز است و این‌گونه رسانه‌ها معمولا در اختیار افراد یا گروه‌های «مورداعتماد» قدرت سیاسی قرار می‌گیرند.
تاثیر ضریب نفوذ موبایل در GDP
دکتر سید‌مسعود رجبی سخنران پایانی این پیش‌نشست سخنان خود را با عنوان «جایگاه اینترنت موبایل در توسعه اقتصادی با رویکرد اینترنت اشیا و حوزه سلامت» ارائه کرد و گفت: بسیاری از اندیشمندان و صاحب‌نظران علوم اجتماعی و اقتصادی بر این باورند که ترکیب و هم‌گرایی فناوری‌های نوین ارتباطی و تجدید ساختار نظام سرمایه‌داری در دهه‌های اخیر سبب گشایش مرحله تازه‌ای در جوامع بشری شده است. پیشرفت‌هایی که در فناوری ارتباطات رخ داده، منجر به افزایش جریان اطلاعات در بعد جهانی شده است، مرحله‌ای که با اصطلاحاتی نظیر «جامعه شبکه‌ای» اثر مانوئل کاستلز و «جامعه اطلاعاتی» توصیف و تبیین شده است. تردید نیست که یک محور مهم این جوامع، بزرگراه‌های اطلاعاتی هستند و این بزرگراه‌ها که اینترنت و تکنولوژی موبایل از جمله نمونه‌های مهم در حال تکوین آن است، از نظر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی فضای تازه‌ای را برای انسان‌های معاصر ایجاد کرده است. فضایی با عناصر تازه، فضای بدون مرزهای جغرافیایی و سیاسی و بالاخره تصویری از انسان همه‌جا حاضر را به‌دست می‌دهد. این بزرگراه‌ها بر ارتباطات، آموزش، تفریح، رفاه و کسب‌وکار و... انسانی موثرند.
رجبی تصریح کرد: امروزه تمرکز زیادی روی نقش بسیار باارزش تکنولوژی موبایل در بهبود شرایط اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی بازارهای نوظهور صورت گرفته است. توسعه فناوری‌های موبایل منافع اجتماعی-اقتصادی فراوانی دارد و به گواه مطالعات انجام‌شده بین ضریب نفوذ موبایل و رشد اقتصادی رابطه مستقیمی وجود دارد و به‌ازای هر ۱۰درصد افزایش ضریب نفوذ موبایل در کشورهای درحال توسعه، تولید ناخالص داخلی GDP بین ۸/ ۰ تا ۲/ ۱درصد افزایش می‌یابد.
وی افزود: مطالعات جدیدتر نشان می‌دهد جایگزینی هر ۱۰درصد موبایل نسل دوم با نسل سوم یا ۱۰درصد افزایش ضریب نفوذ موبایل نسل سوم، تولید ناخالص داخلی را با رشد مواجه می‌کند. همچنین دوبرابر شدن مصرف دیتا در موبایل نسل سوم موجب رشد ۵/ ۰درصدی در تولید ناخالص داخلی می‌شود. سهم اکوسیستم موبایل در تولید ناخالص داخلی و نیز اشتغال‌زایی از بارزترین منافع اقتصادی و اجتماعی است که مورد توجه محققان و نیز سیاستگذاران قرار دارد. متوسط ضریب نفوذ موبایل در ابتدای سال۲۰۱۳ به ۹۶درصد رسیده است. امروزه ضریب نفوذ موبایل در کشورهای توسعه‌یافته به ۱۲۸درصد و در کشورهای درحال توسعه ۸۹درصد است.
به گفته رجبی؛ همچنین تا سال ۲۰۱۶ اکوسیستم موبایل بیش از یک میلیون شغل را ایجاد کرده است، این مورد، شامل افراد شاغلی است که در این اکوسیستم به‌صورت مستقیم در حال فعالیت هستند. بر این اساس موسسات مالی دریافته‌اند، جذب مشتریان جدید از طریق شبکه‌های نوظهور موبایل به‌راحتی ممکن است و گسترش این شبکه‌ها مزایای اقتصادی دیگری همچون سرمایه‌‌گذاری افراد خارجی، دسترسی بهتر خانواده‌ها به اطلاعات بهداشتی و آموزشی و افزایش درآمد دولت از اعطای گواهینامه‌ها و دریافت مالیات‌ها را نیز به‌همراه دارد. بنابراین سرویس‌های موبایل به‌عنوان پلت‌فرمی در جهت ایجاد، توزیع و مصرف راه‌حل‌های دیجیتالی و خدمات استفاده می‌شود و این سیستم‌ها می‌توانند جایگزین زیرساخت‌های سنتی شوند.
