معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری اعلام کرد
نظام جدید ارزیابی دانش‌بنیان‌ها از امروز اجرا می‌شود
همچنین در این نشست خبری، رضا اسدی‌فر، معاون توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان اعلام کرد که اجرای این نظام جدید بر سه اصل اندازه و تاثیرگذاری شرکت، کیفیت موضوعی که روی آن کار می‌کنند و رشد شرکت استوار است و دیگر شرکت‌ها -طبق روال گذشته- به نوع ۱، ۲و ۳ تقسیم نمی‌شوند. شرکت‌ها در این ارزیابی در سه دسته نوپا، نوآور و دانش‌بنیان فناور جای می‌گیرند. اسدی‌فر تاکید کرد که در نظام جدید ارزیابی به دنبال تبدیل شدن شرکت‌ها به دانش‌بنیان واقعی هستند، نه به دنبال نمایشگاه کاردستی‌های فناورانه.
توجه به تاثیر در سطح ملی
روح‌الله دهقانی‌فیروزآبادی، معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، روز گذشته در نشست خبری رونمایی از نظام ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان تاکید کرد که این نظام ارزیابی مهم‌ترین تغییر زیربنایی در دوره جدید معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری است.
به گفته او دانش‌بنیان‌ها در یک دهه گذشته براساس قانون حمایت از شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان که در سال ۱۳۸۹ به تصویب مجلس رسید، کار کرده‌اند و براساس این قانون به شرکت‌های دانش‌بنیان نوع ۱، ۲ و ۳ بسته به سطح تکنولوژی و پیچیدگی تکنولوژی که روی آن کار می‌کردند، تقسیم‌بندی شده و مورد حمایت قرار می‌گرفتند. او باور دارد که این قانون در سال‌های گذشته به رشد شرکت‌های دانش‌بنیان کمک زیادی کرده تا جایی که از ۵۰ شرکت دانش‌بنیانی که در اوایل دهه ۹۰ شناسایی شدند، حالا نزدیک به ۸ هزار شرکت دانش‌بنیان در کشور فعالیت می‌کنند. دهقانی اما تاکید کرد که دیگر این قانون جوابگوی فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان نبود و با توجه به تصویب قانون جهش تولید دانش‌بنیان در سال ۱۴۰۱ که یک قانون مترقی است، ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان هم نیاز به تحول داشته است.
او با اشاره به اینکه نظام ارزیابی جدید شرکت‌های دانش‌بنیان براساس نظرسنجی از ۱۰۰ شرکت دانش‌بنیان تراز و مشورت با دستگاه‌های اجرایی مربوطه و شورای راهبری فناوری و محصولات دانش‌بنیان نهایی شده است، گفت: «نگرش کلی و روح حاکم بر آیین‌نامه ارزیابی و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان این است که ما لزوما به این نپردازیم که چه فناوری بسیار بالاست و چه فناوری متوسط است. فناوری را لزوما بر مبنای پیچیدگی آن قضاوت نکنیم. پیچیدگی فناوری و سطح بالا بودن فناوری قطعا یکی از کاربردهای مهم در ایجاد ارزش است، ولی همه‌چیز نیست و نباید این مورد در اولویت‌های ارزیابی قرار بگیرد.» او ادامه داد: «در ارزیابی جدید محصولات، خدمات و فرآیندهای دانش‌بنیان هر سه در نظر گرفته می‌شود و اگر در تمام این سه دسته، فناوری بالاتر از فناوری‌های موجود در کشور استفاده شود در فهرست شرکت‌های دانش‌بنیان قرار می‌گیرند که این فهرست هر سال با توجه به نفوذ فناوری کشور توسط دبیرخانه معاونت اعلام می‌شود.»
او در ادامه با تاکید براینکه در ارزیابی جدید شرکت‌های دانش‌بنیان، به ارزش ملی که آنها خلق می‌کنند توجه شده است، گفت: «در ارزیابی جدید دو ارزش خیلی جدی گرفته شده؛ یکی این است که ورودی‌ها و خروجی‌های فرآیند چیست. صرفا به این نگاه نمی‌کنیم که فرآیند و تکنولوژی چیست؛ به این نگاه می‌کنیم که چقدر فعالیت شرکت تاثیر ملی دارد و شرکت تا چه اندازه در برنامه تعالی و رشد ملی نقش دارد، چند نیروی انسانی متخصص واقعی که در تحقیق و توسعه کار می‌کنند را برایشان فرصت اشتغال ایجاد کرده، چقدر از خروج ارز از کشور جلوگیری کرده یا تا چه سطحی مسائل کشور و مردم را رفع کرده است. اینها مسائلی است که در ارزیابی جدید دانش‌بنیان‌ها به آن توجه می‌شود.» دهقانی در پاسخ به سوال «دنیای اقتصاد» که این ارزیابی جدید از چه زمانی اجرا می‌شود و آیا شامل شرکت‌هایی که پیش از این هم مجوز دانش‌بنیانی داشته‌اند می‌شود، گفت: «این نظام ارزیابی مسیرهای قانونی خودش را طی کرده و یک ماه پیش در جلسه کارگروه شورای راهبری فناوری‌ها و محصولات دانش‌بنیان تصویب شده و اجرای آن از فردا (امروز ۳ مرداد) شروع خواهد شد. البته شرکت‌های گذشته هم ارزیابی می‌شوند.» او توضیح داد: «مدل ارزیابی جدید در کنار مدل قبلی پیش خواهد رفت. در واقع مدل جدید به صورت پایلوت و آرام آرم اجرا می‌شود. همچنین سامانه‌ای که برای این کار انجام می‌شود همان سامانه قدیم است، اما ظرف دو تا سه ماه آینده سامانه جدید این ارزیابی راه‌اندازی خواهد شد.»
او همچنین در پاسخ به این سوال «دنیای اقتصاد» که ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان توسط چه نهاد یا ارگانی انجام می‌شود، توضیح داد: «یکی از بحث‌هایی که در ارزیابی جدید مطرح بود، این بود که ارزیاب‌ها چه کسانی هستند. در ارزیابی قدیم کارگزارانی داشتیم که این کار را انجام می‌دادند، اما یکسری معایب و اشکالاتی در این خصوص وجود داشت، از جمله اینکه ارزیاب‌های ما در حوزه خودشان تخصص و تجربه کافی نداشتند و بعضا برای شهرهای دور از تهران در دسترس نبودند. یکی از کارهای که در ارزیابی جدید انجام می‌شود، این است که ارزیابی شرکت نوپا با آیین‌نامه مشخص شده به پارک‌های علم و فناوری یا مجموعه‌های بزرگی که سابقه درخشان و تجربه بلندمدت و فناورانه دارند، به عنوان کارگزار واگذار می‌شود.» او تاکید می‌کند که این پارک‌ها تنها کار ارزیابی را انجام می‌دهند و تاییدیه دانش‌بنیان بودن یک شرکت طبق قانون توسط معاونت انجام می‌شود.»
پیچیدگی فناوری، دیگر ملاک نیست
در ادامه این نشست رضا اسدی‌فر، معاون توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان، جزئیات بیشتری در خصوص مدل جدید ارزیابی ارائه کرد. به گفته او نظام جدید ارزیابی برعکس نظام قبلی که توجهی به رشد مداوم شرکت‌ها نداشت، رشد محور است و ارزش اصلی که برای شرکت‌ها در نظر گرفته می‌شود، این است که چقدر رشد داشته‌اند یا متناسب با حمایت‌هایی که از آنها شده، رشد کرده‌اند. اسدی‌فر هم تاکید کرد که یکی دیگر از نکات بارز نظام ارزیابی جدید این است که با پیچیدگی فناوری مورد استفاده در شرکت‌های دانش‌بنیان کاری ندارد. او در این زمینه گفت: «در نظام ارزیابی گذشته تمرکز ما بر این بود که چقدر شرکت پیچیدگی فناوری دارد. در نظام جدید می‌گوییم سطح فناوری مهم است، ولی مهم‌تر از آن این است که چه ارزشی برای کشور تولید می‌کند. در واقع دیگر دنبال نمایشگاه کاردستی‌های فناورانه نیستیم.»
او ادامه داد: «در نظام قبلی ارزیابی، ورودی را خیلی سخت گرفتیم، ولی وقتی شرکت‌ها دانش‌بنیان می‌شدند دیگر همه شرکت‌ها با هر اندازه و میزان رشدی از یک فضای حمایتی برخوردار می‌شدند، اما در مدل جدید تلاش این است که ایجاد شرکت نوپا را تسهیل کنیم، ولی حمایت‌ها را براساس رشد شرکت‌ها و خروجی که ارائه می‌کنند تنظیم کنیم.»
به گفته او در نظام جدید، شرکت‌های دانش‌بنیان به سه دسته نوپا، نوآور و دانش‌بنیان فناور تقسیم می‌شوند. براساس توضیحات او در حال حاضر ۷ هزار شرکت یعنی ۸۰ درصد در دسته نوپا و حدود ۱۲۰۰ شرکت یعنی ۱۳ درصد در دسته شرکت‌های نوآور و ۶۰۰ شرکت یا ۷درصد در دسته شرکت‌های دانش‌بنیان فناور جای می‌گیرند.
