آیا سرکوب رشد را کاهش می‌دهد؟

محمد العریان رئیس «شورای توسعه» باراک اوباما آیا تنش‌های هنگ‌کنگ اقتصاد جهان را گرفتار خواهد کرد؟ این سوال در ذهن بسیاری از سرمایه‌گذاران است. واکنش دولت چین به یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های اجتماعی- سیاسی این کشور در سال‌های اخیر موجب پرسشی شده که پاسخ آن سرراست نیست. اقتصاد جهان همین حالا هم درگیر آزمایشی بزرگ است. رشد اروپا و ژاپن در حال افول است. اقتصاد ایالات متحده عملکرد بهتری دارد، اما هنوز با رونق کامل فاصله دارد. رشد اقتصادهای نوظهور آرام گرفته و محتمل نیست که در آینده نزدیک به سطوح بالای قبلی بازگردد. ضمنا خطرات بازارهای مالی نیز افزایش یافته و به نگرانی‌ها درباره آینده افزوده شده است و بانک‌های مرکزی در کشورهای پیشرفته هم به زمین آزمون و خطا وارد شده‌اند که در آن کارآمدی سیاست‌های آنان به هیچ روی تضمین شده نیست. پس در چنین شرایطی جهان نمی‌تواند کاهش بیشتر رشد چین که از مسائل سیاسی منشا گرفته باشد را تحمل کند. برخی بلافاصله از تاریخ بهره می‌گیرند و تاثیر ماندگار اقتصادی ناشی از تظاهرات هنگ‌کنگ را هم در داخل و هم در جهان رد می‌کنند. آنها به درستی به توانایی دولت چین در سرکوب تظاهرات داخلی بدون تغییر مسیر رشد کشور اشاره می‌کنند. از نظر آنها تنها مساله برای از هم پاشیدن نافرمانی مدنی هنگ‌کنگی‌ها زمان است. با این حال این نوع نگاه دو نگرش تاریخی را نادیده می‌گیرد. اول اینکه ترکیب اینترنت، رسانه‌های اجتماعی و تحرک بهتر، هماهنگی و ادامه تظاهرات را ساده‌تر کرده و اعتماد به نفس افراد برای پیگیری بلندپروازی‌هایشان را شدت بخشیده است. پیش‌بینی نتایج این اقدامات جمعی بسیار دشوارتر شده است. دوم اینکه چین درگیر تغییر مدل اقتصادی خود است. این تغییر شامل کاهش اتکا به تقاضای خارجی و سرمایه‌گذاری‌های دولتی و اعتباری و حرکت به سوی قرار دادن مصرف داخلی به‌عنوان موتور رشد، سرمایه‌گذاری و رونق است. این به آن معنا نیست که ثبات دولت از جانب جنبش اعتراضی هنگ‌کنگ در خطر است و انقباض اقتصادی چین بنا است بر جان اقتصاد جهان رعشه بیندازد. در واقع دولت چین احتمالا بر جنبش «چتر» هنگ‌کنگ غلبه خواهد کرد. اما مقامات چین برای سرکوب هنگ‌کنگی‌ها ناچار خواهند شد اصلاحات اقتصادی خاص را فعلا کند و در عوض، بیشتر از برنامه‌ریزی‌های قبلی بر مدل قدیمی رشد تکیه کنند، مدلی مانند مدل برزیل که در آن کشور هم پیش و همزمان جام جهانی فوتبال به تظاهرات انجامید. در حالی که این امر ممکن است بخشی از استراتژی سیاسی گسترده‌تری باشد، ممکن است آثار درازمدت اقتصادی هر دو طرف را دست کم بگیرد.