نرخ سود بین‌بانکی و نرخ ریپو همگرا شدند

عطش بانک‌‌ها برای جذب منابع

دنیای‌اقتصاد : بانک مرکزی آمارهای عملیات اجرایی سیاست پولی را به‌‌روز کرد. بر اساس اطلاعیه این بانک، موضع عملیاتی این نهاد سیاستگذاری در آخرین حراج برگزارشده براساس وضعیت نقدینگی در بازار بین‌‌بانکی همچون هفته‌های قبل، توافق بازخرید (ریپو) بود. بر این اساس، بانک مرکزی در حراج ۲۱شهریورماه اقدام به تزریق ۶۸هزار و ۷۷۰میلیارد تومان در قالب توافق بازخرید کرد. آمارها نشان می‌‌دهد که نرخ ریپو در حراج‌‌های شهریور دوباره افزایشی و به کانال ۲۱درصد وارد شد. بر این اساس نرخ توافق بازخرید در اولین حراج ماه آخر تابستان با افزایش ۵/ ۰واحد درصدی به ۲۱/ ۲۱درصد رسید و در حراج ۱۴شهریور این نرخ با اندکی کاهش در سطح ۲۱درصد ثابت ماند. در آخرین عملیات بازار باز نیز این نرخ همچنان در سطح ۲۱درصد باقی ماند. البته به‌‌رغم افزایش نرخ توافق بازخرید در شهریور نسبت به مرداد، مقدار ریپو در حراج‌‌های برگزارشده در آخرین ماه تابستان نسبت به آخرین حراج مرداد کاهشی بوده و به زیر ۷۰هزار میلیارد تومان رسیده ‌‌است. بانک مرکزی همچنین تازه‌‌ترین نرخ سود در بازار بین بانکی را اعلام کرد و این نرخ مطابق آمار بانک مرکزی به ۸/ ۲۰درصد رسید.ا ین نرخ سیاستی برای ۵ هفته است که با شیب ملایم درحال افزایش بوده و به ۲۱درصد نزدیک می‌‌شود.

جزئیات عملیات بازار باز

بانک مرکزی در چارچوب مدیریت نقدینگی مورد نیاز بازار بین‌‌بانکی، عملیات بازار باز را به‌صورت هفتگی و موردی اجرا می‌‌کند. موضع عملیاتی این بانک (خرید یا فروش از طریق ابزارهای موجود) بر اساس پیش‌‌بینی وضعیت نقدینگی در بازار بین‌‌بانکی و با هدف کاهش نوسانات نرخ بازار بین‌‌بانکی حول نرخ هدف، از طریق انتشار اطلاعیه در سامانه بازار بین‌‌بانکی اعلام می‌‌شود. پس از انتشار اطلاعیه، بانک‌‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی می‌‌توانند در راستای مدیریت نقدینگی خود در بازار بین‌‌بانکی، نسبت به ارسال‌‌سفارش‌‌ها تا مهلت تعیین شده از طریق سامانه بازار بین‌‌بانکی اقدام کنند.

بانک مرکزی در تازه‌‌ترین گزارش عملیات اجرایی سیاست پولی، جزئیات موضع عملیاتی خود را منتشر کرد. با توجه به پیش‌‌بینی بانک مرکزی از وضعیت نقدینگی در بازار بین‌‌بانکی، موضع عملیاتی بانک مرکزی در هفته اخیر همانند هفته‌های قبل توافق بازخرید بود. در آخرین عملیات اجرایی سیاست پولی که در 21شهریور اجرا شد، 18بانک و موسسه اعتباری غیربانکی در حراج شرکت کردند و بر اساس آمارهای منتشرشده ازسوی بانک مرکزی، این نهاد سیاستگذاری باتوجه به سفارش‌‌های ثبت‌‌‌شده بالغ‌‌بر 68 هزار و 700میلیارد تومان منابع به شبکه بانکی تزریق کرد. این مقدار ریپو نسبت به حراج قبلی 5/ 1هزار میلیارد تومان افزایش داشته اما نرخ ریپو هیچ تغییری نکرد و در همان سطح 21درصد باقی ماند.

بانک مرکزی از ابتدای سال جاری تاکنون 24مرحله عملیات بازار باز برگزار کرده و در این 24مرحله بالغ بر 1756هزار میلیارد تومان تزریق منابع در قالب توافق بازخرید یا ریپو انجام داده است و در این 24هفته ریپوی معکوس که به معنی جمع‌‌آوری نقدیگی از شبکه بانکی توسط بانک مرکزی است، انجام نگرفته است. این موضوع نشان می‌‌دهد که بانک‌‌ها دچار کسری منابع هستند و برای جبران این کسری اقدام به درخواست اعتبار ازطریق توافق بازخرید کرده‌‌اند. البته باید توجه داشت که ریپو با استقراض مستقیم از بانک مرکزی تفاوت دارد و درواقع نوعی استقراض غیرمستقیم و وثیقه ‌‌محور از بانک مرکزی است.

تحلیل رفتار سیاستگذار

در دنیا به‌طور کلی، قرارداد بازخرید (ریپو) نوعی استقراض کوتاه‌مدت برای معامله‌گران اوراق بهادار دولتی است. درباره ریپو، یک فروشنده اوراق بهادار دولتی را معمولا به‌صورت یک‌شبه به سرمایه‌گذاران می‌‌فروشد و روز بعد آنها را با قیمت کمی بالاتر بازخرید می‌‌کند. آن تفاوت کوچک در قیمت، نرخ بهره ضمنی یک‌شبه یا همان نرخ ریپو است. ریپو معمولا برای افزایش سرمایه کوتاه‌مدت استفاده شده و همچنین ابزار رایج عملیات بازار باز بانک مرکزی است. هنگامی که نرخ سود بین‌‌بانکی کاهش می‌‌یابد، مانده ریپو باید افزایش یابد چون بانک‌‌ها برای تامین منابع موردنیاز خود بیشتر به این بازار مراجعه می‌‌کنند.

به نظر می‌‌رسد بانک مرکزی با کنترل سود بین‌‌بانکی و تعامل آن با عملیات بازار باز، در حال تعدیل انتظارات تورمی و مهار تورم است. نرخ ریپو توسط مقامات پولی برای کنترل تورم استفاده می‌‌شود. در صورت تورم، بانک‌‌های مرکزی نرخ ریپو را افزایش می‌‌دهند؛ زیرا این امر به‌عنوان بازدارنده بانک‌‌ها برای استقراض از بانک مرکزی عمل می‌‌کند. این در نهایت باعث کاهش عرضه پول در اقتصاد می‌شود و در نتیجه به مهار تورم کمک می‌‌کند. این نرخ به‌عنوان یک نرخ مرجع برای تعیین وضعیت فعلی نرخ بهره موجود در بازار عمل می‌‌کند و از این طریق یک متغیر بسیار با اهمیت در بازار پول به شمار می‌‌رود. کارشناسان پولی و بانکی معتقدند که فارغ از مبلغی که بانک مرکزی برای خرید اوراق پرداخته و نرخی که تعیین شده، آنچه از اهمیت بالایی برخوردار است استفاده از این ابزار برای تا‌‌مین منابع مالی است و این موضوع که کل معاملات انجام‌شده در بازار پول می‌‌تواند مبتنی بر وثیقه باشد.

بنابراین بانک‌‌ها نه تنها از بانک مرکزی بلکه از یکدیگر نیز می‌‌توانند با وثیقه‌‌گذاری تا‌‌مین مالی کنند. بنابراین این ابزار علاوه‌‌بر اینکه به بانک مرکزی توان کنترل بیشتر سود در بازار بین بانکی را می‌‌دهد، این امکان جدید را به بانک‌‌ها برای تا‌‌مین مالی کم‌‌هزینه‌‌تر خواهد داد. از اسفندماه سال قبل تاکنون باوجود کاهش حجم عملیات بازار باز، نه تنها افزایش اضافه برداشت رخ نداده است، بلکه باتوجه به اقدامات انجام‌‌یافته، حجم اضافه برداشت بانک‌‌ها و موسسات‌‌ اعتباری غیربانکی کاهش قابل ملاحظه‌‌ای یافته است. همچنین در این دوره ریپوی معکوس (جذب ذخایر از شبکه بانکی) مورد اقدام قرار نگرفته است. حجم مبادلات در بازار بین‌‌بانکی ریالی نیز از اسفند سال گذشته تاکنون افزایش قابل توجهی داشته است.

نرخ بهره بین‌‌بانکی درحال نزدیک‌‌شدن به 21درصد

براساس اعلام بانک مرکزی در تاریخ 16شهریور، نرخ بهره در بازار بین‌‌بانکی به 8/ 20درصد رسید. به این ترتیب این نرخ در مقایسه با آمار قبلی بانک مرکزی افزایش داشته؛ چراکه 06/ 0واحد درصد افزایش یافت. نوسان نرخ سود بازار بین‌‌بانکی در کانال 20درصد برای ششمین هفته متوالی رخ می‌‌دهد و به نظر می‌‌رسد که به یک ثبات نسبی در بازه 20 تا 21درصد رسیده است. این ثبات پس از آن اتفاق می‌‌افتد که نرخ سود بین‌‌بانکی در افزایشی بی‌‌سابقه به بالای 21درصد رسیده بود. البته آمار نشان می‌‌دهد که این نرخ سیاستی با شیب ملایم درحال افزایش و رسیدن به 21درصد است. نرخ بهره بین بانکی به‌عنوان یکی از انواع نرخ‌‌های بهره در بازار پول به نرخ‌‌های سود یا بهره در سایر بازارها جهت می‌‌دهد که در واقع این نرخ، قیمت ذخایر بانک‌‌هاست و زمانی که آنها در پایان دوره مالی کوتاه‌‌مدت اعم از روزانه یا هفتگی، دچار کسری ذخایر می‌‌شوند، از سایر بانک‌‌ها در بازار بین بانکی یا از بانک مرکزی استقراض می‌‌کنند.