خطر بازگشت دوباره به رکود

محمد العریان رئیس «شورای توسعه» در دولت باراک اوباما روز جمعه گزارش وضعیت اشتغال‌زایی آمریکا منتشر شد. این گزارش اخبار بدی داشت که تیتر رسانه‌ها شدند، اما این گزارش یکسره دارای داده‌های بد نیست. گزارش مشاغل تایید می‌کند که اقتصاد آمریکا به آرامی در حال احیا است، احیایی که بسیار قوی‌‌تر از احیای اقتصاد اروپا است. با این حال، این گزارش این نکته را نیز خاطرنشان می‌کند که اقتصاد ایالات متحده هنوز به «شتاب فرار» نرسیده است، این یعنی سرعت رشد آمریکا هنوز به حد لازمی که خطر بازگشت رکود را رد کند، نرسیده است. اقتصاد آمریکا حالا آنقدر ضعیف است که باعث شود فدرال رزرو سیاست‌های کنونی خود را حفظ کند که این باعث خوشحالی بازارهای مالی است، اما این اقتصاد آنقدر ضعیف نیست که دست کنگره را برای اعمال فشار باز بگذارد.

ناامیدکننده‌ترین جنبه این گزارش مربوط به میزان ایجاد شغل است. ایجاد ۱۴۲ هزار شغل در ماه آگوست بسیار کمتر از انتظارات بود و بدترین عملکرد اشتغال‌زایی در سال جاری را رقم زد تا چند ماه بهبود وضعیت اشتغال پایان یابد. اما خوشبختانه، در چند حوزه بهبودهایی مشاهده شده، شامل حوزه‌هایی که از سلامت ساختاری بازار کار سخن می‌گویند. تعداد بیکاران درازمدت با ۱۹۲ هزار مورد کاهش به ۳ میلیون نفر رسیده، در حالی که نرخ بیکاری نوجوانان در ماه آگوست از ۲/۲۰ درصد به ۶/۱۹ درصد رسیده است که ۳ درصد کمتر از آمار یک سال پیش است. رشد سالانه حداقل دستمزد تا ۲/۱ درصد افزایش داشته که بیشتر این رشد در بخش خصوصی اتفاق افتاده است. بهبود آمار بیکاری رسمی اندک بوده اما مهم اینکه این بهبود آماری به خاطر کاهش نرخ مشارکت در بازار کار نبوده است.

تصویر کلی این گزارش با همان رویکرد اصولی فدرال رزرو تطبیق دارد، رویکردی که پایان «تسهیل کمی» در سال جاری و احتمالا افزایش نرخ سود از میانه‌های سال آینده را هدف گرفته است. مدت و شدت این سیاست‌ها نه‌تنها به اقتصاد جهان بستگی دارد، بلکه همچنین به شدت غلبه بر توفان‌های پیش رو از قبیل رشد کم بهره‌وری، تقاضای ناموزون، نابرابری مفرط، زیرساخت‌های ناکافی و بار سنگین بدهی بستگی دارد.

در جبهه سیاسی، باید انتظار داشت که گزارش روز جمعه وضعیت دوقطبی آمریکا را تشدید کند. هر دو حزب در این گزارش چیزی پیدا خواهند کرد که به آن وسیله از دیدگاه‌های خود حمایت کنند. جمهوریخواهان به اشتغال‌زایی ناامیدکننده ماهانه اشاره خواهند کرد تا در آستانه انتخابات کنگره در ماه نوامبر موضع خود را تقویت کنند. دموکرات‌ها دیدگاه کلی‌نگر خواهند داشت و به بهبود پایدار شرایط بازار کار اشاره خواهند کرد و متذکر خواهند شد که اوضاع در صورت عدم کارشکنی طرف مقابل خیلی از این بهتر بود. دموکرات‌ها اشاره خواهند کرد که جمهوریخواهان در چند سال گذشته تقریبا هر لایحه اقتصادی‌ای را که دولت ارائه کرده رد کرده‌اند.

اما بیشتر سرمایه‌گذاران دید خوبی به گزارش روز جمعه خواهند داشت، به خصوص در میان نگرانی‌های موجود درباره افزایش زودتر از هنگام نرخ سود که می‌تواند بر عملکرد بازارهای سهام و اوراق قرضه اثر داشته باشد. شاخص‌های سهام و اوراق آتی هر دو پس از انتشار گزارش اشتغال‌زایی با رشد مواجه شدند. پس کوتاه سخن اینکه ایالات متحده و اقتصاد جهان از احیای اقتصاد آمریکا سود می‌برند و در صورت احیای قوی‌‌تر بازار کار آمریکا هم سود بیشتری می‌بردند، اما گزارش روز جمعه نشان می‌دهد که تا روزهای آسودگی راه درازی مانده است.