«دنیای‌اقتصاد» ساختار و عملکرد اتاق بازرگانی و صنعت مکزیک را بررسی می‌کند
پایگاه تجارت آزتک‌ها
قدرت اقتصادی آمریکای مرکزی
مکزیک دارای یک اقتصاد بزرگ و تنوع‌‌‌‌‌پذیر است که بر پایه صنایع مختلفی استوار است. اقتصاد مکزیک با رشد پایدار خود، جذابیت‌‌‌‌‌های بی‌‌‌‌‌شماری برای سرمایه‌گذاران و تاجران جهانی دارد. از ویژگی‌های مهم این اقتصاد می‌توان به قراردادهای تجاری گسترده با کشورهای مختلف جهان، نزدیکی به بازار ایالات‌متحده و برخورداری از منابع نفتی اشاره کرد. مکزیک با جمعیت بیش از ۱۲۷میلیون نفر به‌عنوان یکی از مهم‌ترین اقتصادهای حوزه آمریکای‌لاتین شناخته می‌شود. تولید ناخالص داخلی این کشور در سال۲۰۲۲ میلادی و به قیمت‌های جاری، بیش از ۴۱/ ۱تریلیون دلار بوده‌است. تولید ناخالص داخلی سرانه بیش از ۱۱هزار دلاری در همان سال‌نیز نشان از رشد اقتصاد و سطح رفاه این کشور طی سالیان اخیر دارد. این شاخص در اواخر دهه۹۰ میلادی کمی بیش از ۶هزار دلار بوده‌است.
مکزیک تولیدات گوناگونی در بخش‌های مختلف صنعتی و کشاورزی دارد. این کشور یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان خودرو در جهان است و شرکت‌های بزرگ خودروسازی مانند تویوتا، جنرال‌موتورز و فورد در مکزیک کارخانه‌‌‌‌‌های تولیدی دارند. این صنعت به‌عنوان یکی از مهم‌ترین صنایع تولیدی کشور و منبع عظیم اشتغال در مکزیک شناخته می‌شود. علاوه‌بر این، مکزیک یکی از کشورهای پیشرو در تولید محصولات الکترونیکی است. کارخانه‌‌‌‌‌های تولیدی برخی از برندهای معتبر کره‌‌‌‌‌ای در این کشور حضور دارند و محصولاتی مانند تلویزیون، تلفن‌های هوشمند و لوازم‌خانگی الکترونیکی تولید می‌کنند. همچنین علاوه‌بر صنایع معدنی و غذایی متنوع، این کشور به حوزه IT نیز واردشده‌است و مکزیک به‌عنوان یک مقصد جذاب برای شرکت‌های تکنولوژی اطلاعات شناخته می‌شود. شرکت‌های بزرگی مانند IBM و Oracle در این کشور فعالیت دارند و به توسعه صنعت IT کمک می‌کنند.
دروازه‌‌‌‌‌ای به بازار آمریکا
تجارت بین‌المللی یکی از عناصر مهم توسعه اقتصادی مکزیک است و در این زمینه نقش کلیدی دارد. این کشور به‌عنوان یک دروازه به بازارهای جهانی، به‌خصوص آمریکای‌شمالی، عمل می‌کند. مکزیک عضو سازمان تجارت‌جهانی (WTO) و توافق‌نامه منطقه‌ای تجارتی آمریکای‌شمالی (NAFTA) که به‌تازگی با نام توافق مکزیک-آمریکا-کانادا (USMCA) نیز شناخته می‌شود، است. USMCA یک توافق تجاری منطقه‌ای بین کشورهای قاره آمریکا است که شامل ایالات‌متحده آمریکا، کانادا و مکزیک می‌شود. اتاق‌های بازرگانی نقش مهمی در ترویج تجارت و توسعه اقتصادی در کشورهای عضو این توافق دارند. اتاق‌های بازرگانی از طریق مشارکت در فرآیند توافق و مذاکرات مشورتی با دولت‌ها و سایر نهادهای مرتبط، به توجیه و ارتقای اهمیت مسائل مرتبط با تجارت و توسعه اقتصادی کمک می‌کنند.
این نهادهای اقتصادی، با توسعه شبکه‌‌‌‌‌های کسب‌وکار و ایجاد فرصت‌های تجاری، به تسهیل تجارت و افزایش صادرات و واردات کشورهای عضو USMCA کمک می‌کنند. اتاق بازرگانی و صنعت مکزیک به‌عنوان یکی از مهم‌ترین سازمان‌های تجاری در کشور با ماموریت تقویت و توسعه‌تجارت و صنعت مکزیکی‌‌‌‌‌ها در داخل و خارج از کشور فعالیت می‌کند. این سازمان به‌عنوان یک پل ارتباطی میان تجار مکزیکی و سایر کشورها عمل کرده و تلاش می‌کند تا محیط کسب‌وکار را برای تجارت داخلی و بین‌المللی بهبود بخشد.
حجم صادرات کشور مکزیک در سال2021 میلادی برابر با 494میلیارد دلار و حجم واردات این کشور 506میلیارد دلار بوده‌است. این حجم صادرات با تبادل بیش از 2700 نوع کالا و با همکاری 139 شریک تجاری شکل‌گرفته و بیش از 3700 نوع کالا با مشارکت 215 کشور جهان نیز به این کشور واردشده‌است. عمده صادرات این کشور در سال2021، شامل مشتقات نفتی، اتومبیل، پردازنده‌‌‌‌‌ها، کامیون‌‌‌‌‌های با موتور گازی و گیرنده‌‌‌‌‌های تلویزیونی می‌شود. همچنین بیشتر واردات این کشور در همان سال‌را نفت و مشتقات نفتی، مدارهای سیلیکونی، قطعات اتومبیل، گاز طبیعی و قطعات رادیویی تشکیل می‌دهد.
تجارت منطقه‌ای
مکزیک با داشتن توافق‌نامه‌های تجاری با کشورهای مختلف، یک محیط مساعد برای همکاری و تجارت با شرکای تجاری خارجی ایجاد‌کرده است. این کشور همچنین از لحاظ مکانی در میانه منطقه آمریکای‌لاتین واقع شده‌است که باعث می‌شود بنگاه‌ها به‌راحتی به بازارهای مختلف، به‌خصوص بازار بزرگ ایالات‌متحده، دسترسی داشته باشند. این موقعیت ژئوپلیتیکی مناسب از یک‌سو و توافق‌نامه USMCA از سوی دیگر، موجب مبادلات بازرگانی بسیار گسترده با ایالات‌متحده شده‌است. بیش از 78درصد محصولات مکزیکی که در سال2021 مورد مبادله بین‌المللی قرارگرفته‌‌‌‌‌اند به مقصد آمریکا صادر شدهاند و 43درصد واردات مکزیک نیز از ایالات‌متحده واردشده‌است، پس از آمریکا، چین به‌عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان و یکی از مهم‌ترین تامین‌کنندگان کالاهای مصرفی و واسطه‌‌‌‌‌ای، دومین شریک تجاری مکزیک به‌شمار می‌آید. جمهوری خلق چین قریب به 20درصد واردات مکزیک و کم‌‌‌‌‌تر از 2درصد صادرات این کشور را به خود اختصاص داده‌است. کانادا نیز به‌عنوان سومین عضو پیمان USMCA، با در اختیار داشتن بیش از 2درصد صادرات و واردات مکزیک، سومین شریک تجاری این کشور به‌شمار می‌رود.
تاریخچه اتاق مکزیک
تاسیس اولین اتاق بازرگانی در مکزیک به سال۱۸۸۰ بازمی‌‌‌‌‌گردد. این اتاق توسط جمعیتی از تاجران و کارآفرینان مکزیکی در شهر مکزیکوسیتی تاسیس شد. اهداف اصلی این اتاق شامل ترویج تجارت داخلی و خارجی، حفاظت از منافع تاجران و ایجاد ارتباطات تجاری بین کارآفرینان مکزیکی بود. در دهه‌های بعد، تعداد اتاق‌های بازرگانی در مکزیک به شکل چشمگیری افزایش یافت. این اتاق‌ها به‌تدریج در سراسر کشور تشکیل شدند و نقش مهمی در توسعه‌تجارت و صنعت در سطح منطقه و جهانی ایفا کردند. آنها به‌عنوان نهادهای نمایندگی تاجران و کارآفرینان مکزیکی در مقابل دولت و به‌عنوان یک شبکه ارتباطاتی بین‌المللی در حوزه تجارت عمل کردند. در سال1984، «روبرتو گارسز» یک اتاق محلی را در شهر لس‌‌‌‌‌آنجلس کالیفرنیا تاسیس کرد. وی در سال1961 به این شهر آمد و شرکت واردات و صادرات و توزیع خود (EXPORT-MEX) را در صنعت مواد غذایی و نوشیدنی‌‌‌‌‌ها تاسیس و یک مسیر تجاری از سن‌دیگو تا سان‌فرانسیسکو ایجاد کرد که در حال‌حاضر توسط وراث او اداره می‌شود، پس از مواجهه با چالش‌ها و سختی‌‌‌‌‌های زیاد، روبرتو تصمیم گرفت تا در سال1984 به‌همراه کارآفرینان مکزیکی دیگر اتاق بازرگانی مکزیک (Mexchamber) را تاسیس کند تا به تولیدکنندگان و کارآفرینان مکزیکی در توسعه مسیرهای تجاری به سمت بازار آمریکا کمک کند. با وجود اینکه اتاق‌های بازرگانی دیگر نام خود را به «هیسپانیک» تغییر دادند، روبرتو و هیات‌مدیره‌‌‌‌‌اش نام رسمی «اتاق بازرگانی و صنعت بین‌المللی مکزیک» را حفظ کردند که در حال‌حاضر به‌نام Mexchamber شناخته می‌شود. در سال1993 و با ورود مکزیک به توافق نفتا (توافق‌نامه تجارت آزاد شمال آمریکا)، اتاق بازرگانی مکزیک به مناطق دیگر گسترش یافت و تجارت بین کشورهای امضاکننده این پیمان را تسهیل کرد. نفتا باعث شد که بسیاری از کسب‌وکارهای کوچک تمایل داشته باشند به بزرگ‌ترین بازار مصرفی در شمال آمریکا وارد شوند و اتاق بازرگانی و صنعت مکزیک، به بسیاری از شرکت‌های صادرکننده جوان برای دستیابی به اهدافشان کمک موثری کرد. با اصلاحات قانونی در سال1996 (قانون اتاق‌های تجاری و اتحادیه‌‌‌‌‌های آن)، Mexchamber در سال1998 توسط وزارت بازرگانی (SECOFI) مجوز فعالیت در سراسر اراضی ملی مکزیک را دریافت کرد و به اولین اتاق دوجانبه در تاریخ روابط تجاری بین مکزیک و ایالات‌متحده تبدیل شد.
مدل اتاق مکزیک
شیوه فعالیت اتاق‌های بازرگانی در کشور مکزیک، مدل اوراسیایی است. یک اتاق با مدل اوراسیایی، یک سازمان غیردولتی غیرانتفاعی با عضویت داوطلبانه شرکت‌ها و کارآفرینان است که تحت قانون عمومی، برای حفاظت از منافع اعضای آن طراحی شده‌است و به ترویج و توسعه اقتصادی منطقه‌ای که در آن فعالیت می‌کند، می‌پردازد. اولین نشانه‌‌‌‌‌های مدل اوراسیایی در آمریکای‌شمالی و کشور کانادا دیده شد. بین این مدل و مدل قاره‌‌‌‌‌ای شباهت‌هایی در برخی ویژگی‌‌‌‌‌ها از جمله وظایفی که تحت قانون عمومی بر عهده دارد، قلمرو فعالیت‌ها و نقش‌‌‌‌‌های واگذارشده توسط دولت، وجود دارد. از آنجا که اتاق‌های اوراسیایی فاقد نظارت دولتی هستند، این نوع اتاق‌ها با اتاق‌های آنگلوساکسون نیز شباهت دارند. کارکردهای اتاق‌ها در مدل اوراسیایی، مانند مدل‌های کانتیننتال و آسیایی بر اساس قانون تنظیم می‌شود. قانون کشوری، حوزه ارضی فعالیت آن را منطبق بر تقسیم‌بندی‌‌‌‌‌های استانی و منطقه‌ای کشوری مشخص می‌کند و اتاق باید در یک ناحیه مشخص فعالیت خود را انجام دهد. به‌عبارت دیگر، در صورتی‌که کسب‌وکارها و کارآفرینان قصد تاسیس یک اتاق محلی را داشته باشند، باید از مقامات و اتاق ملی اجازه بگیرند تا محدوده عملکرد آنها مشخص باشد. این قانون، وظایف عمومی از جمله تایید گواهی مبدأ، داوری اختلافات بازرگانی و حل و فصل منازعات در دادگاه‌‌‌‌‌ها را بر عهده اتاق گذاشته که سبب ایجاد درآمد برای آنها نیز می‌شود. قانون اتاق، حق حمایت از منافع اعضای اتاق را برای این نهاد تضمین کرده است اما دولت الزامی برای گرفتن نظرات اتاق در مورد پیش‌‌‌‌‌نویس قوانین و مقررات ندارد. علاوه‌بر این، در مدل اوراسیایی، دولت از نام اتاق حمایت می‌کند و کسی حق استفاده از نام اتاق یا ترکیبی شامل این نام را ندارد.
عضویت و ساختار
در حوزه عضویت، مدل اوراسیایی نزدیک به مدل آنگلوساکسون است؛ چراکه برخلاف مدل آسیایی که در آن عضویت برای برخی از گروه‌های شرکتی الزامی است، عضویت در اتاق‌های اوراسیایی داوطلبانه است. مکزیک نیز به تبعیت از کانادا که اولین اتاق‌های اوراسیایی در قاره آمریکا را تاسیس کرده‌است، عضویت اجباری در اتاق‌های این کشور را منسوخ کرد. در اتاق بازرگانی و صنعت مکزیک، برای عضویت افراد و بنگاه‌ها طرح‌های متنوعی درنظر گرفته شده‌است و حق‌عضویت‌‌‌‌‌ها با توجه به خدماتی که اتاق به اعضا ارائه می‌دهد، تغییر می‌کند. حق‌عضویت افراد در اتاق بازرگانی مکزیک از 365 دلار تا 4500 دلار در سال‌متفاوت است. از مزایای عضویت افراد در این اتاق می‌توان به دریافت خدمات مشاوره‌‌‌‌‌ای در حوزه واردات و صادرات، مشاوره‌‌‌‌‌های حقوقی، مشاوره در حوزه برنامه‌های مالیاتی و گمرکی مکزیک و کشورهای مختلف، دریافت مجوزهای بین‌المللی مانند FDA، برخورداری از تخفیف‌های ویژه اعضای اتاق و حضور در برنامه‌های مختلف اتاق و دسترسی به مقامات تجاری بین‌المللی اشاره کرد. حق‌عضویت شرکت‌ها در اتاق مکزیک نیز با توجه به قدمت شرکت و اندازه فعالیت آن، از 2500 دلار تا 25هزار دلار در سال‌متفاوت است. شرکت‌ها با عضویت در اتاق بازرگانی و صنعت مکزیک از مزایای متعددی بهره‌‌‌‌‌مند می‌شوند.
به‌طور میانگین، حق‌عضویت تنها 5 تا 10درصد از درآمد اتاق‌های اوراسیایی را تشکیل می‌دهد. اتاق‌ها در این مدل به دلیل عضویت اختیاری، منبع ثابت درآمدی ندارند. این امر موجب استقلال مالی نسبی اتاق و وابستگی درآمد به فعالیت‌هایی که قانون برعهده آن گذاشته است، می‌شود. علاوه‌بر اموری که این اتاق‌ها برای دولت‌ها انجام می‌دهند، فعالیت‌ها و برنامه‌های بازرگانی که در آن شرکت می‌کنند یا آنها را برگزار می‌کنند اتاق‌ها را در پوشش کسری‌بودجه خود، توانمند می‌سازد.
یکی از مهم‌ترین مزیت‌های اتاق‌های اوراسیایی، استقلال این اتاق‌ها از مقامات دولتی در انتخاب استراتژی‌های آنها و همچنین انتخاب بدنه اجرایی اتاق است. بالاترین سطح در این اتاق‌ها، اجلاس عمومی است که در آن رئیس و هیات‌مدیره انتخاب می‌شوند و نقشه‌راه اتاق در یک دوره زمانی مشخص نیز تصویب می‌شود. برخلاف اتاق‌های کانتیننتال، در اتاق‌های اوراسیایی سلسله‌مراتب سه‌‌‌‌‌گانه (محلی، منطقه‌ای و ملی) میان اتاق‌ها وجود نداشته و اتاق‌های استانی و محلی، حقوقی برابر با اتاق ملی دارند. اتاق‌های اوراسیایی دارای ساختار دو لایه هستند به‌طوری که خود اتاق‌های محلی هستند که تصمیم می‌گیرند زیرمجموعه اتاق‌های منطقه‌ای باشند. از سوی دیگر، هم اتاق‌های محلی و هم منطقه‌ای در هر صورت باید حتما عضو اتاق ملی باشند. اتاق بازرگانی و صنعت مکزیک، 36 اتاق در سراسر جهان تاسیس کرده‌است که غالب آنها در محدوده قاره آمریکا و به‌طور خاص آمریکای‌شمالی مستقر شدهاند. ایالات‌متحده آمریکا به تنهایی 9 اتاق بازرگانی مکزیک را در خود جای داده‌است.
کارکردها و عملکرد
اتاق بازرگانی و صنعت مکزیک (Mexchamber) به‌عنوان یک سازمان تجاری، با ماموریت اصلی تسهیل تجارت و تقویت روابط تجاری بین مکزیک و دیگر کشورها عمل می‌کند. این اتاق بازرگانی، وظایف و عملکردهای متعددی دارد که به توسعه‌تجارت و ایجاد فرصت‌های جدید در مکزیک کمک می‌کند. اتاق بازرگانی مکزیک به‌عنوان یک پل ارتباطی بین کسب‌وکارهای مکزیکی و شرکت‌ها و کارآفرینان خارجی عمل می‌کند. این اتاق، فرصت‌های تجاری جدید را برای شرکت‌ها ایجاد می‌کند و به کسب‌وکارها در ورود به بازارهای جدید کمک می‌کند. همچنین این نهاد تجاری با ایجاد ارتباطات بین شرکت‌ها و مقامات دولتی مکزیکی، سرمایه‌گذاری‌های مستقیم و غیرمستقیم را تسهیل می‌کند. اتاق بازرگانی مکزیک به شرکت‌ها در حل اختلافات تجاری و قوانین مربوط به تجارت کمک می‌کند. این سازمان، دسترسی به خدمات حقوقی و تجاری را فراهم می‌کند تا کسب‌وکارها در‌برابر ریسک‌های حقوقی محافظت شوند.
یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در اتاق بازرگانی و صنعت، «مرکز تجارت مکزیک» است. در سال1993، آلخاندرو گارسس، بنیان‌گذار مرکز تجارت مکزیک، ایده‌ای را برای بر‌‌گزاری یک نمایشگاه دائمی با همین نام مطرح کرد. این نمایشگاه، کالاها و محصولات مختلفی را از تمام مناطق مکزیک در یک مکان فیزیکی نمایش می‌دهد. از جمله این محصولات می‌توان به غذا و نوشیدنی، پارچه، هنر و صنایع‌دستی، محصولات کشاورزی اشاره کرد. در سال2021 این مرکز با یک پورتال آنلاین فعالیت می‌کند که محصولات مکزیکی تولیدشده توسط شرکت‌های کوچک و بزرگ از مکزیک را نمایش می‌دهد و توانایی ارسال نمونه‌‌‌‌‌ها و دسته‌‌‌‌‌های کوچک محصولات به توزیع‌‌‌‌‌کنندگان و خرده‌‌‌‌‌فروشان اصلی در سراسر ایالات‌متحده را در عرض چند روز دارد.
اتاق بازرگانی مکزیک به 12کمیته مختلف تقسیم شده‌است تا به درک مسائلی که بر کسب‌وکارهای کوچک و صنایع تاثیر می‌گذارد، کمک کند. از جمله این کمیته‌‌‌‌‌ها می‌توان به صنعت سلامت و زیبایی، هنر و صنایع‌دستی، صنعت سوپرمارکت‌‌‌‌‌های زنجیره‌‌‌‌‌ای، خدمات حرفه‌‌‌‌‌ای، صنعت غذا و نوشیدنی، هتل‌‌‌‌‌ها، توریسم و حمل‌ونقل اشاره کرد.
به‌طور کلی اتاق بازرگانی و صنعت مکزیک با عملکرد خود به توسعه و تقویت روابط بازرگانی در داخل و خارج از مرزهای مکزیک، کمک شایانی کرده‌است. این اتاق با تسهیل و توسعه روابط تجاری بین‌المللی و حمایت از کسب‌وکارهای کوچک و متوسط، نقش مهمی در رشد اقتصادی کشور مکزیک داشته‌است. همچنین اتاق بازرگانی مکزیک به تطابق بنگاه‌ها با استانداردهای بین‌المللی و ملی کمک می‌کند و شرکت‌ها را به‌سوی افزایش کیفیت محصولات و خدماتشان هدایت می‌کند.
