تجارت کربنی بین کشورها

نخستین پرسش این است که به چه دلیل به این دستورالعمل نیاز است؟ سازمان ملل متحد این دستورالعمل را مجموعه‌ای مستحکم از راهنمایی‌ها برای اجرای پیمان آب و هوایی پاریس توصیه کرده است. هدف پیمان پاریس که در سال ۲۰۱۵ به امضای کشورهای جهان رسید، محدود کردن افزایش دمای کره زمین به کمتر از ۲ درجه سانتیگراد است. سازمان ملل معتقد است راهنمایی‌های جدید این اطمینان را در کشورها به وجود می‌آورد که همه در زمینه مبارزه با تغییرات آب و هوایی به وظایف خود عمل می‌کنند. سازمان ملل در بیانیه خود آورده است، دستورالعمل امضا شده زمینه همکاری بین‌المللی را فراهم می‌کند و کشور‌ها را به حرکت در مسیر حل مشکلات آب و هوایی تشویق خواهد کرد.

این توافق بر سر دستورالعمل، روز شنبه در کنفرانس تغییرات آب و هوایی که در شهر کاتوویچ لهستان برگزار شد به‌دست آمد. با آنکه موانعی بر سر حصول اتفاق نظر وجود داشت، اما مذاکرات در نهایت نتیجه بخش بود. واقعیت این است که توافق بر سر یک پیمان که جنبه‌های فنی و ویژه برای اقدام کشورها دارد، آسان نیست. اما محتوای این دستورالعمل چیست؟ در این دستورالعمل که «بسته تغییرات آب و هوایی کاتوویچ» نام‌گذاری شده به‌طور مفصل مشخص شده چطور کشورها باید بر انتشار گازهای گلخانه‌ای نظارت داشته و آن را گزارش دهند. همچنین باید تلاش‌ها برای کاستن از انتشار این گازها و چگونگی به‌روزرسانی برنامه‌های کشورها در حوزه انتشار گازهای گلخانه‌ای گزارش شود.

از سوی دیگر، به کشورهای فقیر اطمینان داده شد که کمک‌های مالی برای کاستن از انتشار گازهای گلخانه‌ای و جبران زیان‌های اقتصادی دریافت خواهند کرد. در بخش‌هایی از دستورالعمل مورد توافق، به نحوه ارزیابی توسعه فناوری و انتقال آن و شیوه تعیین اهداف جدید از سال ۲۰۲۵ به بعد برای حمایت از کشورهای در حال توسعه اشاره شده است. در توافق‌نامه نهایی به دلیل اختلاف‌نظر بین برزیل و دیگر کشورها، مقررات ساز و کار بازار جهانی گازهای گلخانه‌ای گنجانده نشد و قرار شد مذاکرات در این زمینه ادامه پیدا کند. در بند ششم پیمان آب و هوایی پاریس آمده است، همه کشورها باید به مقررات پایبند باشند تا تضمین شود مشارکت به شکل همگانی صورت خواهد گرفت. یکی از راه‌های اجرای درست توافق‌نامه، ایجاد ساز و کاری است که تضمین می‌کند کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در یک کشور دو بار محاسبه نمی‌شود. بدون این ساز و کار، یک کشور می‌تواند با پرداخت پول به کشوری دیگر برای کاستن از انتشار این گازها، میزان کاهش انتشار آن کشور را جزو کاهش خود محاسبه کند. در این حالت یک مقدار کاهش انتشار گاز گلخانه‌ای دو بار محاسبه می‌شود. تعیین ساز و کار به مذاکره و کارهای فنی مفصل نیازمند بوده و بر همین مبنا کار روی آن ادامه پیدا خواهد کرد.

سوال بعدی، میزان رضایت کشورها از توافق‌نامه نهایی مربوطه است. واقعیت این است که دستیابی به این توافق‌نامه کاری افتخارآفرین است و گامی موثر برای متوقف کردن روند گرم شدن کره زمین محسوب می‌شود. با آنکه این توافق‌نامه کامل نیست، اما حرکتی رو به جلو محسوب می‌شود. برخی کشورها و گروه‌های هوادار محیط زیست معتقدند دستورالعمل مورد توافق، واکنش کافی در قبال تغییرات آب و هوایی نیست. برای مثال یکی از این گروه‌ها اعلام کرد در توافق حاصل شده، پایبندی روشن به ایجاد زمینه برای اجرای وعده‌های زیست‌محیطی تمامی کشورها تا سال ۲۰۲۰ فراهم نشده است. دولت‌ها بار دیگر اقدام فوری و کافی برای مبارزه با تغییرات فاجعه‌بار آب و هوایی را به تعویق انداختند. یک راه بسیار موثر حمایت از کشورهای فقیر و سرعت بخشیدن به اقدامات برای مقابله با تغییرات آب و هوایی است. همچنین کشورهای فقیر خواستار شفافیت بیشتر در زمینه نحوه تامین و ارائه کمک سالانه۱۰۰ میلیارد دلاری طی دو سال آینده شدند.