لرز کرونا در آمار فروش
سال قبل، همه‌گیری کرونا بر بازار تمام خودروها اثر گذاشت. در نیمه نخست سال گذشته، فروش خودروهای جدید ۳۰درصد نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۱۹ کاهش یافت. بخشی از این کاهش، با رونق بازار در نیمه‌دوم سال جبران شد و در نهایت، سال پیش میزان فروش خودروهای جدید نسبت به سال ۲۰۱۹ کاهش ۱۶درصدی داشت. در حالی که فروش خودروهای جدید در مجموع، کاهش یافت، سهم فروش خودروهای برقی با ۷۰درصد افزایش به ۶/ ۴درصد کل فروش‌ها رسید که رقمی بی‌سابقه است. سال گذشته، حدود ۳میلیون خودروی برقی جدید به فروش رسید و برای نخستین‌بار، اروپا با فروش ۴/ ۱میلیون دستگاه، در صدر فهرست قرار گرفت. چین با ۲/ ۱میلیون دستگاه و آمریکا با ۲۹۵هزار دستگاه در جایگاه دوم و سوم قرار گرفتند. عوامل مختلفی بر افزایش فروش خودروهای برقی موثرند؛ برای مثال، از لحاظ کل هزینه‌های مالکیت، این خودروها در برخی کشورها به‌تدریج دارای مزیت می‌شوند. در مطلب حاضر، به وضعیت بازار خودرو در مناطق مختلف جهان اشاره می‌کنیم.
در اروپا بازار خودرو سال گذشته ۲۲درصد کوچک شد؛ با این حال، فروش خودروهای برقی جدید دوبرابر شد و به ۴/ ۱میلیون دستگاه رسید. در بازارهای بزرگ، یعنی آلمان و فرانسه، به ترتیب ۳۹۵هزار و ۱۸۵هزار دستگاه خودروی برقی جدید به فروش رسید. در بریتانیا نیز ۱۷۶هزار دستگاه خودروی برقی جدید فروخته شد که نسبت به سال ۲۰۱۹، بیش از دوبرابر بود. در نروژ، ایسلند و سوئد نیز وضعیت فروش این گروه از خودروها بسیار خوب بود. افزایش قابل‌ملاحظه فروش خودروهای برقی در اروپا، به‌رغم همه‌گیری و وضعیت بد اقتصادی، حاصل دو سیاست بود: نخست آنکه سال گذشته، سال هدف اتحادیه اروپا در حوزه استانداردهای انتشار گاز دی‌اکسیدکربن بود که طبق آن، متوسط انتشار گاز یادشده، به ازای هر کیلومتر، حرکت خودروهای جدید را محدود می‌کند. دوم آنکه بسیاری از دولت‌‌‌های اروپایی برای خودروهای برقی طرح‌‌‌های تشویقی اجرا کردند و این طرح‌ها بخشی از بسته محرک برای مقابله با اثرات همه‌گیری کرونا بودند. در چین تاثیر همه‌گیری بر کل بازار خودرو کمتر از تاثیر آن در دیگر مناطق جهان بود؛ به این معنا که فروش خودرو تنها ۹درصد کاهش یافت. در نیمه نخست سال، فروش خودروهای برقی کمتر از کل فروش‌ها بود، اما در نیمه دوم، این وضعیت معکوس شد؛ زیرا چین در مهار همه‌گیری موفق عمل کرد. تحلیلگران معتقدند، چین همچنان بازار بسیار بزرگی برای انواع خودروها، به‌ویژه خودروهای برقی، باقی خواهد ماند؛ به‌ویژه اینکه اگر دولت، برنامه‌‌‌هایی را برای تشویق مصرف‌کنندگان به خرید این خودروها اجرا کند، شرایط کاملا مساعد خواهد بود. در ایالات‌متحده، بازار خودرو سال پیش ۲۳درصد کوچک شد. البته میزان کاهش فروش خودروهای برقی کمتر از دیگر خودروها بود. سال گذشته ۲۹۵هزار خودروی برقی جدید در این کشور به فروش رسید. در دیگر کشورها وضعیت بازار خودروهای برقی خوب بود؛ برای مثال، در کانادا بازار خودرو ۲۱درصد کوچک شد، در حالی که فروش خودروهای برقی جدید بدون تغییر نسبت به سال ۲۰۱۹ باقی ماند؛ یعنی ۵۱هزار خودروی برقی به فروش رسید. نیوزیلند یک استثناست. در این کشور، تدابیر سختگیرانه برای مقابله با کرونا اتخاذ شد و میزان فروش خودروهای برقی جدید ۲۲درصد کاهش پیدا کرد. میزان کلی فروش خودرو نیز ۲۱درصد کمتر شد. استثنای دیگر، ژاپن است. در این کشور، سال پیش میزان فروش خودروهای جدید ۱۱درصد و میزان فروش خودروهای برقی جدید ۲۵درصد کاهش یافت. از سال ۲۰۱۷ فروش خودروهای برقی در این کشور هر سال کاهش یافته است.
موضوع مهم بعدی، ارزش فروش خودروهای برقی است. سال گذشته، مصرف‌کنندگان ۱۲۰میلیارد دلار برای خرید خودروهای برقی هزینه کردند. این رقم ۵۰درصد بیشتر از رقم مربوط به سال ۲۰۱۵ است. قیمت‌ها سال پیش ۶درصد افزایش یافت. در اروپا متوسط قیمت خودروهای برقی بالاتر از آسیاست. دولت‌‌‌ها در سراسر جهان، سال پیش ۱۴میلیارد دلار به صورت مشوق‌های مستقیم خرید خودروهای برقی و کاهش مالیات برای این خودروها هزینه کردند. این رقم ۲۵درصد بیشتر از رقم مربوط به سال ۲۰۱۹ است. البته سهم مشوق دولت‌‌‌ها از کل پولی که صرف خرید خودروهای برقی می‌شود، به ۱۰درصد کاهش یافت. سال پیش، تمام رشد مشوق‌های دولتی برای خرید خودروهای برقی در اروپا مشاهده شد. در این قاره، بسیاری از کشورها در بسته محرک اقتصادی برای جبران اثرات همه‌گیری کرونا بودجه‌ای به‌منظور تشویق مصرف‌کنندگان به خرید خودروهای برقی در نظر گرفتند. یک اتفاق جدید در طرح‌‌‌های اعطای یارانه برای خرید خودروهای برقی جدید، در نظر گرفتن سقف قیمت در اروپا و چین بود؛ این یعنی برای قیمت‌های بالاتر از یک‌سطح مشخص، هیچ یارانه‌‌‌ای از سوی دولت پرداخت نمی‌شود. یکی از دلایل کاهش متوسط قیمت خودروهای برقی در چین و اروپا همین قانون است. سال گذشته در سراسر جهان، در کل ۳۷۰مدل خودروی برقی عرضه شد که این رقم ۴۰درصد بالاتر از رقم مربوط به سال ۲۰۱۹ است. در چین، بیشترین مدل‌ها برای تشویق مصرف‌کنندگان عرضه شده و این گستردگی مدل‌ها حاصل تمرکز کمتر در بخش خودروهای برقی در این کشور است. چین بزرگ‌ترین بازار خودروهای برقی در جهان است. اما سال گذشته، بیشترین رشد تعداد مدل‌ها در اروپا رخ داد و در واقع، تعداد مدل‌ها دوبرابر شد. تعداد مدلهای خودروهای برقی در چین، دوبرابر این تعداد در اروپاست. در ایالات‌متحده، تعداد مدل‌ها نصف اتحادیه اروپاست. علت پایین‌بودن تعداد مدل‌ها در آمریکا، مقررات ضعیف و مشوق‌های محدود در این کشور است. در حال حاضر، در سراسر جهان، تعداد ون‌ها و وانت‌های برقی ۴۳۵هزار دستگاه است که یک‌سوم آنها در اروپا هستند. بیشترین تعداد این گروه خودروها در چین مشغول به کار بودند. در اروپا، کره‌جنوبی و کانادا بر تعداد مدلهای این خودروها افزوده شد و انتظار می‌رود، این روند ادامه پیدا کند. یک نکته مهم این است که در دوره همه‌گیری کرونا نیاز به تحویل کالا به مصرف‌کنندگان درب منزل به‌شدت افزایش یافت. این افزایش بر تولید و فروش ون و وانت‌های برقی در برخی کشورها تاثیر مثبتی گذاشت. افزایش تحویل کالا سبب شد، نگرانی‌هایی درباره آلودگی زیست‌محیطی، به‌ویژه در شهرهای بزرگ به وجود آید و این نگرانی، برخی شرکت‌ها را وادار کرد تا ناوگان تحویل کالای خود را از ون‌ها و وانت‌های برقی انتخاب کنند. در سال‌های آینده، بر تعداد مدل‌ها و فروش خودروهای برقی افزوده خواهد شد و با گسترده‌تر شدن بازار این نوع خودروها تحولاتی نظیر ادغام بیشتر مشاهده می‌شود. در حال حاضر، جهان در آغاز دوران برقی‌شدن خودروها قرار دارد و طبیعی است که در آینده، بسیاری از رویه‌ها تغییر خواهند کرد. با گذشت زمان، نقاط ضعف تمامی بخش‌های زنجیره تولید انواع خودروهای برقی شناسایی و رفع خواهند شد و در این میان، رقابتی شدید بین خودروسازان بزرگ مشاهده می‌شود.
موضوع قیمت و کیفیت، بیشترین تاثیر را بر کسب سهم از بازار دارد. کشورهایی که بر این دو موضوع متمرکزند، در آینده سهم بیشتری از بازار خودروهای برقی خواهند داشت. همچنین بخش اتوبوس و کامیون‌های برقی طی سال‌های آینده متحول می‌شود. چین در حال حاضر، بزرگ‌ترین بازار اتوبوسهای برقی است. سال گذشته، ۷۸هزار اتوبوس برقی در این کشور وارد چرخه فعالیت شد. سیاست‌های دولت چین در خصوص مبارزه با آلودگی محیط‌زیست، از عوامل مهم رشد استفاده از اتوبوسهای برقی است. در اروپا فروش اتوبوسهای برقی نسبت به چین بسیار کمتر است.
