کاهش اثرگذاری اوپک
اوپک‌پلاس که دارای ۲۳عضو شامل روسیه و عربستان است، عملا طی ماههای اخیر، تغییری در برنامه افزایش تدریجی عرضه نفت خود به بازار ایجاد نکرده است و هرماه حدود ۴۰۰هزار بشکه بر عرضه نفت این ائتلاف افزوده می‌شود. البته این میزان افزایش، وعده‌ای است که از سوی اوپک‌پلاس داده شده و درباره رقم واقعی افزایش عرضه قطعیت وجود ندارد. واقعیت این است که بسیاری از اعضای اوپک برای تولید نفت به میزان سهمیه‌شان با مشکل مواجه‌اند و جنگ اوکراین، تحریم‌‌‌های غرب علیه روسیه و تصمیم آمریکا و تعداد دیگری از کشورها برای برداشت از ذخایر استراتژیک نفت، عواملی هستند که بر بازار نفت تاثیر میگذارند؛ در نتیجه، تصمیم‌های اوپک‌پلاس در حوزه عرضه، کمتر از گذشته عامل مهمی برای بازار و قیمت‌هاست.
یکی از تحلیلگران بازار نفت، در مقاله‌ای که در روزنامه عرب‌تایمز کویت منتشر شد، آورده است: «اوپک‌پلاس اعتبار و قابل اتکا بودن خود را از دست داده است.» در بیانیه نشست هفته گذشته اوپک‌پلاس، بار دیگر به متوازن‌شدن بازار در آینده اشاره شده بود. در این بیانیه همچنین به عوامل ژئوپلیتیک، یعنی جنگ روسیه علیه اوکراین و اثرات همه‌گیری کرونا بر بازار نفت اشاره شده است. نکته مهم‌تر این است که به نظر می‌رسد، اوپک‌پلاس در حال رسیدن به سقف ظرفیت تولید خود است. برای مثال، فرض بر این است که روسیه به اندازه عربستان نفت تولید می‌کند؛ اما به دلیل تحریم‌‌‌های غرب، میزان تولید این کشور کاهش یافته و در آینده بیشتر کاهش خواهد یافت. از سوی دیگر، تعداد دیگری از اعضای اوپک، از جمله آنگولا و نیجریه، قادر نیستند به اندازه سهمیه خود نفت تولید کنند؛ در نتیجه، تولید اوپک‌پلاس تقریبا هیچ تغییری نمی‌‌‌کند.
موضوع مهم دیگر این است که به دلیل جنگ روسیه علیه اوکراین، از اثرگذاری اوپک‌پلاس به‌شدت کاسته شده است. آنچه اکنون برای بازار مهم است، تحریم‌‌‌های غرب علیه روسیه است؛ زیرا روسیه تولیدکننده بزرگ نفت است و تغییر میزان صادرات آن بر بازار و قیمت‌ها تاثیر زیادی دارد. تصمیم‌های اصلی درباره تحریمها که بر تولید نفت اوپک‌پلاس و بازار جهانی نفت اثر می‌گذارد، در واشنگتن و اتحادیه اروپا اتخاذ می‌شود. اتحادیه اروپا موضوع ممنوعیت واردات نفت روسیه را مطرح کرده و تحلیلگران میگویند، عملی‌شدن این تحریمها تحولات بزرگی در بازار نفت و اقتصاد جهان به وجود خواهد آورد. قیمت نفت از سال پیش شروع به رشد کرده؛ اما جنگ اوکراین بر سرعت افزایش قیمت‌ها افزوده است. تصمیم‌های اتحادیه اروپا درباره خرید نفت روسیه، نوسان زیادی در قیمت‌ها ایجاد خواهد کرد. روز جمعه، در پایان معاملات هفته در بازارهای جهانی، قیمت نفت برنت در محدوده ۱۱۲دلار در هر بشکه قرار داشت.
تحریم‌‌‌های طولانی که علیه ایران و ونزوئلا اعمال شده، به صنعت نفت آنها لطمات عمیقی وارد کرده است. نکته مهم این است که اوپک‌پلاس برای افزودن بر سرعت افزایش عرضه خود، انگیزه قوی ندارد. عربستان‌سعودی که مهم‌ترین نقش را در اوپک دارد، تاکنون تمایلی نداشته است اقدامی انجام دهد که سبب خشم روسیه شود. روسیه به دلیل تحریم‌‌‌های غرب، دیگر نمی‌تواند نقش زیادی در تصمیم‌گیری‌‌‌های اوپک‌پلاس داشته باشد؛ اما عربستان قبل از آنکه اقدام جدیدی برای مدیریت بازار نفت انجام دهد، منتظر گرم‌شدن مجدد روابط خود با آمریکا خواهد ماند. در حال حاضر، عربستان و امارات که دارای مازاد ظرفیت تولید هستند، از وضعیت کنونی بازار سود می‌برند. میزان تولید نفت عربستان، روزانه ۴/ ۱۰میلیون بشکه است و رشد قیمت‌ها در ماههای اخیر، درآمد عظیمی نصیب این کشور کرده است.
تحلیلگر «اس.اند.پی گلوبال کامودیتی اینسایت» می‌گوید: «نه‌تنها میزان تولید نفت عربستان بالاست، بلکه بالا باقی‌ماندن قیمت‌ها به نفع این کشور بوده است. چیزی وجود ندارد که به خاطر آن ریاض ناراضی باشد.»
چند عامل دیگر نیز سبب می‌شود که اوپک‌پلاس، علاقه‌ای به افزودن بر تولید خود نداشته باشد. در حالی که عرضه نفت روسیه در حال کاهش است، سیاست دولت چین برای مهار کرونا در این کشور، از تقاضای آن برای نفت کاسته است. چین، بزرگ‌ترین واردکننده نفت جهان و دومین مصرف‌کننده بزرگ نفت است. در هفتههای اخیر، چین ده‌ها شهر بزرگ این کشور، از جمله شانگهای را قرنطینه کرده و فعالیت‌‌‌های اقتصادی این کشور، به میزان قابل ملاحظه‌‌‌ای کاهش یافته است.
از سوی دیگر، ایالات‌متحده و تعداد دیگری از مصرف‌کنندگان بزرگ نفت در آغاز برنامه برداشت از ذخایر استراتژیک نفت خود هستند. طبق این برنامه، طی شش‌ماه، روزانه بیش از یک‌میلیون بشکه از ذخایر یادشده برداشت می‌شود. تحلیلگران میگویند، با توجه به شرایط یادشده، عربستان دلیلی نمی‌بیند بر سرعت افزایش عرضه نفت خود بیفزاید. در نهایت باید به این موضوع اشاره کرد که عربستان و امارات دارای مازاد قابل ملاحظه ظرفیت تولید نفت نیستند. طبق برخی تخمین‌‌‌ها، این دو کشور در مجموع، تنها می‌توانند ۸/ ۱میلیون بشکه بر عرضه روزانه نفت خود بیفزایند. به این ترتیب، متغیرهای متنوعی بر بازار تاثیر میگذارند و تولیدکنندگان نفت عضو اوپک‌پلاس، هر یک استدلال‌‌‌های خاص خود را برای تصمیم‌گیری درباره عرضه دارند.
