تکرار دوباره رفراندوم

الکس اسپنس

منبع: پولیتیکو

پس از برگزاری رفراندوم روز پنج‌شنبه برای مشخص شدن عضویت بریتانیا در اتحادیه اروپا، دیوید کامرون دو تعهد ویژه را اعلام کرد: نخست اینکه وی بر سر قدرت باقی خواهد ماند، اما جالب اینجا بود که پس از گذشت ۳ ساعت از اعلام نتایج استعفا کرد. دومین مورد این بود که وی می‌گوید رای‌گیری انجام شده و خروج بریتانیا دیگر قطعی است و راهی برای بازگشت به جمع اتحادیه اروپا وجود ندارد. آیا خلاف این اتفاق نیز رخ خواهد داد؟

سیاستمداران و قانونگذاران می‌گویند خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا قدری مبهم است. در اینجا چند سناریوی محتمل در مورد آینده برگزیت و رهبر حزب جناح راستی «یوکیپ»، نایجل فاراج، عنوان خواهیم کرد تا ببینیم آیا بریتانیا می‌تواند به اتحادیه اروپا برگردد یا خیر؟

در خواست مجدد: کسانی که به اتحادیه اروپا شک دارند، از تکرار رفراندوم وحشت دارند، اما سوال اینجا است که آیا انجام چنین کاری ممکن است؟ ظاهرا بله. درخواستی برای برگزاری مجدد رفراندوم ارائه شده است که تاکنون به امضای ۳ میلیون نفر رسیده است. این اتفاق در پی برخی اتفاقات از جمله آشوب سیاسی و مالی لجام‌گسیخته در بریتانیا به وقوع پیوسته است. یک رفراندوم قانونا الزا‌م‌آور نیست. براساس قانون اساسی این رویداد تنها مشورتی است. شما می‌توانید در صورت نیاز آن را تکرار کنید تا زمانی که ماده ۵۰ پیمان لیسبون که بیانگر جدایی اعضای اتحادیه اروپا است به تحقق نپیوسته باشد. کامرون می‌گوید این کار در دوران نخست‌وزیر بعد انجام می‌شود.

برخی از اروپایی‌ها موافق این کار و ابطال آرای رای‌دهندگان بریتانیایی هستند. روز یکشنبه هفته اخیر، وزیر کار سابق، تونی بلر، امید اندکی داشت که چنین اتفاقی در بریتانیا بیفتد، اما برخلاف آنچه تصور می‌شد، آن را پذیرفت.

مذاکره مجدد: تنها یک راه هست که بریتانیا به آنچه نیاز دارد دست پیدا کند و آن رای به رفتن است؛ زیرا تمام تاریخ اروپا نشان می‌دهد که هر چند دولتمردان نظرات مردم را جویا می‌شوند، اما به آن چندان توجهی نمی‌کنند. به‌عبارت دیگر، این رای‌گیری اهرمی برای مذاکرات بهتر و دست بالاتر با بروکسل فراهم آورده است و می‌توان دوباره رفراندومی برای باقی ماندن در اتحادیه اروپا برگزار کرد. این فرصت نیز ممکن است در اختیار بریتانیا باشد؛ اما برخی مقامات اروپایی اعلام کرده‌اند که هیچ مذاکره جدیدی با بریتانیا انجام نخواهند داد. این در حالی است که آنگلا مرکل، صدر اعظم آلمان، نسبت به ایده مذاکرات جدید با بریتانیا آماده به‌نظر می‌رسد.

دانیل هنان از اعضای محافظه‌کار و یکی از افراد برگزارکننده برگزیت در این مورد ابراز خشنودی کرده است؛ اما به عملکرد این ایده چندان اطمینان ندارد. اگر تغییری در اصول و قوانین جابه‌جایی افراد در سراسر اتحادیه اروپا انجام گیرد، برای بسیاری از حامیان برگزیت دلیلی وجود دارد که تغییر عقیده دهند. این کار مستلزم ایجاد یک رفراندوم جدید خواهد بود که در مورد عضویت بریتانیا در اتحادیه اروپا تصمیم‌گیری شود.

انعطاف در حق حاکمیت پارلمان: برگزیت در مورد متوقف کردن مهاجران نبوده است، بلکه در مورد بازگرداندن حق حاکمیت بریتانیا بوده است. این سخنانی است که از سوی محافظه‌کاران و هواداران قانون اساسی بیان می‌شود. ساخت قانون اساسی بریتانیا تقریبا نانوشته است و طبق عرف حمایت می‌شود. بنابراین امروزه هیچ رفراندومی نمی‌تواند به پارلمان بگوید که چه کاری را باید انجام بدهد. این حق به‌عنوان حق حاکمیت پارلمانی تعبیر می‌شود. اعضای پارلمان فعلی تقریبا هوادار ماندن در اتحادیه اروپا هستند. اکثریت آنان احتمالا به‌دلیل ریسک ناشی از خشم عمومی و خواست آنان ممکن است به این حق عمل نکنند؛ اما این حق به آنان داده شده است.

پارلمان می‌تواند روند خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا را متوقف کند و این کار را با تایید نکردن تصمیمات نخست‌وزیر جدید انجام دهد. تیم فاران، رهبر لیبرال دموکرات‌ها قول داده است تا از رفراندوم چشم‌پوشی کند. حزب وی تنها ۸ کرسی از ۶۵۰ کرسی وست مینیستر را در اختیار دارد. در کل به اندازه کافی احزاب طرفدار رابطه با اتحادیه اروپا در پارلمان این کشور وجود دارد که بتوانند جلوی برگزیت را بگیرند.

طبق آنچه گفته شد این امکان وجودارد که بریتانیا بتواند حتی بدون برگزاری رفراندوم مجدد نتایج برگزیت را توسط پارلمان باطل اعلام کند. این در حالی است که ممکن است چنین کاری موجب نارضایتی عمومی شود و در این صورت می‌توان با برگزاری رفراندوم مجدد نتیجه انتخاب قبلی را باطل کرد. هر چند هنوز عزم خاصی در سیاستمداران بریتانیایی در این خصوص دیده نمی‌شود.