8 توصیه برای پرهیز از بانکداری قرض‌الحسنه

شهرام عالی‌پور- در برهه‌‌ای که به رغم محدودیت‌ها و مقاومت نهادهای دولتی‌، تکنیک‌های نوین بانکداری مدرن در فضای سرد رقابتی لیکن به آرامی‌، شیوه‌های سنتی را از دور خارج ساخته و زمینه‌ساز سیستم پولی شناور بر مبنای عرضه و تقاضای پول و نرخ آزاد بهره می‌گردند، بازگشت به قرض‌الحسنه در مقیاسی وسیع و اثر گذار بیشتر قابل تحلیل می‌باشد و ذیلا به برخی از آنها پرداخته می‌شود. ۱ - قرض‌الحسنه عقد پسندیده‌ای است که در هر کوی و برزن - ایل و طایفه - خانه و مدرسه - صندوق و موسسه فعالیت داشته و کلیه آحاد جامعه از برکات آن بهره‌مندند.۲ - قرض‌الحسنه یکی از ابزار‌های بانکداری بدون ربا می‌باشد که در کنار سایر خدمات بانکی و به شکل مکمل زنجیره‌‌ای پول‌، در فعالیت‌های اقتصادی بانکی‌، جایگاه موثر و تعریف شده دارد.۳ - از آنجایی که منابع قرض‌الحسنه در حکم سپرده‌های ارزان بانکی قلمداد شده و صرفا بر مبنای اجر معنوی و رضایت مشتری اندوخته می‌گردد، هر نوع جابه‌جایی آن بدون رضایت دارنده قرض‌الحسنه‌، از حیث قانونی و شرعی دچار ایراد و اشکال می‌باشد.۴ - ابزار، مدل و شیوه‌های نوین بانکداری بر مبنای کیفیت برتر و با استفاده از تمام امکانات سیستم پولی‌، شتاب می‌گیرد، حال آنکه تفکیک و جدایی منابع قرض‌الحسنه از بانک‌های دولتی‌،از حیث کمی و کیفی موجودیت این بانک‌ها را دچار خدشه می‌سازد.۵ - با توجه به عدم افزایش سرمایه جدید توسط بانک‌های دولتی طی سالیان متمادی گذشته‌، خروج منابع قرض‌الحسنه که تاکنون بالغ بر ۱۵۵هزار میلیارد ریال می‌باشد، عملا این‌گونه بانک‌ها را با سکته مغزی مواجهه می‌سازد.۶ - اصولا به جهت حمایت از رشد صنایع و تولید داخلی‌، توان اقتصادی یک واحد بایستی بر مبنای قیمت تمام شده واقعی و ایجاد فضای رقابتی با محصولات مشابه وارداتی سنجش گردد، بنابراین هر گونه استفاده از منابع ارزان به‌منظور حمایت از صنعت موجب بیماری‌هایی از قبیل افزایش تقاضا برای کالای ساخت داخل و به تبع آن افزایش سطح دستمزدهای پولی و در نتیجه افزایش هزینه نیروی کار و آخرالامر نیز افزایش قیمت کالا و تورم خزنده را به دنبال خواهد داشت. بنابراین استفاده از منابع قرض‌الحسنه که هزینه مبادله بالایی نیز دارد، نتیجه معکوس خواهد داد.۷ - با قدری تامل در موجودیت صندوق‌های قرض‌الحسنه می‌توان دریافت که اینگونه صندوق‌ها که در حدود ۲۰درصد نقدینگی را نیز یدک می‌کشند‌، در تلاش برای انسجام و تبدیل به موسسات مالی و اعتباری بوده و بسیاری از موسسات اعتباری نیز در پی کسب مجوز بانک خصوصی هستند. درنتیجه یک سیستم پولی متشکل و پویا‌، کلیه نهادهای پولی به دنبال اهداف اقتصادی بلند مدت به حیات خود ادامه می‌دهند.۸ - در سیستم بانکداری بدون ربا(اسلامی) در کلیه عقود با بازده ثابت و بازده متغیر‌، بانک ابتدا به عنوان خریدار کالا و خدمات و سپس فروشنده، اقدام به اعطای تسهیلات می‌نماید، حال آنکه در قرض‌الحسنه بانک به عنوان وام دهنده‌، مستقیما اقدام به پرداخت وجه به متقاضی می‌نماید، بنا براین گسترش بانکداری قرض‌الحسنه به مثابه تزریق مستقیم نقدینگی به جامعه می‌باشد.