ملاحظات مالیات‏‏‌ستانی در دوران رکود

 برای مثال با در نظر گرفتن معافیت‌‌‌های مالیاتی برای صنایع منتخب یا امتیازات مالیاتی برای سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه، نظام مالیاتی می‌‌‌تواند سرمایه‌گذاری در بخش مولد اقتصاد را تشویق کند. از طرف دیگر با افزایش مالیات ارزش‌افزوده کالاهای لوکس می‌‌‌توان میزان مصرف یا واردات محصولات غیرضروری را مدیریت کرد. پس ابزار مالیاتی صرفا یک ابزار درآمدزایی برای دولت نیست و سیاستگذار مالیاتی، به‌ویژه در کشورهای متاخر صنعتی می‌‌‌تواند و باید به اهداف رشد و توسعه اقتصادی کمک کند. با این مقدمه ذکر چند نکته در خصوص سیاست مالیاتی دولت، به‌ویژه در بودجه ۱۴۰۳ ضروری است. باید از تلاش‌‌‌ها برای افزایش اتکا به درآمدهای پایدار مالیاتی به‌منظور افزایش اتکا به درآمدهای دولت حمایت کرد، با این حال باید مراقب آثار منفی مالیات‌‌‌ستانی هم بود.  به‌ویژه در دوره رکود تورمی فعلی که تمایل به سرمایه‌گذاری و فعالیت‌‌‌های مولد کاهش یافته، سیاست مالیاتی باید به گونه‌‌‌ای تنظیم شود که حامی کسب‌وکارها و به‌ویژه فعالیت‌‌‌های مولد باشد.

این رویکرد می‌‌‌تواند از معافیت‌‌‌های مالیاتی برای سرمایه‌گذاری‌‌‌های جدید در حوزه‌‌‌های منتخب تا گلوگاه‌‌‌های صنعتی مانند تحقیق و توسعه را شامل شود. به عبارت دیگر تا جای ممکن باید مالیات شرکتی به صورتی تنظیم شود که سرمایه‌گذاری مجدد در کسب‌وکارها را تشویق کند. ملاحظه بعدی مربوط به دیجیتالی‌‌‌شدن مالیات‌‌‌ستانی و پدیده رسمی‌‌‌سازی قبل از بلوغ (Premature Formalization) است. از وقتی که فناوری اطلاعات به کمک نظام مالیاتی کشورها آمده، مساله رسمی‌‌‌سازی زودهنگام کسب‌وکارها به یک دغدغه تبدیل شده است؛ به این معنی که پرداخت هزینه‌‌‌های رسمی شدن برای بسیاری از کسب‌وکارهای خرد و غیررسمی ممکن نیست؛ از داشتن دفتر و حساب و کتاب رسمی گرفته تا ثبت کسب‌وکار و بیمه و... . از این‌رو باید در استفاده از فناوری اطلاعات برای شناسایی کسب‌وکارهای غیررسمی و مالیات‌‌‌ستانی از مشاغل خرد احتیاط کرد.

Untitled-1 copy

از طرف دیگر کشف تبادلات بالا و مالیات‌‌‌ستانی از کسب‌وکارهای غیرمولد بزرگ می‌‌‌تواند بدون اینکه آثار منفی چندانی داشته باشد، به افزایش درآمد دولت کمک کند. شاید مهم‌ترین نقد به نظام مالیاتی کشور، جدا بودن سیاست مالیاتی از راهبرد رشد و توسعه کشور و به‌ویژه استراتژی توسعه صنعتی باشد. در واقع نظام مالیاتی باید علاوه بر دغدغه‌‌‌های درآمدی دولت با سیاست‌‌‌های صنعتی و تولیدی کشور نیز هماهنگ باشد؛ به این معنی که سرمایه‌گذاری در برخی از بخش‌‌‌های مولد اقتصاد را که سرریز اجتماعی و توسعه‌‌‌ای بالایی دارد تشویق و ترویج کند. ولی در شرایط فعلی به نظر می‌رسد سیاستگذاران مالیاتی کشور بیشتر به فکر افزایش درآمد بوده و به جنبه‌‌‌های مربوط به رشد اقتصادی و توسعه صنعتی کمتر توجه دارند. در شرایط بحرانی، دولت می‌‌‌تواند با کاهش نرخ مالیات بر درآمد شرکت‌ها، عزم خود را برای حمایت از کسب‌وکارها و خروج اقتصاد از رکود نشان دهد.