امکان دریافت وام بدون داشتن پرونده اعتباری میسر می‌‌‌شود
دریافت وام فوری با پشتوانه دارایی دیجیتال
حالا وثیقه‌‌‌گذاری رمزارز و دارایی دیجیتال برای دریافت وام و تسهیلات به یکی از راهکارهای مشکل‌‌‌گشا در بین مردم تبدیل شده است. با این حال و درست مانند بسیاری از راهکارهای نوآورانه دیگر، در این مسیر هم خلأ رگولاتوری مناسب چالش‌‌‌های متعددی را ایجاد می‌‌‌کند که حتی گاهی می‌توانند صرافی‌‌‌های رمزارزی را از ورود به این بخش‌‌‌های جدید بازدارند. در این میان اما بازیگرانی هم هستند که ریسک ورود به چنین عرصه‌‌‌های فعالیتی جدید را به جان می‌‌‌خرند و به ارائه چنین خدماتی می‌‌‌پردازند تا با همکاری شرکت‌های واسطه جهت وثیقه‌‌‌گذاری نزد نهادهای مالی، فرآیند دریافت تسهیلات را ساده کنند.
چالش‌‌‌هایی از جنس خلأ رگولاتوری
دریافت وام خرد از بانک‌‌‌ها و حتی تسهیلات از برخی پلتفرم‌‌‌ها به حدی پیچیده شده است که حالا افراد بدون داشتن پرونده اعتباری و گاه چک صیادی، قادر به دریافت وام و تسهیلات نیستند. در این میان برخی از صرافی‌‌‌های رمزارزی با وثیقه گرفتن دارایی دیجیتال کاربران و بدون در نظر گرفتن پرونده اعتباری‌‌‌شان، اقدام به ارائه خدمات تسهیلاتی به آنها میکنند. محمدمهدی شریعتمدار مدیرعامل «جیبیت» و سرمایه‌‌‌گذار مجموعه «ونسی»، پلتفرم وثیقه‌‌‌گذاری و تامین ضامن، در این باره به خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» می‌‌‌گوید: «وام‌‌‌دهی با وثیقه دیجیتال یا در واقع وثیقه‌‌‌گیری به منظور تسهیل فرآیند وام‌‌‌دهی در دنیا -هم برای وام‌‌‌های تجاری و هم وام‌‌‌های شخصی- بسیار رایج است. به‌ویژه در کشورهایی که فرآیند رشد تورمی بسیار زیادی دارند و موضوعات بسیاری باعث ایجاد تورم در آنها می‌‌‌شود. برای مثال در کشور ما امید به خرید مسکن در میان مردم به ۲۰۰ سال رسیده است؛ یعنی این امید به طول عمر یک فرد نمی‌‌‌رسد. بنابراین در چنین کشورهایی سرمایه‌‌‌گذاری‌‌‌های خرد که در فضای دیجیتال انجام می‌‌‌شود، بسیار کاربردی است. این نوع سرمایه‌‌‌گذاری سبب می‌‌‌شود تا آسیب تورم برای مردم کمتر شود؛ در نتیجه امید به خرید خودرو و مسکن بیشتر خواهد شد. از طرف دیگر، با این روش برای قشر ضعیف و کم‌‌‌درآمدتر هم امکان دریافت وام وجود خواهد داشت. بسیاری از افراد معمولا به‌‌‌دلیل نداشتن پرونده اعتباری، امکان دریافت هیچ‌گونه وامی از نظام بانکی را ندارند. حتی ممکن است برخی از افراد در گذشته وام گرفته باشند و سقف دریافت وام برایشان پر شده باشد یا بانک نخواهد این ریسک را بپذیرد که به شخصی که یک بار وام گرفته است، مجددا وام بدهد.»
او در ادامه می‌‌‌افزاید: «این شخص ممکن است یک وثیقه دیجیتال داشته باشد و در این صورت می‌تواند در نهایت به جای آنکه دارایی دیجیتالش را برای رفع یک نیاز روزمره بفروشد، از امکان دریافت یک وام بهره ببرد. این شخص اگر صندوق طلا یا رمزارز داشته باشد، به جای فروش آن از وثیقه‌‌‌گذاری و دریافت وام سریع استفاده می‌‌‌کند. مهم‌ترین مزیت این روش آن است که چون وثیقه نقدشونده است، فرآیند وام‌‌‌دهی خیلی سریع طی می‌‌‌شود. در این مسیر فرآیند‌‌‌های اعتبارسنجی و وثیقه‌‌‌گیری سخت -تضامین یا ضامن دوم- حذف می‌‌‌شود و فرد خیلی راحت می‌تواند وامش را دریافت کند.»
به طور کلی فعالان حوزه لندتک معتقدند که رمزارزها کمک بزرگی به این حوزه و ارائه خدمات متنوع به افراد میکنند. در همین راستا اخیرا رویداد «ارتباط اکوسیستم‌ها، پلی به آینده» با هدف بررسی همکاری بازیگران دو حوزه لندتک و ارز دیجیتال با حضور رئیس کمیسیون لندتک نصر تهران، مدیرعامل جیبیت، مدیرعامل ونسی و مدیرعامل صرافی آبان‌‌‌تتر برگزار شد و در آن محمد‌صادق آزادانی، رئیس کمیسیون لندتک نصر، با تاکید بر اینکه رمزارزها باعث مدیریت بهتر و کاهش میزان ریسک در بحث لندتک می‌‌‌شوند، اظهار کرد: «یکی از کمک‌‌‌های شایانی که رمزارز به بحث لندتک می‌‌‌کند و از مزایای چشمگیر آن محسوب می‌‌‌شود، این است که با توجه به ریسکی که در ذات این بحث وجود دارد، رمزارز به مدیریت بهتر آن می‌‌‌پردازد و در نگاه عملیاتی میزان ریسک را پایین آورده و عملا نقش پشتوانه ایفا می‌‌‌کند.»
آزادانی در خصوص نقش بخش خصوصی در فرآیند تسهیل رگولاتوری افزود: «مدت‌‌‌هاست که فرآیند نظارت و رگولاتوری از سوی بخش خصوصی و پیش از نهادهای مربوطه آغاز شده و یک سلف-رگولیشن از سوی بخش خصوصی اتفاق افتاده و اساسا انگیزه این بخش برای این امر بالاتر است. با وجود این شرایط، کسب‌‌‌وکارها مانعی برای ورود به این فضا ندارند و این اتفاق مثبتی تلقی می‌‌‌شود.»
محمدمهدی شریعتمدار، مدیرعامل جیبیت، در خصوص چالش‌‌‌های رگولاتوری و ارزش‌‌‌افزوده‌‌‌ای که صرافی‌‌‌های رمزارزی با ارائه وام در اکوسیستم ایجاد میکنند، بیان کرد: «همان‌‌‌طور که شاهد هستیم، این اکوسیستم و فضایی که در آن فعالیت‌‌‌های گسترده انجام می‌‌‌شود، توسط بخش خصوصی انسجام یافته و به جلو حرکت می‌‌‌کند. در ایران خدمات نوآور از سوی نهادهای قانون‌گذار مورد توجه قرار نمی‌‌‌گیرد و اقدامی برای رگولاتوری آنها نیز صورت نمی‌‌‌گیرد. سال‌‌‌های زیادی است که ما با افزایش مستمر تورم روبه‌‌‌رو هستیم و اساسا این مساله‌‌‌ای کنترل‌نشده است. توان خرید جوانان سال به سال کاهش یافته و متاسفانه کالاهایی مانند خودرو که در کشورهای دیگر کالای مصرفی شمرده می‌‌‌شوند، برای ما به عنوان سرمایه لحاظ می‌‌‌شود. با توجه به این شرایط باید راهکاری را که باعث دسترسی راحت به اعتبارات و تسهیلات خرد شود و توان اخذ آن برای مردم راحت شود، در نظر گرفت.»
احمد وطنی، مدیرعامل ونسی، نیز در خصوص حجم وام در کشور اظهار کرد: «حجم وام در کشور کمتر از یک‌درصد حجم کل صنعت بانکی است. این آمار فاجعه است و حتی در مقایسه با کشورهای همسایه نیز بسیار کم است. در حالی که در دنیا این عدد بین ۵ تا ۱۰درصد است. در حوزه لندتک‌‌‌ها، در ابتدا با توسعه اعتبارسنجی، باید بیشتر به صنعت بانکی کشور و لندتک پرداخته شود.»
فرهاد فلاح، مدیرعامل صرافی رمزارزی آبان‌‌‌تتر، نیز در مورد چالش‌‌‌های موجود در فضای اکوسیستم بیان کرد: «از مشکلات مهم این حوزه این است که قانون‌گذاری اساسی برای آن انجام نشده است و تمام مواردی که به عنوان قوانین ارائه می‌‌‌شوند، اقداماتی سلیقه‌‌‌ای هستند. به همین دلیل آنچه نیاز مشتری است، مورد توجه قرار نمی‌‌‌گیرد و به جای لزوم پاسخگویی، در مقابل مصرف‌کننده می‌‌‌ایستند و آنچه محرک کسب‌‌‌وکار است، یعنی نیاز مشتری، مغفول می‌‌‌ماند.»
رمزارز به مثابه وثیقه نقدشونده
هر چند شرایط دریافت وام با وثیقه‌‌‌گذاری سرمایه دیجیتال ساده به نظر می‌‌‌رسد، با این همه برخی از صرافی‌‌‌های رمزارزی به دلیل نبود رگولاتوری و چالش‌‌‌های متعددی که در این مسیر وجود دارد، از ارائه چنین خدماتی اجتناب میکنند. با این حال آن دسته از صرافی‌‌‌هایی که با قبول دارایی دیجیتال به عنوان وثیقه به کاربران وام می‌‌‌دهند، در تلاشند تا با همکاری شرکت‌های واسطه، فرآیند اعطای وام را برای کاربران تسهیل کنند. از آنجا که امکان تامین ضامن توسط صرافی‌‌‌ها وجود ندارد، آنها ناچار به همکاری با شرکت‌های واسطه هستند که بتوانند با تامین ضامن، امکان دریافت وام را فراهم کنند. محمدمهدی شریعتمدار، مدیرعامل جیبیت و سرمایه‌‌‌گذار ونسی، درباره همکاری صرافی‌‌‌های رمزارزی با این شرکت‌های واسطه به خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» می‌‌‌گوید: «از آنجا که هر مجموعه‌‌‌ای نمی‌تواند در بانک‌‌‌ها، ضامن وام خرد شود، مجموعههایی وجود دارند که به تامین ضامن برای اعطای وام در بانک‌‌‌ها کمک میکنند. ونسی یکی از همین مجموعه‌‌‌هاست که تضمین را از پلتفرم‌‌‌های رمزارزی یا بورسی می‌‌‌گیرد و در نهایت در بانک‌‌‌ها ضامن تامین می‌‌‌کند. ممکن است مجموعه ونسی در فرآیند تامین وام نیز کمک کند، اما فعالیت و هدف اصلی آن وثیقه‌‌‌گذاری است.»
او در ادامه درباره تاثیر نوسانات بازار رمزارز روی وثیقه دارایی دیجیتال کاربران می‌‌‌گوید: «رویکرد شرکت‌های واسطه و تامین ضامن مانند مجموعه ونسی، در این زمینه آن است که برای سنجش ریسک، یک سیستم در نظر می‌‌‌گیرند. این سیستم نسبت به قیمت بازار به قسمتی از وثیقه وام می‌‌‌دهد، نه کل میزان وثیقه. گاهی ممکن است این سیستم تنها به ۵۰درصد از وثیقه کاربر وام دهد. این سیستم در زمانی که بازار نزولی می‌‌‌شود، وثیقه کاربر را در صورتی که ارزش آن دارایی از یک حدی کمتر شود، نقد می‌‌‌کند.»
مدیرعامل جیبیت و سرمایه‌‌‌گذار ونسی در خصوص چالش‌‌‌های پیش‌‌‌روی این مجموعه اظهار کرد: «البته ونسی برای ادامه فعالیت‌‌‌‌‌‌هایش در این زمینه چالش‌‌‌هایی دارد. با این همه تلاش ما این است که فعالیتمان را با قوانین موجود منطبق کنیم. البته عملیات اصلی مجموعه ونسی، دریافت تضامین است؛ یعنی تضمین را از مشتری می‌‌‌گیرد و در نهایت نزد نهاد مالی تضمین را ارائه می‌‌‌کند. با این همه در این مسیر این مجموعه از هر نقطه‌‌‌ای که این منابع را تامین می‌‌‌کند، اعم از اینکه مستقیم از یک صندوق بگیرد یا از بانک و بعد فرآیند وام‌‌‌دهی را انجام دهد، با چالش‌‌‌های مختلفی روبه‌‌‌روست؛ چرا که این عملیات نیاز به گواهینامه‌‌‌های قانونی دارد. بنابراین پیچیدگی‌‌‌های قانونی بسیاری در این مسیر وجود دارد. این روند در حوزه بورسی ساده‌‌‌تر است، چرا که قوانینی برای وثیقه‌‌‌گذاری دارایی‌‌‌های دیجیتال بورسی وجود دارد؛ اما در حوزه رمزارز وضعیت متفاوت بوده و در نتیجه پیچیدگی‌‌‌های بیشتری دارد و ممکن است مشکلاتی به‌‌‌وجود بیاید. با این حال ما تلاش کرده‌‌‌ایم که در بحث حقوقی و قانونی کار خودمان را مطابق با قوانین موجود پیش ببریم و سعی می‌‌‌کنیم از پیشنهادها و اصلاحاتی که در طول مسیر دریافت می‌‌‌کنیم، استفاده کنیم.»
از آنجا که راهکار دریافت وام با پشتوانه رمزارز با توجه و استقبال مواجه شده است، به تدریج بازیگران دیگری هم وارد این عرصه شده‌‌‌اند. حالا «بیتپین» هم به ارائه خدمت اعطای وام با وثیقه گذاشتن دارایی دیجیتال می‌‌‌پردازد. علی داداشیان مدیر بازاریابی «بیتپین» در خصوص اعطای وام در این پلتفرم به «دنیای‌اقتصاد» می‌‌‌گوید: «فرآیند دریافت وام با وثیقه رمزارزی بسیار ساده است. کاربر دارایی رمزارزی خود را که هم‌‌‌اکنون تمایلی به معامله آن ندارد، به عنوان وثیقه قفل می‌‌‌کند و بسته به مدت زمان قفل شدن و تعداد اقساطی که تعیین می‌‌‌کند و همچنین نرخ ارزش وثیقه به وامی که برای دارایی تعیین می‌‌‌شود، از وام‌‌‌دهنده تسهیلات ریالی دریافت می‌‌‌کند. این کاربر برای برداشت وام دریافتی خود از همان لحظه دستش باز است و می‌تواند به هر شکلی آن را مصرف یا سرمایه‌‌‌گذاری مجدد کند.»
او در ادامه اضافه می‌‌‌کند: «بخش مهمی از فعالان حوزه رمزارزها کسانی هستند که این رمزارزها را به عنوان یک دارایی دیجیتال تلقی کرده و در آنها سرمایه‌‌‌گذاری میکنند. آنها این دارایی خود را برای بازه‌‌‌های نسبتا بلندمدت نگهداری میکنند و در اصطلاح به آنها هولدر می‌‌‌گویند. حالا یکی ازسرویس‌‌‌های جذاب برای این هولدرها در دنیا این است که بتوانند علاوه بر حفظ ارزش این دارایی، روی آن وام هم دریافت کنند. این سرویس به‌خصوص برای کشور ما به دلیل بالا بودن تورم و کاهش ارزش پول جذابیت بسیاری دارد و همین حالا هم بخش مهمی از مردم ترجیح می‌‌‌دهند که دارایی‌‌‌شان را به صورت تتر که همان دلار دیجیتال است نگهداری کنند.»
او با بیان اینکه در ایران هم مجموعههایی مجوز اعطای وام با وثیقه رمزارزی را دریافت کرده‌اند، می‌‌‌افزاید: «برای اعطای گسترده این تسهیلات به جایی نیاز است که تعداد زیادی از کاربران کشور به آن اعتماد کرده باشند.» داداشیان با بیان اینکه بیتپین تاکنون توانسته است اعتماد بیش از دو میلیون کاربر ایرانی را به دست بیاورد، می‌‌‌گوید: «بیتپین از لحاظ حجم تراکنش یکی از بازیگران اصلی این حوزه محسوب می‌‌‌شود. به همین دلیل همکاری بیتپین به عنوان پذیره‌‌‌نویس با ونسی به عنوان پلتفرم تامین ضامن برای کاربران بسیار جذاب بود و ما توانستیم در این مشارکت در مدتی کمتر از دو ماه، بیش از ۱۵۰۰ وام و با مبلغی حدود ۳۰ میلیارد تومان اعطا کنیم.»
مدیر بازاریابی بیتپین در پاسخ به این سوال که برای اعطای وام، میزان رمزارزی که کاربر باید به عنوان وثیقه بگذارد، چگونه تعیین می‌‌‌شود، گفت: «در سیستم‌های وام‌‌‌دهی این عدد را با نرخ ارزش وام نسبت به وثیقه تعیین میکنند که به طور خلاصه آن را با LTV نشان می‌‌‌دهند. الان در بیتپین می‌توانید با بیش از ۱۵ رمزارز هم وام دریافت کنید و با توجه به نوسانات آن رمزارز، سیستم LTV را محاسبه کرده و به شما نشان می‌‌‌دهد. به عنوان مثال رمزارزی مانند تتر که دارای نوسان نزدیک به صفر است، نرخ ۷۰درصد دارد و رمز‌‌‌ارزهای با نوسان زیاد مانند شیبا و فلوکی دارای مقادیر LTV کمتری هستند.»
یکی دیگر از بازیگران فعال در این زمینه صرافی آبان تتر است که اتفاقا به‌‌‌تازگی از محصول جدید خود یعنی آبان‌‌‌وام هم رونمایی کرده است. محصول آبان‌‌‌وام برای آن دسته از کاربرانی که سرمایه‌‌‌های با ارزش بالا در حساب خود نگهداری میکنند، ولی برنامه‌‌‌ای برای آن ندارند یا همچنین کاربرانی که قصد دارند با بلوکه کردن بخشی از سرمایه خود، وام بانکی دریافت کنند و از دردسرهای دریافت وام بانکی گریزانند، فرصت خوبی به حساب می‌‌‌آید. برای دریافت این وام نیازی به چک، سفته، قولنامه، گواهی کسر از حقوق، اجاره‌‌‌نامه، ضامن یا کارت پایان خدمت نیست و تنها ضمانت موردنیاز، مقدار ارز دیجیتالی است که بر اساس مبلغ وام درخواستی از کاربران دریافت می‌‌‌شود. در همین راستا علی دلبر، مدیر محصول آبان‌‌‌وام، در رویداد ارتباطات اکوسیستم‌ها، پلی به آینده، در مورد قابلیت‌‌‌ها و ویژگی‌‌‌های این محصول بیان کرد: «این محصول یک وام ریالی با تضمین رمزارز تا سقف میلیون تومانی است و تمام فرآیند اخذ این وام به صورت آنلاین است. هیچ پیش‌‌‌پرداختی وجود ندارد و کارمزد در این مرحله تحت عنوان هزینه عملیات یک ماه پس از پرداخت وام به صورت قسطی دریافت می‌‌‌شود.»
چندی پیش صرافی تترلند نیز از همکاری خود با دیجی‌‌‌پی خبر داد. با آغاز همکاری تترلند و دیجی‌‌‌پی، سرویس خرید اعتباری با ضمانت دارایی رمزارزی هم در ایران ممکن شد. دیجی‌‌‌پی، یکی از فعالان حوزه فین‌‌‌تک و ارائه‌‌‌دهنده سرویس‌‌‌های اعتباری همچون BNPL (الان بخر، بعدا پرداخت کن) و خرید اقساطی است که با همکاری تترلند، یکی از مراجع تخصصی تبادل تتر در ایران، موفق شده است امکان خرید اعتباری با ضمانت دارایی رمزارزی را ایجاد کند. این برای اولین بار است که یک سکوی تبادل رمزارز (تترلند) و یک پلتفرم وام‌‌‌دهی (دیجی‌‌‌پی) خدمتی مشترک و مجاز برای سرویس BNPL با ضمانت رمزارزی ارائه می‌‌‌دهند. این اعتبار بدون دریافت هیچ‌گونه کارمزد یا سودی از کاربر ارائه می‌‌‌شود و تترلند اولین پلتفرم تبادل رمزارز داخلی است که زیرساخت لازم برای ضمانت‌‌‌گذاری با رمزارز را برای کاربرانش فراهم می‌‌‌کند. در این روش کاربران می‌توانند دارایی رمزارزی تتر خود در تترلند را به‌‌‌عنوان ضمانت قرار دهند و از دیجی‌‌‌پی اعتبار خرید BNPL دریافت کنند.
به‌‌‌نظر می‌‌‌رسد که به‌‌‌دلیل سهل بودن اعطای چنین وام‌‌‌هایی این خدمت با استقبال کاربران مواجه شود. با این همه نبود رگولاتوری مناسب در نهایت می‌تواند باعث شود که سایر فعالان حوزه لندتک و رمزارز ریسک ورود به این حوزه را نپذیرند و در نتیجه به‌‌‌دلیل نبود بازیگر بیشتر این امکان وجود دارد که این حوزه نتواند آن‌طور که انتظار می‌‌‌رود و متناسب با نیاز کاربران رشد کند.
