عربستان مسلح به نفت

مارسلو آرامبیده مترجم: آذر حمیدیان منبع: investing.com آخرین حرکت عربستان سعودی موجب شد که سرمایه‌گذاران بخش نفت و گاز طبیعی شاهد افت قیمت‌های سوخت‌های فسیلی شوند. هم اکنون قیمت نفت در پایین‌ترین سطح طی بیش از چهار سال گذشته است. پرسشی که هم‌اکنون ذهن سرمایه‌گذاران را به خود مشغول کرد، این است که قیمت‌ها تا چه حدی کاهش خواهند یافت. پرسش مطرح دیگر این است که دقیقا هدف عربستان سعودی از این کار چیست؟ سعودی‌ها گفته‌اند با قیمت‌های در سطح ۸۰ دلار در هر بشکه برای مدت‌های طولانی کاملا آسوده‌اند. اما گفته می‌شود نفت ارزان‌تر از بشکه‌ای ۷۶ یا ۷۷ دلار برای تولید نفت شیل آمریکا مقرون به صرفه نخواهد بود. برخی تحلیلگران بر این باورند که عربستان سعودی خیلی ساده در تلاش است که فاصله قیمت نفت برنت را که یک شاخص بین‌المللی است با نفت وست تگزاس اینترمدیت کم کند. بازار نفت آمریکا در این نقطه بسیار منزوی خواهد بود چون تولیدات نفت آمریکا هنوز به صورت قانونی قابل فروش به خارج نیست. قیمت نفت خام برنت هم‌اکنون حدود ۸۰ دلار در هر بشکه است که کاهشی ۳۰درصدی را از ماه ژوئن تاکنون نشان می‌دهد. قیمت هر بشکه نفت وست تگزاس اینترمدیت هم حدود ۷۷ دلار است.

در واقع سعودی‌ها قیمت نفتی را که به آمریکا می‌فروشند در حدود بشکه‌ای ۴۵/۰ دلار کاهش داده‌اند. باید به این نکته مهم هم اشاره کنیم که در همین شرایط عربستان سعودی در حال افزایش قیمت نفتی است که به اروپا و آسیا می‌فروشد. گرچه آمریکا از سال ۲۰۱۳ به یک تولیدکننده نفت تبدیل شده است، اما هنوز بزرگ‌ترین مصرف‌کننده آن است و با وجود آنکه روزانه بیش از ۱۱ میلیون بشکه تولید می‌کند، روزانه بیش از ۷ میلیون نفت خام هم وارد می‌کند. از سوی دیگر تولید نفت آمریکا ظرف ۶ سال گذشته تا ۷۰ درصد افزایش یافته است.

واردات نفت از عربستان سعودی به آمریکا در حال کاهش است. عرب‌های سعودی به سرعت در حال از دست دادن سهم خود در بازار آمریکا هستند. در ماه اوت سهم نفت تولید عربستان در مصارف آمریکا تنها ۷ درصد بود و این رقم سال آینده به ۶/۴ درصد خواهد رسید. در پاییز امسال واردات نفت خام عربستان به آمریکا به کمتر از یک میلیون بشکه رسید در حالی‌که این رقم در سال گذشته میلادی بیش از ۴/۱ میلیون بشکه بود. در مجموع آمریکا واردات نفت خود از اوپک را از سال ۲۰۰۸ تاکنون تا ۵۰ درصد کاهش داده است. در این شرایط بازار بد آمریکا برای نفت عربستان، سرمایه‌گذاری سالانه آمریکا در صنعت نفت به

۲۰۰ میلیارد دلار رسیده است، اما عربستان می‌تواند نفت را بر سر چاه با قیمت ۳۰ دلار آمریکا تولید کند. بنابراین یکی از مهم‌ترین اهداف عربستان از کاهش قیمت‌های نفت آسیب وارد کردن به تولیدکنندگان نفت آمریکا است که به آسانی هم قابل اجراست.

اما اقتصاد عربستان در درازمدت نیازمند آن خواهد بود که قیمت‌های نفت به بشکه‌ای دست کم ۸۳ تا ۸۴ دلار برسد تا این کشور بتواند تراز بودجه دولتی خود را حفظ کند. برای سال‌های متمادی عملکرد دولت عربستان در قبال شهروندان خود بسیار سخاوتمندانه بوده است، بنابراین هزینه‌های آنان برای دولت به شدت افزایش یافته است. در این کشور مالیاتی هم که بتوان چندان درباره‌اش صحبت کرد، از شهروندان گرفته نمی‌شود. خدمات بهداشت و درمان و تحصیل رایگان، انتظار عادی هر شهروند سعودی است. برق، غذا، سوخت و مسکن یارانه‌ای از بدیهیات جامعه سعودی است.

حکومت عربستان، ثبات سیاسی را از طریق همین هزینه‌های سخاوتمندانه به‌دست آورده است. البته، عربستان سعودی با برخورداری از ذخایر ارزی بالغ بر ۷/۷۳۴ میلیارد دلار قادر خواهد بود در ازای پیشرفت‌های درازمدت اقتصادی و سیاست خارجی این حکومت پادشاهی، ضربه ناشی از افت قیمت‌های نفت را تحمل کند. علاوه بر این باید به این نکته هم توجه داشته باشیم که سعودی‌ها توانستند از اواسط دهه ۱۹۸۰ تا اواخر دهه ۱۹۹۰ کسری حساب جاری داشته باشند و باز هم می‌توانند به چنین شرایطی دچار شوند. اکنون سعودی‌ها تصمیم گرفته‌اند حتی به بهای کاهش درآمدهای خود به ایران و روسیه ضربه بزنند.

پادشاه سعودی به خوبی به این موضوع واقف است که ایران برای ایجاد تراز در بودجه دولتی خود نیاز به نفت ۱۰۰ دلاری دارد و وقتی قیمت نفت به ۱۳۵ دلار در هر بشکه رسیده بود، اقتصاد ایران به واقع سودده بود. روسیه قدرتمند هم برای سعودی‌ها یک تهدید محسوب می‌شود تا جایی که آنها سیاست‌های آمریکا در منطقه را به روس‌های قدرتمند ترجیح می‌دهند. حضور آمریکا در منطقه همیشه برای اقتصاد عربستان سعودی خوب بوده است چون موجب می‌شد شریان‌های نفتی آن قطع نشود. اما حمایت روسیه از سوریه و ایران، روس‌ها را به دشمن استراتژیک خاندان سلطنتی سعود تبدیل کرد. سعودی‌ها به این نکته هم به‌خوبی واقفند که بخش اعظم بودجه ملی روسیه به فروش نفت وابسته است.

قیمت پایین‌تر انرژی در مقطع کنونی تاریخ، هم‌جهت با منافع عربستان سعودی است. این کشور به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده نفت خام اوپک این قدرت را دارد که دست‌کم در کوتاه‌مدت با باز کردن شیرفلکه لوله‌های نفتی خود قیمت‌های جهانی را در سطح پایینی نگه دارد و سهم خود را در بازار افزایش دهد. سعودی‌ها به تنهایی یک‌سوم کل نفت عرضه شده توسط اوپک را تولید می‌کنند و این موضوع نفوذ زیادی را در این سازمان به آنها می‌دهد. سعودی‌ها با تولید روزانه ۷/۹ میلیون بشکه نفت بر عرضه این محصول سلطه دارند. به همین دلیل عربستان سعودی به تنهایی توان آن را دارد که قیمت‌های نفت را در سطح جهانی دستکاری کند و این در نهایت بر قیمت همه منابع انرژی تاثیرگذار خواهد بود.