حرکت در مسیر چشم‌انداز 20 ساله
گروه بازرگانی - پای وزیر پیشنهادی برای وزارت بازرگانی سرانجام به بهارستان رسید. دکتر مهدی غضنفری برنامه‌های خود را در حضور نمایندگان مجلس شورای اسلامی‌تشریح کرد و گفت که برنامه‌هایم برای رسیدن به اهداف سند چشم‌انداز به گونه‌ای تدوین شده است که کلیه اسناد فرابخشی را دربرگیرد.

مهدی غضنفری که گزینه مطلوب بخش خصوصی و اصناف کشور برای تکیه زدن به کرسی وزارت بازرگانی است، برنامه‌های خود را در سه حوزه بازرگانی داخلی،‌ بازرگانی خارجی و توسعه‌ صادرات غیرنفتی و زیرساخت‌های بازرگانی کشور ارائه کرد. وی با اشاره به سابقه تاریخی ایران در تجارت جهانی که جاده‌ ابریشم نماد آن بوده است، افزود: سهم ما از تجارت خارجی تنها ۵ تا ۷ در هزار است. در صورتی که حداقل باید به یک درصد دست پیدا کنیم.
چرا وضع این گونه است؟
غضنفری با اشاره به سخنان مخالف یکی از نمایندگان مجلس، خاطرنشان کرد: در این برنامه‌ها ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های کشور، توان بخش خصوصی و دولتی و سیاست‌های اجرایی اصل ۴۴ مد نظرم بوده است.
اظهارات نماینده مخالف کاملا درست است. در فضایی هستیم که مصرف‌کننده، تولید‌کننده و توزیع‌کننده از آن رضایت ندارند. چرا وضع این گونه است وظیفه‌ وزارت بازرگانی ایجاد تعادل میان تولید و واردات و مصرف و صادرات است.
وزیر پیشنهادی بازرگانی افزود: البته سیاست‌های کلان و سایر دستگاه‌ها نیز در این موضوع موثرند. نزدیک به ۱۶/۵‌درصد تولید ناخالص داخلی در بخش بازرگانی داخلی و ۱۴/۵‌درصد در بخش بازرگانی خارجی است که با حدود ۷۰ کشور مراوده‌ تجاری داریم.
وی با اشاره به برنامه‌هایش در زمینه بازرگانی داخلی گفت:‌ در حوزه‌ بازرگانی داخلی باید گفت با سه گروه از بازیگران مواجهیم؛ تولیدکنندگان، توزیع‌کنندگان و مصرف‌کنندگان. برنامه‌هایم برای این سه گروه است در بازرگانی داخلی گروه چهارمی‌نیز وجود دارد؛ بخشی برای تولید. تولیدکنندگان باید تولیداتشان را با نیاز بازار تنظیم کنند. در گروه توزیع‌کنندگان مرتبا با ناپایداری بازار مواجهیم؛ در گروه مصرف‌کنندگان لایحه‌ حمایت از مصرف‌کننده 13، 14 سال است در مسیر تصویب است که از نمایندگان می‌خواهم این لایحه را به تصویب برسانند.
غضنفری سیستم تبادلات بازرگانی را گروه چهارم برنامه‌هایش عنوان کرد و افزود: سیستم تبادلات بازرگانی مشتمل بر تعرفه‌ها و عوارض است که از سوی ۹ دستگاه تعیین و فقط از سوی وزارت بازرگانی اعلام می‌شود تکالیف قانونی، اتاق‌های بازرگانی،‌ اسناد، قاچاق و رقابت‌شدنی محیط در این حوزه جای دارد. به عبارت دیگر برنامه‌ چهارم مربوط به این حوزه است.
وی با اشاره به برنامه‌های چهارگانه‌اش در گروه بازرگانی داخلی گفت: تعامل با وزارتخانه‌ها و کمیسیون‌های اقتصادی‌، ‌نوین‌سازی نظام توزیع، توسعه‌ نظام جامع حمایت از مصرف‌کننده و برنامه‌ریزی برای کاهش قیمت تمام شده در کل زنجیره تامین، تولید و توزیع و تنظیم بازار از جمله اهدافم است.
نهضت کاهش قیمت تمام شده
وزیر پیشنهادی بازرگانی افزود: تعیین تعرفه‌ها برای تولیدکننده و مصرف‌کننده با کمک کمیسیون‌های مجلس انجام خواهد شد. نهضت کاهش قیمت تمام شده طرحی است که فقط منحصر به وزارت بازرگانی نیست.
نیمی‌از هزینه کالا به دلیل هزینه‌های توزیع ایجاد می‌شود .توزیع در بخش هزینه نیمی‌از هزینه‌های کالا به دلیل هزینه تولید در کشور است که ۱۲ تا ۱۵ درصد است. ۳۰ تا ۳۵درصد ظرفیت تولید غیرفعال است. غضنفری تصریح کرد: تعرفه‌ها باید به گونه‌ای تنظیم شود که امنیت قضایی و تولید محصولات به خطر نیفتد. این تعرفه تا یک اندازه‌ای مناسب است و بیش از آن قاچاق را توسعه می‌دهد باید هزینه‌ها را در تولید، توزیع و مصرف کاهش داد.
نوین‌سازی نظام توزیع
وزیر پیشنهادی بازرگانی در ادامه گفت: دومین برنامه‌ای که مدنظر است نوین‌سازی نظام توزیع است، در گذشته کارها به خوبی انجام می‌شد و باید ادامه پیدا کند، اما در این راستا ازجمله برنامه‌هایی که مدنظر داریم سازماندهی شبکه پخش کالا است که باید کالاها کد و شناسنامه داشته باشند تا قابل ردیابی باشند و جلوی قاچاق کالا گرفته شود تا هزینه اضافی نپردازیم.
غضنفری در ادامه یکی دیگر از برنامه‌ها را ایجاد اتحادیه کشوری و هم چنین توانمندسازی اصناف دانست تا کالاها از تولید‌کننده به مصرف‌کننده با کمترین هزینه انتقال یابد.
وی افزود: توسعه نظام جامع حمایت از مصرف‌کننده نیز مدنظر است که اگر فراموش شود به بخش تولید آسیب وارد می‌شود. همچنین موضوع توجه به بخش خصوصی و اصلاح الگوی مصرف که مقام معظم رهبری بارها به آن اشاره داشتند نیز مدنظر است و باید استانداردهای لازم را تعیین کنیم تا هزینه‌ها به حداقل رسد و در کنار اینها باید تولید عادلانه اطلاعات انجام شود تا از رانت جلوگیری شود. وزیر پیشنهادی بازرگانی به ضرورت برنامه‌ریزی برای کاهش قیمت و همچنین شناسایی اتلاف‌ها در زمینه تامین، تولید، توزیع اشاره کرد و گفت که این اتلاف‌ها هستند که هزینه‌ها را سوار می‌کنند. وی با بیان جمله‌ای از مقام معظم رهبری مبنی بر این که آرزوی من این است که در چاه‌های نفت را ببندیم و از راه درآمد صادرات غیرنفتی کشور را اداره کنیم، گفت: در چهار سال گذشته از مرز ۲۰ میلیارد دلار گذر کرده‌ایم و باید بر تلاش‌ها اضافه شود.
ورود اثرگذار به WTO
غضنفری تلاش برای توسعه کالا و خدمات با ارزش افزوده و فناوری بالاتر را از دیگر برنامه‌های مدنظر خود برای وزارت بازرگانی دانست و گفت: روابط تجاری با کشورها، حضور اثرگذار در پیمان‌های منطقه‌ای بین‌المللی و حضور فیزیکی در بازارهای مصرف، مدنظر است.
غضنفری ادامه داد: در حوزه تلاش برای توسعه کالا و خدمات امیدواریم با کمک مجلس و نمایندگان منابع اعتباری و بودجه بیشتری برای صادرات غیرنفتی تخصیص یابد و در این زمینه باید بگویم در مورد صادرات برنج نیز برنامه‌هایی را مدنظر داریم و باید در این زمینه برای صادرات کالاهای کشاورزی روی قیمت تمام شده بسته‌بندی و تبلیغات خارج از کشور کار بیشتری صورت گیرد. بنابراین موضوع صادراتی کردن محصولات کشور جزو برنامه چهار ساله آینده است که مورد توجه قرار دارد.
وی توجه به قابلیت‌های مناطق آزاد را نیز از دیگر برنامه‌ها دانست و گفت: در سیاست‌های کلی مقام معظم رهبری در برنامه پنجم توسعه نیز این موضوع مورد توجه قرار دارد و تنظیم روابط تجاری با کشورها را که تا به حال به حد زیادی صورت پذیرفته است باید ادامه داد و باید با کشورهایی که به لحاظ روابط سیاسی عمیق‌تر هستیم از نظر روابط تجاری نیز بهتر شویم.
وی با اشاره به اینکه اگر پیمان‌های منطقه‌ای را به سه دسته خیلی زیاد، متوسط و کم تقسیم کنیم متاسفانه کشور ما در گروه کم قرار دارد، تاکید کرد: بنابراین افزایش حضور در پیمان‌ها جزو برنامه‌هایی است که در نظر داریم همچنین عضویت در wto در این برنامه می‌گنجد و می‌خواهیم به صورت اثرگذار و نه منفعل وارد شویم و در کنار آن آماده کردن فضای کسب و کار و فضای تولید را مورد توجه قرار دهیم.
وی به حضور فیزیکی در بازارهای مصرف‌کننده نیز اشاره کرد و گفت: در این زمینه از جمله برنامه‌ها کمک به برگزاری نمایشگاه‌ها و اعزام رایزن به کشورهای مصرف‌کننده است.
سه برنامه زیرساختی
غضنفری سه برنامه در حوزه زیر ساخت‌ها را از اهمیت بالایی برخوردار دانست که بازرگانی داخل و بازرگانی خارجی محتاج آن هستند. وی توضیح داد: در گذشته اقداماتی در این زمینه صورت گرفته است و شروع به کار کرده است و در این چهار سال آنچه به طور جدی باید مورد توجه قرار گیرد کمک به بهبود فضای کسب و کار است که اگر بدون تنش و با آرامش باشد بهتر می‌تواند نتیجه دهد و به سرمایه‌گذاری منجر شود.
وزیر پیشنهادی بازرگانی قانون تجارت، حمایت از مصرف‌کننده، صادرات، واردات و گمرک را از اهمیت بالایی برخوردار دانست و گفت: باید ساز و کارهای لازم در این حوزه‌ها به وجود آید و نمایندگان محترم نیز در این زمینه کمک لازم را انجام دهند.
غضنفری در ادامه در جواب سوالی در مورد wto وزیر ساخت‌های اقتصادی کشور و این که آیا توانایی رقابت با کالاهای خارجی را داریم، گفت: ما باید دو کار را انجام دهیم این که وزارتخانه‌های تولیدی کمک کنند حوزه تولید آماده کاهش تعرفه‌ها شود و حوزه بازرگانی برای مذاکره عمل کند و بدون هماهنگی در این دو حوزه به لحاظ اقتصادی کشور نفع کامل را نمی‌برد.
وی همچنین در پاسخ به پرسش یکی از نمایندگان مبنی بر واردات بی رویه، گفت: در هیچ برهه‌ای برنامه‌ای بسته نشد که اگر ضربه زند نتوانیم آن را تغییر دهیم، باید سیاست‌هایی را انتخاب کنیم که امنیت قضایی حفظ شود و حقوق مصرف‌کننده در نظر گرفته شود.
وزیر پیشنهادی بازرگانی در رابطه با سوالی در مورد سیاست‌های تعرفه‌ای، مهار تورم و تنظیم بازار گفت: مجبوریم به صورت جدی کار کنیم و باید غول قیمت تمام شده را با کمک همه دستگاه‌های اقتصادی و بخش خصوصی به حداقل رسانیم تا تولید‌کننده و توزیع‌کننده اصلی و همچنین مصرف‌کننده احساس رضایت کند.
و اما سخنان و برنامه دکتر غضنفری در میان نمایندگان مجلس موافقان و مخالفانی داشت.
نماینده کلیبر؛ موافق با غضنفری
برنامه دکتر غضنفری در توسعه تجارت الکترونیکی و تسلط ایشان بر فناوری اطلاعات نویدبخش حرکت‌های گسترده و خوبی برای توسعه‌ تجارت الکترونیکی است.
نماینده مردم کلیبر در خانه ملت، این چنین از کارنامه دکتر غضنفری دفاع کرد و گفت که به عنوان موافق وزیر پیشنهادی بازرگانی در صحن علنی مجلس سخن می‌گفت، در توضیح دلایلش برای موافقت برای تصدی پست این وزارتخانه توسط غضنفری گفت: دلیل موافقت بنده با برنامه‌های ایشان ناظر به برنامه‌های ایشان برای اداره یکی از مهم‌ترین وزارتخانه‌های اقتصادی یعنی وزارت بازرگانی است که در عین پیچیدگی فراوان، بسیار حساس است.
وی ادامه داد: آقای غضنفری معتقد است که با وجود توانمندی‌های متعددی که در زمینه تولید، تجارت، توزیع و صادرات کالا و خدمات در کشور وجود دارد، اما به دلیل هزینه‌های بالای تجاری، فرصت‌های گرانبهایی از ظرفیت‌های کشور به هدر می‌رود.
رییس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی‌گفت: نکته کلیدی دیگر برنامه ایشان برای کاهش قیمت تمام شده کالا است. این یک ماموریت بین بخشی و بسیار اساسی است که وزارت بازرگانی به عنوان متولی تجارت بازرگانی کشور می‌تواند و باید به عنوان یکی از برنامه‌های اصلی خود آن را طراحی و مدیریت کند.
فتحی‌پور با اشاره به موفقیت‌های غضنفری در طول چهار سال گذشته در بخش توسعه صادرات غیرنفتی و انعقاد موافقت‌نامه‌های تجاری موثر بر افزایش حجم مبادلات تجاری گفت: روند رشد تعاملات
تجاری - بازرگانی کشور با تداوم مدیریت هوشمندانه و تعامل بین‌المللی که آقای غضنفری دارد، می‌تواند ادامه پیدا کند. باید نگاه تحرک‌آمیز و موثری برای حضور در بازارهای کشورهای اسلامی‌داشته باشیم. همچنین باید کالا و خدمات ایرانی جهانی شود.
وی با بیان این‌که دغدغه اصلی وزیر پیشنهادی بازرگانی افزایش سهولت تجاری و اجرای طرح پنجره واحد تجاری به عنوان یکی از کلیدی‌ترین ماموریت‌های وزارت بازرگانی در روان‌سازی بازرگانی کشور است، گفت: به نظر می‌رسد با وجود روحیه‌ ایشان برای جلب همکاری ‌و به خدمت گرفتن ظرفیت همه دستگاه‌ها و نهادهای تاثیرگذار بر روند تجارت، برگ زرین دیگری از ارتقای نظام بازرگانی کشور را رقم زند.
نماینده مردم کلیبر در خانه ملت گفت: در حالی که در هیچ کدام از برنامه‌های توسعه اول و دوم و سوم اهداف کمی‌پیش‌بینی شده در بخش صادرات غیرنفتی محقق نشد؛ اما به ‌رغم دو برابر شدن هدف کمی‌صادرات غیرنفتی در طی چهار سال برنامه‌ چهارم کل اهداف محقق شد و شاهد گذر از مرز ۲۰‌میلیارددلار صادرات غیرنفتی بودیم. این امر باعث شد که میزان صادرات غیرنفتی کالاهای ایرانی بدون احتساب میعانات گازی از صادرات کل حدود یکصد کشور جهان بالاتر رود.
تضاد در برنامه‌ها
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس از جمله نمایندگانی بود که یک تذکر آیین‌نامه‌ای داد و خواستار شفاف شدن کامل نظر وزیر پیشنهادی بازرگانی در خصوص بند ۴۰ قانون بودجه شد.
قوامی‌ با استناد به ماده 190 آیین‌نامه گفت: طبق این ماده وزیر باید برنامه خود را شفاف بیان کند، اما ایشان در مجموع برنامه‌هایش تضاد دارد.
وی گفت: در قانون بودجه امسال پیشنهادی در کمیسیون تلفیق مطرح و تصویب شد، اما به آن عمل نشد.
لاریجانی این گفته قوامی ‌را تذکر ندانست و گفت: شما می‌توانستید این سوال را مکتوب به آقای غضنفری ارائه کنید.
هماهنگی کامل با برنامه پنج ساله و سند چشم‌انداز
نماینده مردم خوی در خانه ملت، برنامه پیشنهادی وزیر پیشنهادی بازرگانی را در هماهنگی کامل با برنامه پنج ساله و سند چشم‌انداز دانست.
موید حسینی‌صدر که به عنوان موافق وزیر پیشنهادی بازرگانی در صحن علنی مجلس شورای اسلامی‌سخن می‌گفت، به بیان میزان تحصیلات غضنفری پرداخت و گفت: آقای غضنفری استاد دانشگاه با رتبه دانشیاری هستند. محل تحصیل ایشان دانشگاه سیدنی استرالیا است. ایشان دارای مدرک کارشناسی ارشد از دانشگاه صنعتی امیرکبیر و مدرک کارشناسی از دانشگاه علم‌وصنعت ایران هستند. تحصیلات‌شان در دانشگاه‌های بسیار معتبر و ممتاز بوده است.
عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی‌خاطرنشان کرد: آقای غضنفری در چهار سال گذشته که به عنوان معاون وزیر بازرگانی فعالیت می‌کردند، نشان دادند که به کار سیستماتیک و مدیریت علمی‌و فنی اعتقاد دارند و می‌توانند از نخبگان کشور در وزارتخانه استفاده کنند. همچنین کمترین تغییرات در وزارت بازرگانی در حوزه مدیریت اتفاق افتاده است. این موارد جزو محاسن برای یک مدیر است که مسوولی را که دارای تجربیات بسیاری است، تغییر نمی‌دهد.
حسینی با بیان این‌که غضنفری در ریاست سازمان توسعه تجارت ایران عملکرد موفق و ممتازی داشته است، گفت: آقای غضنفری مقبولیت بسیار خوبی در بین فعالان اقتصادی، صنایع و معادن و مدیران داخل وزارتخانه دارند؛ همچنین مدیرانی که در سطح استان هستند، ایشان را قبول دارند و به او معتقدند. همه این موارد زمینه‌ای را فراهم می‌کند که آقای غضنفری در وزارت بازرگانی فرد موفقی باشد.
وی تسلط کامل به زبان انگلیسی را از دیگر محاسن غضنفری دانست و گفت: همان طور که همه می‌دانید، کسی که در تفاهم‌نامه‌های اقتصادی و قراردادهای بین‌المللی به زبان انگلیسی مسلط باشد، می‌تواند هماهنگی خوبی ایجاد کند؛ از این رو این موضوع حسن بسیار مهم و خوبی محسوب می‌شود.
این عضو فراکسیون اصولگرایان مجلس شورای اسلامی‌با اشاره به سخنان مخالف وزیر پیشنهادی بازرگانی گفت: این نماینده محترم مجلس شورای اسلامی‌بخشی عمده‌ای از سخنانش را راجع به تعرفه واردات برنج بود. باید در پاسخ گفت که تعرفه یک تیغ دو لبه است، یعنی باید هم منافع مصرف‌کننده و هم منافع تولید‌کننده را در نظر گرفت. یعنی باید تمام عوامل را در نظر گرفت و از برخی از عوامل غافل نشد. وی ادامه داد:بر این اساس می‌توان گفت که با وجودی که در چهار سال گذشته شاهد خشکسالی بی‌سابقه و گرانی جهانی بودیم، اگر برخی از واردات و تمهیدات انجام نمی‌شد، به مردم فشار می‌آمد؛ بنابراین بدون تعارف وزارت بازرگانی یکی از موفق‌ترین وزارتخانه‌های اقتصادی دولت نهم بوده که بخش زیادی از این موفقیت را می‌توان به حساب آقای غضنفری که به عنوان معاون آقای میرکاظمی‌ در وزارت بازرگانی فعالیت می‌کردند، گذاشت.
حسینی‌صدر در ادامه تاکید کرد: مطمئنا با انتخاب آقای غضنفری برنامه‌های وزارت بازرگانی با شکست مواجه نمی‌شود، یعنی فاصله و شکافی در برنامه‌های این وزارتخانه ایجاد نمی‌شود؛ چرا که مقبولیت ایشان در داخل این وزارتخانه و شناخت کافی که از این سازمان و مدیران دارند، به این امر کمک می‌کند.
حسینی‌صدر در پایان به فرآیند الحاق به WTO اشاره کرد و گفت: این امر تنها به عهده وزارت بازرگانی نیست، همه می‌دانیم که در این رابطه موانعی وجود دارد؛ از این رو ان‌شاءالله آقای غضنفری برنامه‌هایشان را در این رابطه توضیح می‌دهند، ما نیز در کمیسیون مجاب شدیم که ایشان توانایی لازم را برای حل این مشکلات دارند.

حاشیه‌ها و نکته‌ها
تذکر یا گیلان نامه‌؟
نماینده ارومیه در مجلس در واکنش به نطق مخالف وزیر بازرگانی گفت: آقای محمدیاری به عنوان مخالف وزیر بازرگانی ۱۵ دقیقه در مورد برنج حرف زدند، آیا همه موضوع بازرگانی برنج است؟ جواد جهانگیرزاده در تذکری با استناد به ماده ۷۹ آیین‌نامه از رییس مجلس خواست که اجازه ندهد نمایندگان از موضوع، در نطق‌هایشان خارج شوند. لاریجانی در پاسخ به این تذکر عنوان کرد که همه بحث آقای محمدیاری برنج نبود. جهانگیرزاده این نوع سخن گفتن را تضییع حقوق سایر نمایندگان دانست. همچنین یونس اسدی، نماینده مشکین‌شهر با استناد به ماده ۱۹۰ آیین‌نامه گفت: صحبت‌های مخالف وزیر بازرگانی بیشتر شبیه یک گیلان‌نامه بود و ما انتظار داریم که توضیحاتی هم در خصوص برنامه داشته باشند.