کارت بازرگانی، مانع یا تسهیل‌کننده؟

هما کبیری- موضوع کارت بازرگانی که هنوز هم مورد انتقاد بسیاری از فعالان بخش خصوصی است، از سال‌های گذشته قرار است ساماندهی شود. روزهای پایانی سال ۱۳۸۹ زمانی بود که وزارت صنعت، معدن و تجارت، اتاق بازرگانی تهران و اتاق تعاون تفاهم‌نامه مشترکی با هم امضا کردند تا کارت هوشمند بازرگانی در دستور کار قرار گیرد و شکل سنتی آن که دردسرهایی را برای بازرگانان ایجاد کرده بود، برای همیشه کنار گذاشته شود. سوءاستفاده‌هایی که از سال‌های دور از کارت‌های بازرگانی می‌شد، نخستین دلیلی بود که موضوع کارت هوشمند بازرگانی را مطرح کرد. هرچند که در بسیاری از کشورها، کارت بازرگانی مفهومی ندارد، اما به نظر می‌رسد حذف آن از قانون تجارت ایران هنوز زود باشد.

ایجاد وحدت رویه و یکپارچه‌سازی فرآیندهای مرتبط با کارت بازرگانی، ارائه خدمات مرتبط با کارت بازرگانی به صورت الکترونیکی، برقراری ارتباط برخط (online) با سایر سامانه‌های مرتبط، مدیریت موثر و کارآمد فرآیندهای مرتبط با امور کارت بازرگانی، افزایش سطح رضایتمندی دارندگان کارت بازرگانی، کاهش زمان در گردش عملیات تجارت فرامرزی، فرهنگ سازی و ترغیب فعالان اقتصادی به استفاده از تجارت الکترونیکی، افزایش امنیت و رعایت محرمانگی، توسعه کاربردهای کارت بازرگانی با بهره‌گیری از گواهی دیجیتالی و توسعه حلقه مرتبط با پنجره واحد تجاری از جمله اهداف تعیین شده برای سامانه کارت‌های هوشمند بازرگانی است.

در این میان، اما برخی از فعالان بخش خصوصی معتقدند استفاده از کارت بازرگانی، فعالان اقتصادی را درگیر ماراتنی خسته‌کننده کرده و رییس اتاق بازرگانی تهران نیز اخیرا اعلام کرد در روند صدور مجوزها، شاهد گروکشی هستیم و باید کمیته ویژه‌ای در اتاق تشکیل شود تا در این کمیته تدابیری برای رهایی از این گروکشی‌ها اندیشیده شود. از سوی دیگر، صدور کارت‌هایی که اعتباری بیشتر از یک سال تا پنج سال دارند، می‌تواند بوروکراسی اداری را کاهش دهد.

درددل‌های بخش خصوصی

«توسعه»، «سرمایه‌گذاری» و «تجارت» سه موضوع مورد توجه اعضای اتاق بازرگانی در بخش اقتصاد کشور است که برای تحقق آنها باید مشکلات پیش پای فعالان بخش خصوصی برداشته شود. یکی از این مشکلات کارت‌های بازرگانی است که حمید صافدل، که تا دیروز رییس سازمان توسعه تجارت بود با حضور در نشست رؤسای اتاق‌های سراسر کشور در روز یکشنبه ۱۴مهر ماه، اتخاذ هر تصمیمی درباره کارت بازرگانی را مستلزم در نظر گرفتن همه تبعات و ثابت ماندن آن برای مدت زمان مشخص دانست.

غلامحسین شافعی، نایب رییس اتاق ایران در این جلسه گفت: اکنون کارت‌هایی وجود دارد که بدهی مالیاتی سنگینی دارند، اما باید توجه داشت که این مشکل از زمان ۵ ساله شدن کارت‌های بازرگانی آغاز شده است. درخواست ما این است که راه فعالان اقتصادی در تجارت و بازرگانی باز شود تا بتوانند به فعالیت خود ادامه دهند.

رییس سازمان توسعه تجارت نیز با اشاره به محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های سال گذشته، گفت: بخشی از فشارهای اقتصادی ماه‌های اخیر ناشی از فشارهای خارجی و تحریم‌ها و برخی ناشی از تنش‌های داخلی بود، اما اکنون فضا تغییر کرده و از فشار روانی کاسته شده است.

صافدل عنوان کرد: بخش بازرگانی از همه اتفاقات تاثیرپذیر است. بنا‌بر‌این بیشترین مشکلات در این حوزه بروز کرد، اما تلاش ما مشورت با بخش خصوصی و تعدیل کردن برخی دیدگاه‌ها بوده است. کارت بازرگانی در گذشته سندی برای شناسایی بازرگان بوده، اما به مرور زمان فواید دیگری برای آن تعریف شد و دستگاه‌های دیگر نیز وارد صحنه شدند و سعی کردند به وسیله شرایط تمدید کارت بازرگانی، مطالبات خود را وصول کنند.

رییس سازمان توسعه تجارت ایران افزود: ما نیز معتقد هستیم بخشی از باری که روی کارت بازرگانی وجود دارد باید برداشته شود و این کارت سندی برای شناسایی تاجر و بازرگان باشد. هر تصمیمی برای کارت بازرگانی و سایر زیرساخت‌ها باید با توجه به همه تبعات و به گونه‌ای گرفته شود که برای مدت مشخصی ثابت باقی بماند.

صافدل اضافه کرد: اکنون در حال بازنگری ضوابط و شرایط صدور و تمدید کارت بازرگانی با در نظر گرفتن شرایطی برای صدور آن هستیم تا فرد دریافت‌کننده آن بازرگان حقیقی باشد و تمایل به استفاده از کارت‌های غیر، کاهش یابد.

وی تصریح کرد: امیدواریم شرایط پیش‌رو به سختی سال گذشته نباشد و به نظر می‌رسد تغییرات خوبی در پیش است. ما با وضع محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها مخالف هستیم، اما گاهی شرایطی پیش می‌آید که لازم است برای کنترل آن با پیش‌آگاهی از چند ماه قبل، اقدامات دیگری انجام شود.

جبار کیانی‌پور، رییس اتاق یاسوج نیز به بخشنامه دریافت کارت بازرگانی اشاره کرد و گفت: اجرای این بخشنامه در هر استان متفاوت است. در چند ماهه اخیر هجوم فراوانی برای دریافت کارت بازرگانی صورت گرفت، اما این بخشنامه دست ما را برای صدور کارت بسته است. باید ساز و کاری در نظر گرفته شود تا کسانی که واقعا مشغول کار هستند از دیگران متمایز شوند.

محمدرضا سیدنبوی، رییس اتاق شهرکرد نیز عنوان کرد: بخشنامه صدور کارت بازرگانی در برخی استان‌ها کاربرد نداشت.

در ادامه محمد صمدی، رییس اتاق بجنورد گفت: شرایط صدور و تمدید کارت بازرگانی باید مورد اصلاح قرار گیرد. از سوی دیگر، کیامرز کیهان‌فر، رییس اتاق ارومیه اعلام کرد: باید دولت ضوابطی را تعیین کند تا صدور کارت‌ها در اتاق‌ها صورت گیرد و در این زمینه نیاز به سختگیری‌های زیاد نیست. محمود اسلامیان، عضو هیات رییسه اتاق ایران نیز گفت: متاسفانه در کشور گرفتار بدیهیات هستیم، در خصوص کارت بازرگانی تجربیاتی در دنیا وجود دارد و باید به جای سعی و خطا و هزینه کردن، از آنها استفاده کنیم.

هادی تیزهوش تابان، رییس اتاق رشت نیز در ادامه گفت: برای کارت بازرگانی قانون وجود دارد و علت سوءاستفاده‌ها، نقص در قانون است.

در همین حال، خسرو کسائیان، رییس اتاق اصفهان گفت: تنها خدمات مستقیم ما به اعضا، صدور کارت است و بهتر است کسانی که کار تولیدی یا سابقه بالای ۱۰ سال را دارند، از شرایط آسان‌تری برخوردار شوند و مدت تمدید کارت آنها طولانی‌تر باشد. مظفر علیخانی، مدیرکل امور استان‌ها نیز گفت: در خصوص استفاده از کارت‌های غیر باید مطالعه زیربنایی داشته باشیم که به نظام مالیاتی کشور، نظام ارزش‌گذاری گمرکی و فرآیند وصول ارقام موصوف بازمی‌گردد، همچنین فضای کارت‌ها اطلاعاتی- امنیتی شده و باید مورد تجدیدنظر قرار گیرد.

کیوان کاشفی، رییس اتاق کرمانشاه بیان کرد: کارت بازرگانی سالم‌ترین مجوزی است که در کشور صادر می‌شود و در حالی که سخت‌ترین شرایط برای این مجوز در نظر گرفته می‌شود، مجوزهای حوزه‌های دیگر بدون هیچ نظارتی و به راحتی صادر می‌شود.

محمدمهدی نهاوندی، معاون کمک‌های تجاری سازمان توسعه تجارت ایران با بیان اینکه توافق اتاق ایران و سازمان توسعه تجارت در خصوص اصلاح بخشنامه‌های اخیر صدور کارت بازرگانی به‌زودی ابلاغ می‌شود، گفت: در چند سال گذشته جایگاه صادرات در تفکر و نگاه مدیران ارشد کشور تغییر کرد و ما باید این واقعیت را بپذیریم و تا این مساله اصلاح نشود، کاری از پیش نخواهیم برد.

در ادامه رییس سازمان توسعه تجارت ایران پس از شنیدن سخنان و مشکلات روسای اتاق‌ها توضیح داد: بهتر است در خصوص صدور کارت بازرگانی یک کمیته کارشناسی مشترک از اتاق و سازمان توسعه تجارت همه بازنگری‌های چند سال اخیر را بررسی کرده و آیین‌نامه جدیدی را تدوین کنند. وی در خصوص پیمان‌سپاری ارزی گفت: در دنیا این موضوع پذیرفته شده که به هر حال ارز صادراتی به گونه‌ای به کشور باز می‌گردد و نیازی به ملزم کردن صادرکننده در این خصوص نیست؛ زیرا هیچ تاجری نمی‌تواند بدون وارد کردن سرمایه خود به کشور، به فعالیتش ادامه دهد. وی تاکید کرد: در مرحله صدور کارت بازرگانی باید تغییر اساسی دهیم و نقطه آغاز صدور کارت بازرگانی از تشکل‌ها باشد و در صورت موافقت اتاق، می‌توان این امر را پیگیری کرد. حالا یک ماه از رونمایی کارت هوشمند بازرگانی می‌گذرد و هنوز بازرگانان نسبت به مشکلات کارت بازرگانی گله دارند. به همین دلیل نشست روسای اتاق‌های سراسر کشور با حضور رییس سازمان توسعه تجارت انجام شد تا برای ایجاد تسهیلات لازم برای بازرگانان در بخش کارت بازرگانی، تصمیم‌های لازم گرفته و گام‌هایی برای رفع مقررات‌ دست‌وپا‌گیر برداشته شود.