فاز تازه مبارزه با بلایای طبیعی
مرکز اپدیم
در دنیای امروز با تغییرات اقلیمی و اتفاقاتی که در پی دارد، از جمله شدت گرفتن سیل‌ها، زمین‌لرزه‌ها، توفان‌های شن و ... مدیریت اطلاعات و دانش برای بهبود مدیریت ریسک بلایا ضروری است. داده و اطلاعات برای شناسایی ریسک، ارزیابی ریسک و اجتناب ریسک بسیار ارزشمند است. علاوه‌بر اینها داده و اطلاعات برای ارزیابی دقیق تلفات و خسارات در حین وقوع بلایا حیاتی و نیز بعد از وقوع بلایا برای ارزیابی نیازها و بازسازی‌ها مورد نیاز است.
از این رو، مرکز آسیا و اقیانوسیه برای توسعه مدیریت اطلاعات بلایا (اپدیم) به‌طور رسمی فعالیت خود را در حوزه مدیریت اطلاعات بلایا به عنوان ششمین مرکز منطقه‌ای وابسته به اسکاپ تحت استانداردهای فنی و اداری سازمان ملل متحد آغاز کرد. اپدیم در رابطه با مدیریت بلایای طبیعی سعی دارد از طریق همکاری منطقه‌ای بین کشورها، ریسک مخاطرات ناشی از حوادث طبیعی را کاهش دهد. این مرکز در راستای پاسخگویی به نیازهای منطقه ایجاد شده است؛ چراکه هر ساله بیش از ۲۰۰ میلیون نفر با خطر بلایای طبیعی در جهان مواجه هستند. در دهه گذشته ۹۰ درصد افراد آسیب‌دیده از بلایا در جهان متعلق به آسیا و اقیانوسیه بودند. در دهه گذشته در منطقه آسیا به‌طور متوسط سالانه ۷۰۰ هزار نفر به‌دلیل وقوع حوادث طبیعی جانشان را از دست داده‌اند. پیشنهاد تاسیس مرکز اپدیم در سال ۲۰۰۱ به‌دنبال وقوع زلزله بم مطرح شد و با توجه به حساسیت موضوع، دبیرخانه اسکاپ در اجلاس سالانه خود نشست ویژه‌ای را در ارتباط با این زمین‌لرزه تشکیل داد. با توجه به اینکه در این بخش از آسیا، اسکاپ فعالیت زیادی نداشته و بیشتر توجه آن به جنوب شرق آسیا متمرکز بوده است و موسسات منطقه‌ای نیز اغلب در جنوب و جنوب شرق آسیا قرار دارند، همچنین با توجه به این که مسائل اجتماعی به‌طور چشمگیری جایگزین موضوعات اقتصادی شده بود، کشورمان به‌منظور مشارکت فعال‌تر در این بخش از آسیا و همکاری با اسکاپ و با هدف جذب کمک‌های فنی و بهره‌مندی از امکانات سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی، ایجاد اعتمادسازی و معرفی توانمندی‌های کشور و تعامل با کشورهای منطقه در ارائه طرح تاسیس مرکز اپدیم پیشقدم شد. کشورهای زیادی حمایت خود را از پیشنهاد مطرح شده ازسوی ایران اعلام کردند، جوامع و سازمان‌های بین‌المللی حساس و فعال شدند و پیشنهاد ایران، نظر بسیاری را جلب کرد و مورد استقبال قرار گرفت.
بعد از طی تمام این مراحل، سرانجام نشست دوروزه اعضای اسکاپ با محوریت تشکیل مقر دائمی اپدیم در ایران طی روزهای دهم و یازدهم بهمن ۱۳۹۶ با حضور محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه، شمشاد اختر معاون دبیر کل سازمان ملل و نمایندگانى از کشورهاى عضو اسکاپ در تهران برگزار شد. شمشاد اختر، معاون دبیر کل سازمان ملل و دبیر اجرایی کمیسیون اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل متحد (اسکاپ) اظهار کرد: موضوع مدیریت اطلاعات بلایا و کاهش خطرات بلایای طبیعی از اهمیت بسیاری برخوردار است. این موضوع به‌ویژه در آسیا اهمیت بیشتری دارد چراکه براساس آمار این منطقه پرمخاطره‌ترین منطقه از نظر بلایای طبیعی در دنیا شناخته شده و زلزله، سیل، ریزگردها، خشکسالی و... در این منطقه بسیار دیده می‌شود. او با اشاره به اهمیت داده‌ها و اطلاعات در زمینه پیشگیری از بلایا گفت: دو نکته در اینجا حائز اهمیت است؛ یکی اینکه چطور بتوانیم از پیشرفت‌های علمی‌مان در خصوص هشدار پیش از وقوع بلایا استفاده کنیم. این موضوع به‌ویژه در کشورهای آسیب‌پذیر منطقه بسیار مهم است و نکته دوم موضوع تاب‌آوری و مقاوم‌سازی است؛ تاب‌آوری در مقابل بلایا به‌صورتی‌که تلفات انسانی و خسارات اقتصادی کمتر شود. مساله بلایای طبیعی تنها به یک کشور منحصر نیست و همکاری‌های ملی، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای را طلب می‌کند. باید به دقت همه جوانب کار بررسی و طراحی شده و در اجرای آن قدم‌های محکمی برداشته شود. پس از این سخنان، موافقتنامه تشکیل مرکز دائمی اپدیم در ایران، به امضای نوبخت و معاون دبیر کل سازمان ملل رسید و پس از آن، نشست‌های تخصصی پیرامون گرد و غبار و زلزله با حضور کارشناسان ایرانی و خارجی برگزار شد.
صدور قطعنامه شورای حکام اپدیم
دومین روز از نشست نمایندگان عضو کمیسیون آسیا و اقیانوسیه (اسکاپ) نیز با حضور تزیانا بوناپاسه معاون شمشاد اختر و نمایندگانی از ۲۵ کشور عضو اسکاپ همچنین مسوولان و کارشناسان کشورمان برگزار شد. در این روز، طی دو نشست جداگانه به جمع‌بندی نشست تخصصی درباره وضعیت گرد و غبار در کشورهای منطقه و همچنین سایر بلایای طبیعی مانند زلزله پرداخته و در پایان، نتیجه کلی درباره این نشست‌ها ارائه شد. شرکت‌کنندگان این نشست تاکید کردند مرکز اپدیم نه‌تنها مرجعی مطمئن برای به اشتراک‌گذاری این اطلاعات مربوط به بلایای طبیعی میان کشورها است، بلکه با پردازش و تحلیل منسجم داده‌ها و تلاش همه اعضا برای تولید و تبادل دانش فنی در این زمینه می‌توان به جای غافلگیری در برابر حوادث طبیعی، از آنها پیشگیری کرده و میزان خسارات انسانی و اقتصادی ناشی از آنها را به حداقل رساند. همچنین از سوی کارشناسان اسکاپ تاکید شد که در دهه‌های گذشته نگرانی درباره بلایای طبیعی کمتر از امروز بود اما با تغییرات اقلیمی، بلایای طبیعی زیادی مخصوصا در آسیا و اقیانوسیه هست که باید نگران آنها باشیم و خودمان را برای مقابله با این حوادث آماده کنیم. با این اوصاف، تشکیل اپدیم یک ضرورت محسوب شده و از آنجا که بیشتر کشورهای منطقه درگیر یک یا چند مخاطره طبیعی هستند، لازم است این تجارب را در اختیار دیگر کشورها قرار دهند.
ارسال نظر