نرخ سود انتظاری و تورم

دکتر احمد حاتمی یزد مدیر عامل اسبق بانک صادرات عوامل بسیاری بر اقتصاد ایران اثرگذار هستند، نرخ سود نیز یکی از این متغیرهای تاثیرگذار بر اقتصاد است، البته باید توجه کرد که نرخ سود بانکی اثرگذاری قابل توجهی بر اقتصاد ایران ندارد. در کشوری مانند آمریکا حتی اگر یک چهارم درصد هم نرخ بهره بانکی تغییر کند بر تصمیم فعالان اقتصادی تاثیرگذار است، ولی در ایران لیست بلندبالایی از عوامل موثر بر اقتصاد وجود دارد که نرخ سود بانکی مطمئنا در صدر این لیست نیست، مهم‌ترین عاملی که در حال حاضر بیشترین تاثیر را بر اقتصاد ایران دارد و به عبارت دیگری در راس لیست عوامل تاثیرگذار بر اقتصاد است، مذاکرات هسته‌ای است، در صورتی که مذاکرات هسته‌ای به نتیجه برسد و کشورهای ۱+۵ و ایران توافقنامه هسته‌ای را در تیر ماه امضا کنند مطمئنا فعالیت‌های اقتصادی رونق خواهد گرفت، همین‌طور اقتصاد کشور شاهد هجوم سرمایه‌گذاران خارجی، نه لزوما برای سرمایه‌گذاری بلکه برای اینکه با فرصت‌های سرمایه‌گذاری در ایران آشنا شوند، خواهد بود. سرمایه‌گذاران خارجی برای شناسایی و بررسی زمینه‌های فروش تجهیزات یا شرکت در ساخت و توسعه پروژه‌های نفتی و غیر نفتی به اقتصاد ایران رو خواهند آورد و همینطور به‌دنبال کشف زمینه‌هایی برای سرمایه‌گذاری مستقیم خواهند بود. در صورت توافق نهایی در تیرماه می‌توان سال ۹۴ را با سال‌های اول پس از پایان جنگ مقایسه کرد. در سال ۱۳۷۰ عده زیادی از سرمایه‌گذاران خارجی وارد کشور شدند و سرمایه‌گذاری‌های زیادی در کشور صورت گرفت و از سال ۷۰ به بعد پروژه‌های بزرگ پتروشیمی و نفتی آغاز شد و منابع مالی بسیاری در کشور سرمایه‌گذاری شد.

در کل اگر نرخ سود کاهش یابد، انتظار می‌رود با توجه به کاهش نرخ سود و در نتیجه کاهش هزینه سرمایه، سرمایه‌گذاری در کشور افزایش یابد، اما تا زمانی که شرایط سرمایه‌گذاری فراهم نباشد عامل نرخ بهره بر سرمایه‌گذاری تاثیرگذار نیست، شرایط سرمایه‌گذاری زمانی فراهم می‌شود که قوانین سرمایه‌گذاری دست و پاگیر نباشد. در این زمینه نیز دولت باید پاسخگو باشد، به طور مثال در حال حاضر برای ثبت یک شرکت شاید حدود یک تا دو ماه زمان‌نیاز باشد.

قدم دیگر دولت برای کاهش نرخ سود دستوری بانک‌ها سامان دادن فضای کسب‌و‌کار است، در مقایسه با دیگر کشورهای جهان از نظر فضای کسب‌و‌کار در ایران در ردیف ۱۳۷-۱۳۸ قرار داریم، در این شرایط تغییر نرخ سود بانکی تاثیر قابل ملاحظه‌ای بر اقتصاد کشور نخواهد داشت. تئوری‌های اقتصادی می‌گویند که نرخ بهره از نرخ تورم انتظاری باید بیشتر باشد، به دلیل اینکه نرخ تورم انتظاری قابل محاسبه نیست، نرخی که دولت اعلام می‌کند تنها عدد قابل اتکا برای بررسی منطقی بودن نرخ سود بانکی است، دولت باید توجه کند که نرخ سود بانکی از مقدار کمی تورمی که بانک مرکزی اعلام می‌کند باید بیشتر باشد. هر کارشناس اقتصادی یک مقدار به خصوص برای نرخ تورم انتظاری اعلام می‌کند و هیچ‌یک از کارشناسان نمی‌تواند دیگری را راضی کند. تنها شاخص موجود و قابل اتکا مقادیری است که بانک مرکزی اعلام می‌کند، حال اگر در آینده سازمانی خصوصی راه‌حلی برای اندازه‌گیری تورم داشت می‌تواند مورد توجه کارشناسان و دولت قرار بگیرد.