آشوب در بازار مواد خام
رشد قیمت انرژی طی دو سال اخیر، بیشترین میزان از بحران نفتی سال ۱۹۷۳ است. رشد قیمت مواد غذایی که روسیه و اوکراین تولیدکننده بزرگ برخی از آنها هستند، بیشترین میزان از سال ۲۰۰۸ بوده است. قیمت کود نیز تحت‌تاثیر این جنگ به‌شدت افزایش یافته است. معاون رئیس بانک جهانی در حوزه نهادهای بین‌المللی می‌گوید: «در مجموع، آنچه در بازار مواد خام رخ داده، بزرگ‌ترین شوکی است که از دهه ۱۹۷۰ تاکنون تجربه کرده‌ایم. تحولات اخیر احتمال بروز رکود در اقتصادهای مختلف را بالا برده و سیاستگذاران باید از هر فرصت ممکن برای حفظ رونق اقتصاد و همزمان، کاستن از ریسک‌ها استفاده کنند تا لطمات کمتری به اقتصاد جهان وارد شود.»
پیش‌بینی شده است که در سال‌جاری میلادی، قیمت انرژی ۵۰درصد بالاتر از سال گذشته باشد. البته سال آینده و سال ۲۰۲۴ قیمت‌ها در سطوح پایین‌تر از حالا قرار خواهد داشت. از سوی دیگر، در سال‌جاری قیمت فلزات و محصولات کشاورزی رشد ۲۰درصدی خواهد داشت و در سال‌های آینده، قیمت‌ها کمی متعادل خواهد شد. با این حال، قیمت‌ها نسبت به متوسط پنج‌ساله بالاتر خواهد بود. اگر جنگ اوکراین طولانی باشد و بر شدت تحریم‌‌‌ها علیه روسیه افزوده شود، قیمت‌ها ممکن است رشد بیشتری داشته باشند و بی‌ثباتی در بازارها شیوع پیدا کند.
به دلیل اختلال‌های ناشی از جنگ، پیش‌بینی می‌شود که متوسط قیمت نفت برنت طی سال‌جاری، ۱۰۰دلار در هر بشکه باشد. این رقم، بالاترین میزان از سال ۲۰۱۳ است و رشد ۴۰ درصدی را نسبت به سال گذشته نشان می‌دهد. سال آینده، متوسط قیمت این نوع نفت ۹۳دلار خواهد بود که نسبت به متوسط پنج‌ساله، یعنی ۶۰دلار، بسیار بالاتر است. قیمت گاز طبیعی سال‌جاری دوبرابر سال گذشته خواهد بود و قیمت زغال‌سنگ امسال نسبت به سال قبل ۸۰درصد بالاتر است.
یکی از تحلیلگران بانک جهانی می‌گوید: «بازار مواد خام به دلیل جنگ اوکراین، یکی از بزرگ‌ترین شوک‌های چند دهه اخیر را در حوزه عرضه تجربه می‌کند. افزایش قیمت انرژی و مواد غذایی تحت‌تاثیر این جنگ اثرات منفی زیادی دارد و حرکت در مسیر کاهش فقر را کُند خواهد کرد. در حال حاضر شاهد رشد سریع نرخ‌های تورم در اقتصادهای بزرگ هستیم و بازار مواد خام تحت فشار شدیدی قرار دارد. قیمت برخی از مواد خام به ارقام بی‌سابقه‌ای افزایش یافته است. تاثیر این افزایش قیمت بسیار پایدار است.»
تاثیر افزایش قیمت برخی مواد اولیه، نظیر انرژی و کود بر تولید محصولات کشاورزی و تولیدات کارخانه‌ای، به‌ویژه در اقتصادهای در حال توسعه بسیار شدید است. شرایطی که شاهد آن هستیم، می‌تواند اثرات منفی پایداری بر جمعیت‌‌‌ها به‌ویژه در اقتصادهای کمتر توسعه‌یافته، داشته باشد، به همین دلیل، سیاستگذاران باید برای مقابله با این اثرات به‌سرعت اقدام کنند. افزایش قیمت برخی مواد خام نظیر گاز طبیعی به رشد قیمت دیگر مواد خام، از جمله کود و فلزات منجر می‌شود و تولید را مختل می‌کند. اکنون شاهد کاهش تولید این مواد هستیم و شاخص فعالیت‌های تولیدی در برخی اقتصادهای بزرگ کاهش یافته است. نکته دیگری که اهمیت زیادی دارد، این است که در کوتاه‌‌‌مدت، حرکت به سوی انرژی‌های پاک کند می‌شود. برخی کشورها اعلام کرده‌اند که قصد دارند بر تولید سوخت‌های فسیلی بیفزایند. افزایش قیمت فلزات سبب می‌شود که هزینه تولید انرژی‌های تجدیدپذیر بیشتر شود و انگیزه برای تولید این نوع انرژی‌ها کاهش یابد.
