نگاهی به بازار میوه‌های فصلی
نوبرانه ارزانم آرزوست!
مهران موسوی خوانساری- هر سال پیش از ورود به فصل گرم تابستان و لبریز شدن مغازه‌ها از انواع و اقسام میوه‌های خوش آب و رنگ تابستانی، این نوبرانه‌ها هستند که جولان خود را در بازار میوه ایران آغاز می‌کنند. نوبرانه‌ها تقریبا از اواسط فروردین‌ماه به بساط میوه‌فروشی‌ها راه می‌یابند و به تدریج حضورشان را در اردیبهشت پررنگ‌تر می‌کنند تا خرداد‌ماه که شمایلی تابستانه به‌خود می‌گیرند. حاکمیت این میوه‌ها با ورود توت‌فرنگی‌های صورتی‌رنگ، چغاله‌بادام و گوجه‌سبز به بازار شروع می‌شود و با گیلاس‌های بی‌رنگ و رو، زردآلوهای نارس و سبز، گرمک و خربزه‌هایی به اندازه گردو! و بعدها هلوهایی از جنس سنگ! به اوج خود می‌رسد.
این درست زمانی است که سیب و پرتقال و کیوی دیگر چندان طالبی ندارد و اگر هم کسی سراغی از آنها می‌گیرد نه از روی رغبت که بیشتر از سر ناچاری است چه بعضی‌ها پولی در بساط ندارند که پای جواهرات رنگارنگ «بازار نوبر» بریزند یا اعتقادی به این امر ندارند در حالی که خیلی‌ها نوبرانه را فقط به یک دلیل می‌خرند که حضور خود را در این امپراتوری باشکوه(!) به دیگران اعلام نمایند.
خلاصه آنکه هر سال در فاصله میان پایان نوروز و بلکه پیش از آن تا رسیدن فصل تابستان، بازار میوه ایران شاهد تحولاتی است که شاید در هیچ فصل دیگری از سال نتوان سراغی از آن گرفت؛ تحولاتی که از یک‌سو در ارتباط با میوه‌هایی است که با پایان فصل زمستان روز‌به‌روز از کیفیت آنها کاسته می‌شود و از سوی دیگر مرتبط با دسته‌ای دیگر از میوه‌ها است که چون هنوز به فصل رشد کامل نرسیده‌اند، بنابراین اینها هم کیفیت چندانی ندارند. این در حالی است که محصول هر دو دسته، از قیمت‌های بالایی برخوردارند چه یکی روزهای آخر حضورش در بازار را می‌گذراند و رو به نایابی است و دیگری هنوز به‌طور کامل نیامده که بخواهد جای زمستانی‌ها را پر کند؛ پس این یکی هم نایاب است و لاجرم گران.
به این ترتیب بازار میوه ایران، در دو سه ماه بعد از تعطیلات نوروز شاهد موقعیت عجیبی می‌شود به‌طوری که اولا از تنوع این بازار به شدت کاسته می‌شود و ثانیا همین موضوع باعث شدت‌گرفتن روند افزایش قیمت میوه و در نتیجه دور ماندن آن از دست بسیاری از طبقات جامعه می‌گردد.
تغییر ذائقه فقط با چند هزار تومان!
«نوبرانه‌ها ارزش غذایی نداشته و مصرف آنها تنها برای ذائقه توصیه شده اما مصرف مداوم و روتین آن به‌صورتی که این میوه‌ها جایگزین میوه‌های سالم شود، توصیه نمی‌شود.»
آنچه را رییس دانشکده بهداشت و تغذیه دانشگاه علوم‌پزشکی اصفهان به آن اشاره می‌کند حتی اگر هم مورد تایید همه کارشناسان این عرصه باشد، ولی به‌نظر نمی‌رسد چندان تاثیری بر بازار نوبرانه‌ها و کاهش تعداد خریداران یا کم‌شدن قیمت آنها داشته باشد. به‌هر حال وقتی مردم حاضر می‌شوند هر کیلو توت‌فرنگی را شش‌هزار تومان و هر کیلو چغاله‌بادام را تا ۱۴هزار تومان (در روزهای پایانی سال گذشته) خریداری کنند، این یعنی آنکه در فصل نوبرانه‌ها، تغییر ذائقه بر حفظ سلامتی برتری دارد!
تازه این در حالی است که هنوز خبری از میوه‌های نوبر تابستانه مثل زردآلو درمیان نیست که اگر آن هم به بازار بیاید، بی‌شک رقم‌های پرداختی به ازای هر کیلوی آن نیز پنج‌رقمی خواهد بود. البته بعضی مسوولان معتقدند که گرانی میوه‌های سردرختی موقتی است و بعد از مدتی همه‌چیز به روال معمول خود باز می‌گردد. آنچنانکه امروز نسبت به ماه پیش از قیمت برخی از این محصولات کاسته شده است. مدیر میدان مرکزی میوه و تره‌بار تهران یکی از این افراد است: «به هر حال میوه‌هایی که به‌طور نوبر در فصل بهار وارد بازار می‌شود مثل توت‌فرنگی، شاه‌توت و گوجه‌سبز با توجه به کشت و عرضه محدود، قیمت بالایی در روزهای نخست برداشت دارد که در فاصله زمانی کوتاه با برداشت و عرضه گسترده محصول، مشکل برطرف می‌شود.»
به استناد آمار اعلام شده توسط سازمان میادین میوه و تره‌بار تهران در اواسط اردیبهشت‌ماه امسال، نرخ توت‌فرنگی با پنج درصد، چغاله‌بادام با ۱۲ درصد و گوجه‌سبز با پنج درصد کاهش نسبت به روزهای پیش از آن، خبر از صحت گفتار این مقام مسوول‌دارد، اما با این همه بحث بر سر این است که تکلیف قیمت‌های سرسام‌آور نوبرانه‌ها در همان بدو ورودشان به بازار چیست و اصولا چرا این قیمت‌ها باید تا این حد بالا باشد که بعد از مدتی، مژده کاهش هر روزه آن نقل محافل اقتصادی شود؟!
به‌نظر می رسد پاسخ این سوال را باید در فرمول قدیمی عرضه و تقاضا جست‌وجو کرد، به این معنا که چون عرضه سردرختی‌ها به بازار چندان زیاد نیست و در عین حال تقاضا هم برای آن کم نمی‌شود، پس در نتیجه بر قیمت آن افزوده می‌شود.
این در حالی است که سرمازدگی و برودت بهاره در کنار بارش شدید باران یا تگرگ هم ازجمله مهم‌ترین عوامل کاهش عرضه میوه‌های نوبر به بازار و در نتیجه گرانی آن است. دو سال پیش، اخبار حکایت از سرمازدگی میوه‌های سردرختی در بهار داشت. در آن سال گفته می‌شد که بارش تگرگ و یخ‌زدگی درخت‌ها در اردیبهشت‌ماه، مزید بر خشکسالی سال‌ها پیش شده تا عده‌ای سودجو به بهانه سرمازدگی میوه‌های سردرختی، دست به افزایش قیمت میوه بزنند و قیمت آن را تا ۳۰ درصد افزایش دهند، اما آیا امسال هم چنین حوادثی برای نوبرانه‌ها به‌وقوع پیوست تا تعادل عرضه و تقاضا را به‌هم بزند؟ رییس اتحادیه میوه و سبزی‌فروشان: «به لطف پروردگار، امسال میوه‌های کشور سالم هستند، مخصوصا شهریار؛ وقتی می‌گوییم شهریار، صحبت از نیمی از کشور است. کمی زردآلو و گیلاس شاهرود آسیب دیده که تاثیرگذار نیست.» با این اوصاف و به‌رغم آنکه حسین مهاجران از سالم بودن سرشاخه‌ها خبر می‌دهد، پس چرا امسال باز هم قیمت این میوه‌ها سر به فلک گذاشت؟
همیشه پای یک واسطه در میان است!
اگرچه رییس اتحادیه میوه و سبزی‌فروشان معتقد است که «مردم تا مهمان نیاید میوه نمی‌خرند»، اما براساس آمار فائو، ایرانی‌ها دو برابر کشورهای توسعه‌یافته و سه‌برابر کشورهای در حال توسعه میوه مصرف می‌کنند. براساس همین آمار، سرانه مصرف میوه در ایران بیش از پنج‌برابر سرانه مصرف آن در جهان است و این همه یعنی برخلاف سخنان رییس اتحادیه میوه و سبزی‌فروشان، از قضا ما میوه زیاد می‌خوریم تا با تقاضای همیشگی در بازار، فضا برای فعالیت کسانی آماده شود که می‌گویند همیشه ردپای آنها در گرانی میوه مشهود بوده است، اما آیا می‌توان نقش واسطه‌ها را در گرانی سرسام‌آور میوه‌های بهاری هم تایید کرد؟
بنابر یک اصل مسلم، اساس کار واسطه‌ها نه در محیطی شفاف که همواره در پشت غبار پنهان است و بازار میوه به واسطه دارا بودن پیچیدگی‌های فراوان، می‌تواند بهترین زمینه را برای فعالیت مه آلود دلالان فراهم کند. دست به دست شدن میوه به خاطر نفوذ واسطه‌ها به چرخه تولید باعث می‌شود تا خریدار، محصولی را تهیه کند که قیمت آن چند برابر افزایش یافته است. شاید همین عامل باعث می‌شود که قیمت یک میوه خاص از یک مغازه تا مغازه دیگر تفاوت چند هزار تومانی را به خود ببیند و نوبرانه‌ها هم ویترین‌نشین میوه‌فروشی‌ها شوند و دل رهگذران را آب کنند و بر ارج و قرب کاذب آنها افزوده شود.
ارسال نظر